خبرگزاری مهر - گروه استانها: ضیافت الهی در رسوم و سنن استان مرکزی از بیدارباش معنوی در سحرخوانی ها آغاز شده و رنگ و بوی معنویت در ماه خدا، از مساجد و محافل روضه خوانی تا سفره‌های افطاری، بر چهره این دیار می‌نشیند.
استان مرکزی در ایام پرفیض و برکت و معنوی رمضان حال و هوای دیگری دارد و مردم روزه دار این استان در ماه نزول قرآن با آداب و سنن و رسوم خاصی در این ضیافت الهی حاضر می‌شوند.
آئین و مراسم مذهبی با سنت‌های مردم استان مرکزی عجین شده و از گذشته‌های دور مردم هر منطقه در این استان در روزهای مذهبی و اعیادشان مراسمی خاص را برپا می‌کردند. مراسمی که ریشه در اعتقادشان دارد و برخی از آنها هنوز پابرجا است.
از گذشته دور در میان مردم استان مرکزی مرسوم بوده است وقتی در آستانه بهار قرار می‌گیرند به خانه تکانی مشغول می‌شوند. رمضان بهار قرآن و عید مسلمانان است بنابر همین اعتقاد مردم استان مرکزی در آستانه ماه رمضان نیز به خانه تکانی می‌پردازند تا همچنان که روح و جسمشان را برای تهذیب و پاکی آماده می‌کنند، محیط اطرافشان نیز پاکیزه باشد.
مردمان استان مرکزی این ماه را آنقدر عظیم و پربرکت می‌دانند که به پیشواز و استقبال از آن می‌روند. سه روز آخر ماه شعبان برای مؤمنان روزهای استقبال و آمادگی برای ماه مهمانی خداست به این صورت که بیشتر مردمان مناطق مختلف استان این سه روز را روزه می‌گیرند و مصطلح است که می‌گویند: به پیشواز رمضان رفته ایم.
عده‌ای نیز این روزه‌ها را روزه نذری اطلاق کرده و به نیت شفای بیماری و برآورده شدن حاجات روزه می‌گیرند.
آئین‌های ماه مبارک رمضان در خمین
یکی از آداب و رسوم محلی در شهرستان خمین در ماه مبارک رمضان این است که جوانان این شهرستان از سه روز مانده به این ماه مبارک به بلندترین ارتفاع در شهر خود می‌روند و در انتظار حلول ماه، شب زنده داری می‌کنند. در این مراسم، جوانان پس از دیدن ماه، با ندای‌الله اکبر، خبر از حلول ماه مبارک رمضان می‌دهند.
یکی دیگر از آداب و رسوم محلی مخصوص ماه مبارک رمضان در شهرستان خمین استان مرکزی، سحر خوانی است. در این مراسم، هر شب نوجوانی بر بام خانه‌ای در محله خود می‌رود و با کوبیدن بر پشت یک طبل و خواندن مناجات، سحرخوانی را آغاز می‌کند.
هر چه زمان به پایان سحر و طلوع خورشید نزدیک می‌شود، کوبیدن چوب بر طبل سریع‌تر می‌شود تا روزه‌داران بدانند دیگر وقت اذان است و باید از خوردن پرهیز کنند و برای اقامه نماز آماده شوند. با رسیدن وقت اذان نوجوان هم اذان گفتن بر بام خانه را آغاز می‌کند.
رمضان در آئینه رسوم مردم ساوه
آئین الم ترانی از جمله مراسم سنتی و مذهبی کهنی است که در ماه مبارک رمضان در شهرستان ساوه برگزار می‌شود. این مراسم در شب‌های ماه مبارک رمضان به ویژه آخرین شب‌های این ماه بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء توسط عده‌ای از جوانان و نوجوانان ساوجی برگزار می‌شود. شرکت کنندگان در این آئین با اجتماع در مقابل خانه‌های خویشان و همسایگان به اجرای این برنامه می‌پردازند. آنان هم صدا با هم اشعاری سرمی دهند و در ادامه نام یکی از فرزندان خانه‌ای که در مقابل آن اجتماع کرده اند را به نیکی ندا می‌دهند.
جوانان و نوجوانان شرکت کننده در مراسم «الم ترانی» آنگاه با ذکر جمله «یا ثواب، یا جواب» برای گرفتن انعام از صاحب خانه به انتظار می‌ایستند. در این هنگام صاحب خانه با خوشرویی و گشاده دستی و تقدیم شیرینی و تنقلات و گاهی وجه نقد از جوانان و نوجوانان شرکت کننده در مراسم به گرمی پذیرایی می‌کند.
در بین مردم ساوه عید سعید فطر که از آن به عنوان بزرگترین عید مسلمانان یاد می‌شود، با آداب رسوم خاصی و همراه است. مردم خداجوی این خطه، پس از اقامه نماز فطر و پرداخت فطریه به نیازمندان و قبل از رفتن به منازل خود، بر سر قبور مطهر شهیدان رفته و با توزیع خیرات یاد شهدا و گذشتگان خود را گرامی می‌دارند.
در این روز خانواده‌هایی که به تازگی فردی را از دست داده اند با برگزاری آئین سنتی نوعید که شامل فاتحه خوانی و توزیع مواد غذایی بین افراد مستحق است، برای فرد درگذشته طلب مغفرت می‌کنند، بستگان نیز با حضور در منزل این افراد از آنها دلجویی کرده و با آنها ابراز همدردی می‌کنند.
از دیگر آئین مردم ساوه در روز عید سعید فطر، فرستادن عیدی توسط تازه داماد به خانه همسر خود است. مطابق این سنت دیرینه در روز عید فطر تازه داماد، عیدانه نامزدش شامل میوه‌های فصل، پارچه لباسی، یک تکه جواهر و شیرینی را به خانه پدر عروس می‌برد.
از فضیلت‌های شب و روز عید فطر، ختم قرآن، قرائت دعاهای وداع ماه مبارک رمضان، دعای ابوحمزه، شب زنده داری و انجام اعمال ویژه شب عید فطر است که مردم این منطقه نسبت به انجام آن اهتمام دارند.
همچنین بانوان این شهرستان در روز عید سعید فطر به صورت دسته جمعی به خانه فردی که جلسات ختم قرآن مجید در طول ماه مبارک رمضان در منزل او برگزار شده می‌روند و با دادن هدیه و شیرینی، از او تشکر می‌کنند.
آداب و رسوم مردم دلیجان در ماه مبارک رمضان
مردم شهرستان دلیجان در گذشته برای بیدار شدن به هنگام سحر در گذشته، روی پشت بام‌ها با چوب روی طبل می‌کوبیدند که به این مراسم «سحرخون» می‌گفتند، سپس با صدای بلندی قرآن می‌خواندند و اذان صبح می‌گفتند.
در سینقان و خاوه به شب‌های سیزده تا ۱۵ رمضان، «شب های نیمه» گویند. در این شب‌ها در سینقان پسر بچه‌های کوچک در گروه‌های ده نفری در مرکز روستا جمع شده بعد از افطار در کوچه‌ها به راه افتاده و با خواندن اشعار زیر آجیل (نخودچی، کشمش، نقل، نبات و …) جمع می‌کردند؛ به اعتقاد مردم این منطقه، این کار شگون دارد.
در روستای زر و بعضی دیگر از نقاط در شب ۲۱ ماه رمضان، مراسم سینه زنی و زنجیر زنی مشابه روزهای تاسوعا و عاشورا در خیابان‌ها انجام می‌گیرد.
در روز بیست و یکم رمضان اهالی نراق دلیجان، نخل‌ها را برداشته و مشابه عزاداری امام حسین (ع) در روز عاشورا به سینه زنی، زنجیرزنی و … می‌پردازند، با این تفاوت که دیگر کفن نمی‌پوشند.
مراسم‌های رمضانی در شهرستان فراهان
آئین ویژه ای به نام کلوخ اندازان، در بین خانواده‌های فراهانی و بخش‌هایی از استان مرکزی مرسوم است که معمولاً در آخرین روز ماه شعبان انجام می‌شود. در این آئین، بزرگ هر فامیل اغلب به عنوان عصرانه آش رشته تدارک می‌دید و با جمع کردن خویشان دور هم، به میمنت و مبارکی آمدن ماه میهمانی خدا، جشن کوچکی را برگزار می‌کردند. هنوز هم در این منطقه این آئین در ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.
برگزاری آئین سحرخوانی یکی دیگر از سنن رایج این منطقه است. اغلب سحرخوانان از بین افرادی انتخاب می‌شدند که با سواد و خوش صدا باشند و با اشعار ادبی، مناجات و دعاها آشنایی کامل داشتند.
سحرخوانان از شب اول ماه مبارک رمضان بر پشت بام خانه مسجد و یا تکایا رفته با قرائت دعا و شعرهایی با مضامین تسبیح و مدح پروردگار رحمت و شفقت خواهی و طلب بخشش و آمرزش را تا اذان صبح ادامه می‌دادند.
آئین سحرخوانی امروزه از بلندگوی مساجد در استان مرکزی اجرا می‌شود و سحرخوانان محلی بیشتر در مناطق روستایی رسوم گذشته را زنده نگه داشتند.
آئین‌های ماه مبارک رمضان در محلات
سنت دیرینه «اهو اهو» یکی از آداب متداول در استان مرکزی است که شامگاه چهاردهم ماه رمضان شب تولد امام حسن (ع) در روستای خورهه از توابع شهرستان محلات برگزار می‌شود.
براساس این سنت قدیمی با تاریک شدن هوا نوجوانان و کودکان در دسته‌های مجزا به در خانه‌ها می‌روند و یکی از اعضای گروه که از همه بزرگ‌تر است با صدای بلند اشعاری را می‌خواند و دیگران با صدای بلند «اهو اهو» می‌کنند.
این گروه‌ها معمولاً به در منازلی می‌روند که دارای فرزند خردسال پسر باشند و وقتی که اشعار خوانده شد، پسر کوچک خانواده مقداری آجیل و تنقلات برای اعضای گروه می‌آورد. شب افطاری یکی دیگر از آداب و رسوم مخصوص ماه مبارک رمضان در استان مرکزی است که می‌توان گفت در بیشتر شهرهای استان به خصوص شهرستان اراک رسمی پابرجا است.
طبق رسم شب افطاری، در خانواده‌هایی که دختری را عقد کرده دارند مرسوم است که در یکی از شب‌های ماه مبارک رمضان خانواده داماد برای خانواده عروس به اصطلاح افطاری می‌برند. خانواده داماد با آماده کردن طبقی از چند نوع غذا، شیرینی و یک هدیه که مخصوص عروس است به خانه عروس می‌روند و آن شب را در منزل عروس سپری می‌کنند.
آداب و رسوم مردم تفرش در ماه مبارک رمضان
زنان روستایی تفرش در غروب روز ۲۱ ماه رمضان آئین حلواپزان برگزار می‌کنند و بخش اعظم این حلواها در بین مردم توزیع و بخش دیگر برای روز عید فطر نگهداری می‌شود.
افطاری دادن به دوستان، خویشان و آشنایان از دیگر امور پسندیده و متداول در سطح استان است و در این شب نشینی ها ضمن پذیرایی با چای و میوه و سایر تنقلات، مطالبی در مورد آداب و فضائل و برکات مختلف این ماه روحانی و مسائل دینی مطرح می‌شود.
دستگیری از فقرا و نیازمندان و بخشش مال و طعام در ایام رمضان از خصلت‌های خوب مردم این خطه است و بسیاری از خیران در مساجد با انداختن سفره‌های افطار در این باور و سنت اصیل مشارکت می‌کنند.
آئین‌های لیالی قدر در استان مرکزی
شرکت در مراسم لیالی قدر، بر تن کردن جامه سیاه در این ایام و شب زنده داری و عبادت در مساجد، تکایا، منازل و نصب پرچم‌های عزا بر سر در خانه‌ها از دیگر آداب ماه مبارک رمضان در شب‌های قدر در استان مرکزی است.
در لیالی قدر مساجد استان مرکزی میزبان مراسم سینه زنی و نوحه خوانی و قرآن سر گرفتن است و مردم با حضور در حسینیه و مساجد تا نزدیک سحر به دعا و نماز و عبادت می‌پردازند. نخل گردانی و زنجیرزنی نیز از جمله آئین هایی است که همزمان با ۲۱ رمضان و سالروز شهادت امیرالمومنین (ع) در استان مرکزی برگزار می‌شود.
در بسیاری از روستاها رسم بر آن است که مراسم احیا با آئین‌های سوگ و روضه خوانی در مساجد برگزار می‌شود و در این آئین‌ها مردم روستا شیر نذری و شله زرد پخش می‌کنند.
فتیر و گوش فیل، شیرینی سفره‌های افطار در استان مرکزی
ماه مبارک رمضان در استان مرکزی، روزهای گرم و پرشوری را نیز برای بانوان هر خانه به همراه دارد و پخت غذاهای ویژه در ماه رمضان و تقسیم کردن آن میان همسایگان از دیگر رسم‌های مردم استان مرکزی در این ماه است.
غذاهایی همچون آش رشته، شله زرد، ترحلوا، آش جو، آش حلیم، آش انار، آش خیار و فتیر و گوش فیل و بامیه از جمله این غذاها است.
از دیرباز طبخ انواع شیرینی‌های خانگی نظیر زولبیا و گوش فیل و همچنین نان فتیر توسط زنان کدبانوی استان مرسوم بوده و این خوراکی‌ها به عنوان بخشی از طعام، زینت بخش سفره‌های افطاری روزه داران این منطقه است.
نظر شما