ردپاي انسان در تخريب محيط زيست مشهود است! / تحليل مهر از تخريب زمين به بهانه هفته محيط زيست

به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر ، خاك به مثابه بستر حيات ، تامين مواد غذايي انسان و ساير جانداران را بر عهده دارد. از اين رو ، حفظ و بقاي خاك و جلوگيري از فرسايش آن ، نقش به سزايي در حفظ و امتداد حيات زمين دارد.

بر اساس مطالعات صورت گرفته و تجربيات حاصل شده در گذر زمان ، تخريب زمين كه به زيان وارده به ظرفيت حاصل خيزي آن و در نتيجه افت كيفيت خاك و كاهش قدرت بهره برداري كارا و موثر آن اطلاق مي شود ، تحت تاثير چندين عوامل با منشاء انساني و غير انساني كه مي توان به صورت مستقيم و غير مستقيم بر تخريب زمين تاثير گذار باشد ، قرار دارد.

ايران نيز با ويژگي هايي كه دارد از گزند تخريب خاك و عوامل فرسايش در امان نبوده و متاسفانه به دلايل مختلف ، اين پديده آثار غير انكاري را بر محيط زيست كشورمان وارد كرده است.

ايران ، كشوري كوهستاني است كه حدود 52 درصد از وسعت آن را رشته كوههاي پيوسته و منفرد و تپه ماهورها تشكيل مي دهد. فلات ها ، 28 درصد و مناطق دشتي و دامنه اي 20 درصد از وسعت اين كشور را تشكيل مي دهد.

پست ترين نقطه داخلي ايران ، در حدود 56 متر در بيابان لوت و بلندترين نقطه ، قله دماوند با ارتفاع 5671 متر ، در رشته كوههاي البرز واقع شده است.

در عين حال ، اراضي با ارتفاع بين 1000 تا 2000 متر در حدود 3/53 درصد از وسعت ايران را شامل مي شود و درياچه هاي داخلي نيز در حدود 9/0 درصد ، اراضي با ارتفاع كمتر از 28 متر ، در حدود 07/0 درصد و اراضي با ارتفاع بين 28 تا 500 متر ، در حدود 20 درصد از كل مساحت كشور را به خود اختصاص داده است.

گفته مي شود 40 درصد مساحت كره زمين را خشكي تشكيل مي دهد كه از اين ميزان بين 10 الي 20 درصد آن در حال فرسايش و تبديل شدن به بيابان است.

طبق ماده 18 قانون برنامه چهارم توسعه كشور ، دولت مكلف است ظرف مدت 6 ماه پس از تصويب اين قانون ، برنامه توسعه بخش كشاورزي و منابع طبيعي را با محوريت خودكفايي در توليد محصولات اساسي كشاورزي ، تامين امنيت غذايي ، اقتصادي نمودن توليد و توسعه صادرات محصولات كشاورزي ، ارتقاي رشد ارزش افزوده بخش كشاورزي حداقل به ميزان رشد پيش بيني شده در اين قانون را تهيه و از طريق انجام اقدامات مقتضي ، به مرحله اجرا درآورد.

به گزارش مهر ، به طور متوسط 700 سال زمان لازم است تا طي مراحل مختلف ، يك سانتي متر خاك زراعي و يا خاكي كه توانايي پرورش گياهان را داشته باشد ، به وجود آيد.

از سوي ديگر تخريب خاك و مناطق خشك ، نيمه خشك و كم رطوبت موجب گسترش بيابانها شده است. واضح ترين آثار بيابان گستري ، تخريب 3/3 ميليارد هكتار از مراتع جهان است.

به گزارش مهر ، بيابان زايي پديده اي است كه در نتيجه از بين رفتن پوشش گياهي ، كم شدن ميزان بارندگي ، خشكسالي هاي متوالي ، گرم شدن جو زمين ، آلودگي هوا و ازدياد دي اكسيد كربن در جو ، ايجاد مي شود.

علل ديگر بيابان زايي ، عبارت از تبديل زمين هاي كشاورزي به ماطق مسكوني ، تبديل جنگل ها و مراتع به زمين هاي كشاورزي ، توسعه فعاليت هاي ساختماني و صنعتي ، عدم رعايت اصول صحيح كشاورزي و آبياري و چراي بي رويه دام ها ، است.

بر اساس تجربيات حاصل شده ، در اكثر مراحل بيابان زايي ، اثري از فعاليت هاي انسان مشاهده مي شود. به طوري كه هر سال 5/1 ميليون هكتار به كويرهاي ايران افزوده مي شود.

فضولات صنايع فلزي ، شيميايي ، پتروشيمي و معدني ، به دليل وجود سرب ، جيوه ، نيكل و كبالت در آنها ، از آلاينده هاي محيط زيست خصوص خاك به شمار مي روند.

اين صنايع سالانه حدود 155 هزار تن مس ، 5/121 هزار تن روي ، 89 هزار تن سرب ، 12 هزار تن نيكل ، 756 هزار تن كبالت و 5/30 هزار تن جيوه وارد خاك مي كنند.

همچنين طبق اطلاعات بنيادهاي زيست محيطي جهان ، سالانه 26 هزار تن سرب با گازهاي حاصل از خودروها و ديگر وسايل نقليه ، روي سطح خاك مي نشيند.

به اعتقد كارشناسان محيط زيست ، فاضلاب ها و زباله هاي بعضي صنايع ، از آلاينده هاي خطرناك هستند كه قواني بايد مانع از ورود اين قبيل مواد به درون خاك و آب شود.

ايجاد تغييرات با اجراي طرح هاي بيابان زدايي مشكل است اما مي توان از رشد اين پديده جلوگيري كرد. حفاظت و احياي خشكي ها نه تنها رو به رشد (حاصل از بيابان زدايي) است ، در مناطق شهري بيابان ها در حال كاهش است. اين امر همچنين به حفاظت از چشم اندازها و فرهنگهايي كه به زمان قبل از آغاز تمدن باز مي گردد ، كمك مي كند.

به گفته دبيركل سازمان ملل متحد ، مديريت ناپايدار و تغييرات آب و هوا ، خشكي ها را به بيابان تبديل مي كند و بيابان زايي به نوبه خود جوامع را دچار وضعيت ناگوار كرده و منجر به فقر مي شود.

بنابر آمار سال گذشته سازمان جنگل ها و مراتع ، 100 ميليون هكتار از مساحت كشور تحت تاثير پديده بيابان زايي قرار دارد.

طرح كنترل كانون هاي بحراني فرسايش بادي ، سال 83 با اعتباري معادل 43 ميليارد ريال و با 4 پروژه در 12 استان بياباني ، 27 كانون داراي شرايط بحراني درجه يك فرسايش بادي و به مساحت 17 هزار و 521 هكتار اجرايي شد