خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -جواد حیران نیا-الناز صفوی: کشورهای غربی ادعا می‌کنند که فعالیت‌های مربوط به برنامه موشکی ایران تهدیدی برای نظام بین المللی است. این در صورتی است که نوعی «هنجار بین المللی توافق شده» در این خصوص وجود ندارد.
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از ایران می‌خواهد («Call upon») از توسعه نوع خاصی از موشک‌ها اجتناب کند. «Call upon» هم یک قاعده از لحاظ قانونی الزام آور نیست. بنابراین ایالات متحده امریکا حق ندارد ادعا کند که ایران قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض می‌کند (همانطور که خودش این قطعنامه را نقض می‌کند)، یا مفاد آن را رعایت نمی‌کند.
در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با «مارک فینو» دیپلمات فرانسوی و محقق حوزه‌های تروریسم، خاورمیانه، کنترل تسلیحات، امنیت اروپا، حقوق بشر و … انجام داده که در ادامه می‌آید.
«مارک فینو» دیپلمات سابق فرانسوی که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) فعالیت کرده است، اکنون یک عضو اجرایی این سازمان است. وی در حال حاضر فعالیت‌های مربوط به گسترش تسلیحات را رهبری می‌کند.
او در سال ۱۹۷۷ با ورود به وزارت خارجه فرانسه ابتدا در بخش همکاری‌های نظامی مشغول به کار شد. طی سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۸ مشاور کنسول در کنسولگری فرانسه در لنینگراد (شوروی سابق) بود. پس از بازگشت به پاریس و در سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۲ در اداره اروپا (کنفرانس امنیتی و همکاری اروپا - CSCE) به فعالیت پرداخت و در سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۳ نیز عضو هیئت نمایندگی فرانسه در نشست‌های این سازمان بود.
در این سال‌ها پیش از انتخاب به عنوان دبیر اول سفارت فرانسه در ورشو، همچنین به عنوان رئیس ستاد دبیرخانه وزارت خارجه خدمت کرد. در سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۸۸ وی دبیرکل هیئت نمایندگی فرانسه در نشست‌های CSCE در وین بود. در سال‌های ۱۹۸۹-۱۹۹۳ او به عنوان مشاور دوم در نمایندگی فرانسه در کنفرانس خلع سلاح در ژنو و عضو هیئت نمایندگی فرانسه در کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک خدمت کرد. از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶، او رئیس اداره اطلاع رسانی (و سخنگوی وزارت امور خارجه) در پاریس بود.
*با توجه به تحولات اخیر در برجام و عدم تعهد کشورهای اروپایی به تعهدات خود مواضع ایران در کاهش تعهدات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ کاهش تعهدات از این حیث بوده تا طرف‌های مقابل هم متوجه تعهداتشان بشوند چون این توافقی دوجانبه است و نه یکجانبه.
موضع ایران شفاف است. ایران پس از خروج آمریکا از برجام مدت زمان زیادی صبر کرد و اکنون نیز برای هر گام خود زمان مشخصی را اعلام داشته است. با توجه به اینکه همه اقداماتی که ایران در جهت تعلیق تعهدات برجامی خود انجام داده است قابل برگشت است نمی‌توان گفت ایران برای رسیدن به خواسته خود طرف‌های برجام را تحت فشار گذاشته است.
این آمریکا است که موضع مشخصی ندارد چرا که گاهی از مذاکره با پیش شرط صحبت می‌کند و گاهی از مذاکره بدون هیچ پیش شرطی. نکته حائز اهمیت دیگر این است که تندروهایی که در زمان اوباما مخالف توافق هسته‌ای بودند اکنون در پی آنند که همه موارد از جمله برنامه موشکی و تروریسم را در برجام بگنجانند.
*در حالی برنامه هسته‌ای ایران زیر ذره بین کشورهای غربی است که اسرائیل سلاح هسته‌ای دارد و عربستان نیز تجهیزات حساس هسته‌ای از آمریکا دریافت کرده و برنامه هسته‌ای آن مرتبط با برنامه موشکی اش است. با وجود این موضوع ثبات در منطقه چگونه حاصل می‌شود؟
راه حل‌هایی وجود دارد که به ایجاد اطمینان نسبت به ایران کمک می‌کند. نخست آنکه توافقی توسط ایران، مصر و اسرائیل به امضا رسیده ولی هنوز تصویب و اجرایی نشده است. تصویب پیمان جامع منع آزمایش هسته‌ای (CTBT) توسط کشورهای منطقه یکی از راه حل‌های دستیابی به ثبات در منطقه است.
این راه حل بسیار هم مهم است. این توافق توسط ۱۸۴ کشور امضا شده و ۱۶۸ کشور آن را تصویب کرده اند و برای اجرایی شدن نیاز است چند کشور دیگر آن را امضا کنند. البته همه دولت‌هایی که سلاح هسته‌ای دارند از تصویب آن سرباز زده اند.
*ایران برنامه موشکی دفاعی خود را در منطقه‌ای دارد که اسرائیل بمب اتمی دارد و عربستان و سایر کشورهای اطرافش موشک دارند. آیا تصور نمی‌کنید این خواسته که ایران موشک نداشته باشد موضوعی غیر منطقی در چنین منطقه‌ای است؟
در مورد برنامه موشکی باید بگویم نمی‌توان از ایران یا هر کشور دیگر خواست برنامه موشکی خود را محدود کند در حالی که آن محدودیت شامل کشورهای دیگر و به خصوص کشورهای آن منطقه نمی‌شود. برای مثال اگر از ایران بخواهیم محدودیتی را در برنامه موشکی خود اعمال کند عربستان یا اسرائیل نیز باید آن را رعایت کنند.
ایران موشک قاره پیما ندارد و برد موشک‌هایش نیز نهایتاً ۲ هزار کیلومتر است. در حالیکه کشورهای اطرافش موشک دارند و لذا اگر از ایران خواسته می‌شود برنامه موشکی خود را محدود کند همین خواسته باید از کشورهای اطراف ایران نیز صورت گیرد.
من مطمئناً مخالف سلاح هسته‌ای هستم ولی آنچه در عمل می‌بینیم این است که با کشورهایی مانند کره شمالی که چنین سلاحی در دست دارند مذاکره می‌شود ولی به کشوری که چنین سلاحی در دست ندارد مانند عراق یا لیبی (پس از خلع سلاح هسته‌ای) حمله می‌شود. اسرائیل نیز هرچند دارا بودن سلاح هسته‌ای را تأیید یا تکذیب نمی‌کند ولی همه می‌دانند که سلاح هسته‌ای دارد.
*یکی از مباحث مهم بعضاً مغفول در بحث ثبات منطقه‌ای سود ناشی از فروش تسلیحات به کشورهای منطقه از سوی قدرتهای بزرگ است. ثبات احتمالی این سود را به خطر می‌اندازد و لذا بحث ثبات منطقه‌ای از این حیث نیز باید نگریسته شود؛ چرا که آنارشی در منطقه بیشتر منافع آنها را تأمین خواهد کرد. نظر شما در این خصوص چیست؟
شاید در کوتاه مدت فروش سلاح به دیگر کشورها به سود کشور فروشنده باشد ولی این اقدام در بلند مدت تأثیر معکوس خواهد داشت. چرا که شاهد این هستیم که این سلاح‌ها به دست گروه‌های تروریستی می‌افتد و این گروه‌ها تبدیل به عامل ایجاد خطر برای همین کشورهای فروشنده سلاح می‌شوند.
*با کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، اروپایی‌ها به صرافت افتاده اند تا یکی از تعهدات خود ذیل برجام را عملیاتی کنند. آیا آنها قادر به چنین کار خواهند بود؟
خروج از برجام به دلیل قطع همکاری شرکت‌های اروپایی و آمریکایی به ضرر اروپا، آمریکا و البته ایران است. نبود برجام تنها می‌تواند به سود رقبای آمریکا مانند هند، چین و روسیه باشد. چرا که در نبود آمریکا و اروپا در ایران می‌توانند بازار این کشور را به دست بگیرند.
علت مطرح شدن اینستکس از طرف اروپا هم دور زدن تحریم‌ها بود. چون با تحریم شرکت‌هایی که با ایران مبادله دارند در واقع اروپا هم مورد تحریم قرار می‌گیرد. ولی به علت آزاد بودن شرکت‌ها و اینکه بازار آمریکا اهمیت بیشتری برای آنها دارد از مبادله با ایران صرف نظر می‌کنند.
*به اعتقاد برخی طرح گفتگوی آمریکا با ایران چندان مورد خوشایند دموکراتهای آمریکایی نیست. چرا که آنها این اقدام ترامپ را عامل مهمی در پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۰ میلادی ارزیابی می‌کنند. نظر شما چیست؟
با توجه به اینکه اقتصاد آمریکا در شرایط خوبی هست و پیروزی ترامپ دور از ذهن نیست چرا که مردم بیشتر به مسائل اقتصادی اهمیت می‌دهند تا سیاست خارجی. ولی اتفاقات اخیر مانند برخورد با مهاجران یا برخوردی که به تازگی نسبت به نمایندگان کنگره آمریکا از وی دیده شد مطمئناً احتمال پیروزی وی را کاهش خواهد داد. ولی باید منتظر ماند و دید چه پیش خواهد آمد.
*آیا فرانسه می‌تواند تغییری در مواضع آمریکا در خصوص برجام به وجود آورد؟
هرچند ایران و فرانسه منافع مشترک و رابطه خوبی دارند بعید می دانم ماکرون این قدرت را داشته باشد. وجود شخصی مانند بولتون که هر توافقی را بد می‌داند و طرفدار اقدامات تهاجمی است این امر را تقریباً غیر ممکن می‌سازد. به ویژه که بولتون با نفوذی که در لابی‌های مختلف دارد می‌تواند سیاست‌های خود از جمله سیاست فشار حداکثری علیه ایران را پیش ببرد.
نظر شما