خبرگزاری مهر- گروه استانها: دریک ماه گذشته با انتشار اخباری در خصوص پدیده ال نینو اردبیلی‌ها به دلیل خاطره مکرر از زمستان‌های سخت و طولانی نگران تکرار یک زمستان سخت هستند که قرار است از تأثیرات جوی اقیانوس آرام حاصل شود.
ال نینو که پدیده مقابل بین جو و اقیانوس است و هر دو تا هفت سال در اقیانوس آرام اتفاق می‌افتد با تغییر چرخه‌های متداول جوی ازجمله جهت بادها حالت جدید جوی را رقم می‌زند. بطوریکه اگر جریانات اقیانوس باعث افزایش دما شود امکان وقوع سه پدیده جوی شامل ال نینو، لانینو و خنثی خواهد بود.
با بروز ال نینو مناطق مرکزی و غربی اروپا در طول زمستان بارش بیش‌ازحد نرمال دریافت کرده و در مناطق شمالی نیز بارش‌ها از حد نرمال کاهش می‌یابد.
بااین‌وجود این تغییرات جوی بخش اعظمی از کره زمین را متأثر ساخته و تغییر جهت بادهای اقیانوس آرام حتی از طریق آب‌هایی که با آن در ارتباط است به مناطق دیگر کره زمین کشیده می‌شود.
اینکه این پدیده جوی چه تأثیری در آب‌وهوای کشور و استان اردبیل خواهد داشت از موضوعاتی است که طی یک ماه گذشته نهادهای مسئول را درگیر خودساخته و تا حدودی با ورود به هنگام مسئولان مطلع از جریان شایعات کاسته شده است.
به‌منظور شفاف‌سازی تأثیرات این پدیده در وضعیت جوی استان با مدیرکل هواشناسی استان اردبیل علی دولتی مهر به گفتگو نشستیم.
*گفته می‌شود ال نینو یک پدیده جوی بزرگ‌مقیاس است. آیا این پدیده در شرایط جوی کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود؟
بررسی پدیده ال نینو به‌عنوان یکی از ضرورت‌ها در حال حاضر در دست اقدام است. ال نینو می‌تواند به دلیل مقیاس بزرگ دریاهای اطراف خود را متأثر سازد و ازاین‌رو تأثیرات آن در مناطق جنوبی کشور مشاهده خواهد شد. این پدیده به حدی بزرگ‌مقیاس است تمام دنیا را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما نکته قابل‌توجه میزان این تأثیرات است.
هرچند تأثیر این پدیده در میزان بارش‌های داخل کشور قابل‌توجه خواهد بود، ما با ضعف مطالعات این پدیده در کشور و در استان مواجهیم و میزان تأثیرگذاری و یا الگوی آن مشخص نیست.
*آیا آمارهای تأثیرگذاری این پدیده در جو کشور نمی‌تواند ما را به الگوی مشخصی هدایت کند؟
در مجاور اقیانوس آرام ال نینو با طوفان و سیل همراه است و ماهیگیری در آن کساد می‌شود. از ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵ سال‌هایی که ال نینو مشاهده‌شده احصا شده است و بااین‌وجود مطالعات در این حوزه باید افزایش یابد.
اینکه گفته می‌شود افزایش بارش باید توجه داشت افزایش بارش‌ها به نسبت نرمال تنها یک پیش‌بینی است و می‌تواند به وقوع بپیوندد یا نه. به‌عنوان‌مثال در سال‌های ۵۱ و ۵۲ که پدیده ال نینو مشاهده‌شده بارش سالانه ایران کمتر از نرمال بوده است.
در مقابل در سال‌های ۵۴ و ۵۵ که لانینو یعنی پدیده‌ای تقریباً مقابل ال نینو مشاهده‌شده ایران آب‌وهوایی سرد همراه با بارش را تجربه کرده است.
به دلیل ضعف مطالعات تأثیرات ال نینو در پرده ابهام است و پاییز امسال با توجه به ال نینو بارش‌ها گرایش به بیش از نرمال بودن دارند و بااین‌وجود نوسانات دما و بارش قابل‌توجه است.
ضعف مطالعات تأثیرات ال نینو در پرده ابهام است و پاییز امسال با توجه به ال نینو بارش‌ها گرایش به بیش از نرمال بودن دارند و بااین‌وجود نوسانات دما و بارش قابل‌توجه است.انتظار می‌رود زمستان امسال بارش‌ها کمتر از نرمال باشد و دمای هوا نیمه دوم زمستان تا ۱.۵ درجه افزایش پیدا کند.
همچنین پیش‌آگاهی مهر و آبان و آذر برای اغلب نقاط کشو افزایش ۱۰ الی ۲۰ درصدی بارندگی و نوسان دما بین منفی پنج‌دهم و مثبت پنج‌دهم است.
*به نظر می‌رسد در خود استان نیز این تأثیرات بررسی نشده است. آیا الگوی مشخص از تأثیر ال نینو در شرایط جوی اردبیل داریم؟
ضعف مطالعات موجب شده به‌صورت قاطع نتوانیم بگوییم ال نینو با خود چه شرایط جوی را به همراه خواهد داشت.
بروز الگوهای ناهمگون جوی در سال‌هایی که ال نینو مشاهده‌شده است نیز به این ابهامات دامن می‌زند. بطوریکه میزان میانگین بارش در سال‌هایی که ال نینو مشاهده‌شده است الگوی مشخصی ندارد.
آمارهایی که استخراج‌شده نشان می‌دهد در سال ۱۹۸۲ بارندگی ۵۳۴ میلی‌متر بوده و متوسط درازمدت ۳۴۴ میلی‌متر به ثبت رسیده است. این افزایش در حالی است که در سال ۱۹۸۷ دوباره با بروز پدیده ال نینو بارندگی ۲۹۶ میلی‌متر بوده و متوسط ۳۱۷ میلی‌متر را نشان داده است. مجدداً در سال ۱۹۹۰، ۲۶۸ میلی‌متر بارش در استان داشتیم اما متوسط ۳۰۲ میلی‌متر بوده است.
*در طول این سال‌ها تجهیزات هواشناسی با رشد همراه بوده آیا بخشی از الگوهای ناهمگون به ضعف اندازه‌گیری و خطاها برنمی‌گردد؟
میزان خطای اندازه‌گیری و ارتقا تجهیزات هواشناسی در استخراج آمارها چندان مؤثر نیست. محاسبه بارش به‌صورت دستی و خودکار بوده و همه ارقام ذکرشده دستی محاسبه‌شده است. در حال حاضر نیز شیوه محاسبه دستی است و اگر خطایی باشد در حد ۱۰ میلی‌متر و نه بیشتر خواهد بود.
بررسی مشابه در شهرستان پارس‌آباد نشان می‌دهد در این منطقه نیز در زمان بروز ال نینو هم افزایش بارش و هم کاهش آن ثبت‌شده است. بااین‌وجود در بروز پدیده ال نینو همواره در شهرستان خلخال کاهش بارش را شاهد بودیم.
*شهروندان اردبیلی در حال حاضر خود را برای یک زمستان سخت آماده می‌کنند. آیا پیامد ال نینو در اردبیل می‌تواند موجب بروز یک زمستان سخت شود؟
در ابتدا باید این سؤال را طرح کرد که زمستان سخت به چه معنی و چه درجه‌ای از سرما گفته می‌شود؟ سازمان هواشناسی هم در کل کشور و هم در استانها بررسی‌های مداومی را در دستور کار دارد.
باید توجه داشت موقعیت جغرافیایی اردبیل ایجاب می‌کند که زمستان داشته باشد. اگر در اردبیل ما زمستان نداشته باشیم یک پدیده نا به هنجار است و ما باید تفاوتی بین زمستان و زمستان سخت قائل شویم.
اگر شهروندان سرمای طاقت‌فرسای زمستان ۸۶ را به یاد داشته باشند باید گفت چنین زمستانی امسال به نظر نمی‌رسد تجربه شودتجربه‌های سال‌های ۸۶، ۸۷ و حتی پیش‌تر در سال‌های ۴۱ و ۵۱ از زمستان سخت در اردبیل می‌تواند این تعریف را ملموس کند. ما تجربه‌ای داشتیم که حدود ۵۶ روز در اردبیل دمای حداقل و حداکثر بیشتر از منفی پنج درجه نبود.
همچنین در تجربه دیگری ۱۲۸ روز دمای هوا در مراکز جنوبی صفر بود. باید تأکید کنم طول دوره سرما و میزان ماندگاری آن است که زمستان سخت را رقم می‌زند.
*در برخی سایت‌ها از بروز زمستان سخت اخباری درج‌شده درحالی‌که هواشناسی همواره احتمال پیش‌آگاهی خود در بلندمدت را بسیار پایین عنوان می‌کند. در این خصوص چه نظری دارید؟
پیش‌بینی بلندمدت عملاً غیرممکن است و اینکه برای زمستان از هم‌اینک نظر قاطع بدهیم صحیح نیست و پیش‌بینی کوتاه و میان‌مدت نیز تا ۷۰ درصد صحت دارد.
بر همین اساس مطالعات و بررسی پدیده‌های جوی نشان می‌دهد انتظار نمی‌رود اردبیلی‌ها زمستانی سخت را پیش‌بینی کنند. اگر شهروندان سرمای طاقت‌فرسای زمستان ۸۶ را به یاد داشته باشند باید گفت چنین زمستانی امسال به نظر نمی‌رسد تجربه شود.
درعین‌حال باید توجه داشته باشیم تداوم سرما ویژگی زمستان است و اگر تداوم نداشته باشیم باید به بررسی آن بپردازیم چراکه عادی نیست.
*شما به‌ضرورت مطالعه این پدیده اشاره کردید؟ چرا تاکنون این پدیده جوی در استان مطالعه نشده است؟
دلیل اصلی آن به محدودیت اعتبارات بازمی‌گردد. اعتبار موردنیاز درخواستی این تحقیق ۵۰۰ میلیون ریال برآورده شده است اما به دلیل کمبود اعتبارات سایر حوزه‌ها اعتبار بخش پژوهش صرف سایر حوزه‌ها می‌شود و نمی‌تواند پاسخگو باشد.
ما توسعه تحقیقات و پژوهش‌های کاربردی را از محورهای برنامه ششم توسعه انتخاب کردیم. بااین‌وجود باید پولی در دست باشد تا بتوان تحقیقات ضروری را انجام داد.
*در صورت بروز پدیده نادر جوی دستگاه‌های دخیل و شهروندان به چه شکل مطلع خواهند شد؟
حداقل کاری که توانسته‌ایم انجام دهیم بررسی دقیق این پدیده و تأثیرات آن بر روی نقشه‌های هواشناسی است. تلاش هواشناسی استان اطلاع‌رسانی واقع‌بینانه به مردم است. پیش‌آگاهی ما از شرایط جوی نهایتاً به دو هفته بعد می‌رسد و ما عملاً تا یک هفته توانایی پایش جوی را داریم.
درصورتی‌که شرایط جوی حاد باشد اطلاعیه و اخطاریه به عموم شهروندان اطلاع‌رسانی می‌شود و اگر حادتر باشد کمیته هوا راه تشکیل جلسه می‌دهد. در بازه‌های زمانی مختلف ما از دستگاه‌های دخیل در این جلسه دعوت می‌کنیم تا از شرایط آب و هوایی مطلع باشند. ازجمله اطلاعات هواشناسی در اختیار آموزش‌وپرورش، جهاد کشاورزی، پلیس‌راه، راه و شهرسازی و مدیریت بحران قرار می‌گیرد.
*برنامه‌ای برای تجهیز زیرساخت‌های هواشناسی در استان دارید؟
در برنامه ششم توسعه تجهیز شبکه پایش جوی، افزایش ایستگاه‌های اقلیم‌شناسی و باران‌سنجی، خرید گیرنده‌های تصاویر ماهواره‌ای، خرید ایستگاه جو بالا و تکمیل رادار به‌عنوان نیازهای سخت‌افزاری ارتقا کیفیت و کمیت پیش‌آگاهی و پیش‌بینی‌های جوی به جد پیگیری خواهد شد.
لازم به ذکر است اردبیلی‌ها در دهه اخیر کمترین دمای خود را در سال ۸۶ با منفی ۳۴ درجه در فرودگاه اردبیل و منفی ۳۲ درجه در خود شهر اردبیل تجربه کرده‌اند. دمایی که به نظر می‌رسد حتی بزرگ‌ترین پدیده جوی بزرگ‌ترین اقیانوس جهان نیز آن را تکرار نخواهد کرد.
خبرنگار: ونوس بهنود
نظر شما