رهیافت صلح عربی و نگاه توسعه طلبانه اسرائیل ؛ گفتار مهر درباره طرح صلح اعراب

به گزارش خبرگزاری مهر، اتحادیه عرب پس از اجلاس نوزدهم سران عرب که در ریاض عربستان برگزار شد؛ یک گروه کاری متشکل از 10 کشور عربی را به ریاست عمرو موسی دبیر کل اتحادیه عرب به منظور برقراری تماس با رژیم صهیونیستی تشکیل داد. این گروه کاری علاوه بر تماس با اسرائیل، کار با سازمان ملل متحد و همچنین کمیته چهارجانبه را در دستور کار خود قرار داده است تا سرنوشت سرزمین و مردم فلسطین را به نقطه مشخصی پس از گذشت نیم قرن برساند .

رهبران کشورهای عربی در ریاض، طرح صلح عربی را که در نشست سال 2002 بیروت تدوین شده بود؛ بار دیگر مورد توجه قرار دادند.

طرح مطرح شده صلح دو مرحله ای را به رژیم صهیونیستی و فلسطینی ها پیشنهاد کرده که بر اساس آن در مرحله اول اسرائیل باید تا مرزهای تعیین شده در سال 1967عقب نشینی کند و درمرحله دوم آوارگان فلسطینی می توانند به هر نقطه ای ازسرزمین های اشغالی که پیش از اشغال درآن ساکن بوده اند برگشته و در آن ساکن شوند.

سران تل آویو علاوه بر انتقاد از طرح بازگشت پناهندگان فلسطینی که باید براساس طرح صلح کشورهای عربی و قطعنامه 194مجمع عمومی سازمان ملل متحد اجرا شود؛ با بازگشت به مرزهای 1967 هم مخالف هستند.

موضعگیری چند وقت پیش لیونی وزیر امورخارجه رژیم اسرائیل در این زمینه نشان می دهد که همانطور که سران این رژیم  پس از توافقنامه اسلو به تعهدات خود عمل نکردند و با اتلاف وقت و ایجاد اختلاف در بین گروه های جهادی سعی درعقب نشاندن فلسطینی ها از مواضع خود و وادار کردن آنها به قبول حداقل خواسته ها داشتند؛ در حال حاضر هم بر آن هستند تا از این شگرد در مورد طرح صلح اعراب بهره برداری نماید .

طرح صلح اعراب اگر چه پس از پنج دهه مناقشه و به دنبال چند دور ناکامی اعراب در بازپس گیری قهری و در واقع از روی ناچاری مطرح می شود، اما به دلیل متکی بودن بر قطعنامه های شورای امنیت برای پایان دادن به مناقشه کشورهای عربی و اسرائیل و برقراری صلح، تا حدی مناسب به نظر می آید و ممکن است امنیت را برای همه کشورهای منطقه تامین و ملت فلسطین را در تشکیل کشور مستقل به پایتختی قدس یاری کند.

علاوه بر این، طرح صلح اعراب امتیازهای مهمی را برای تل آویو به همراه دارد که از مهمترین آن می توان به موارد به رسمیت شناخته شدن یک کشورمستقل برای یهودیان و پایان یافتن اختلاف های عمده با جهان عرب و برقراری روابط با آنها اشاره کرد . 

موفقیت "طرح صلح عربی" با در نظر گرفتن ساختار سیاسی اعضای اتحادیه عرب و جایگاه سیاسی کنونی نه چندان مناسب رژیم صهیونیستی در منطقه و نظام بین الملل بهتر قابل ارزیابی است.

ساختار سیاسی کشورهای عربی به دلیل نداشتن تجانس در رفتارها تاکنون ابتکار عمل سرنوشت سازی نداشته است. از بین کشورهای عضو اتحادیه عرب، مصر و اردن معاهده سازش با اسرائیل را امضا کرده اند و برخی کشورها مانند قطر، کویت و بحرین به دلیل رابطه گرم با آمریکا که پشتیبان اصلی اسرائیل در منطقه می باشد، چندان تاثیرگذار در تحولات فلسطین نبوده اند .

بیشتر کشورهای عربی که به نوعی در جرگه کشورهای میانه رو تعریف می شوند؛ به خاطر حیثیت سیاسی و مذهبی شان قادر به برقراری رابطه با رژیم صهیونیستی نیستند و همواره خواهان پیدا کردن راهی برای پایان دادن به بحران فلسطین و خارج شدن از زیر فشارها هستند و طرح عربی صلح نیز حاصل این چالش سیاسی است .

طیف چهارم در بین کشورهای اتحادیه عرب را کشورهایی تشکیل می دهند که به علت اشغال شدن قسمتی از سرزمین خود از جانب رژیم صهیونیستی با تل آویو مشکل اساسی دارند و هر گونه سازش را به شرط حل بنیادین اختلاف ها می پذیرند. سوریه و لبنان در این رویکرد سیاسی قرار دارند .

با در نظر گرفتن جهت گیری سیاسی کشورهای فوق، حکومت های متعلق به گروه سوم را کارگردان اصلی طرح صلح عربی مشاهده می کنیم که به علت داشتن رابطه خوب با هر دو طرف غرب و گروههای جهادی، پیشگام در ارایه طرح جدید گردیده اند که مستلزم تعیین حداقلی از منافع برای طرفین باشد .

هنگامی که رایس با نمایندگان چهار کشور عربستان، امارات، اردن و مصر در سفر خود به خاورمیانه گفتگو می کند، نقش کشورهای به اصطلاح میانه رو بیش از پیش مشخص می شود. از آنجا که میانه روهای اتحادیه عرب بر عدم امتیازدهی آسان تل آویو آگاهند، این گروه مخاطبین خود برای چانه زنی درباره مسائل فلسطین را، کمیته چهارجانبه قرار داده اند.

سخنان ایهود اولمرت نخست وزیر رژیم صهیونیستی و پیشنهاد وی در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با آنجلا مرکل صدر اعظم آلمان مبنی بر مشارکت در یک کنفرانس صلح در سرزمین های اشغالی، علت اقبال کشورهای میانه رو عرب را به کمیته چهارجانبه مشخص می کند.

برگزاری این کنفرانس در سرزمینهای اشغالی و تمایل سران کشورهای عربی به سوی خواسته اولمرت، برای رهبران اتحادیه عرب چیزی جز حقارت را به دنبال نخواهد داشت. از همین رو بدیهی است که این پیشنهاد مورد قبول اعضای این اتحادیه واقع نگردد؛ چنانکه بیانیه عربستان نسبت به پیشنهاد اولمرت، این امر را نشان داد . 

این موضعگیری اسرائیل نشان می دهد که این رژیم فقط به دنبال امتیازگیری از اعراب است و حاضر نیست تا به مرزهای 1967عقب نشینی کند.

از همین رو اتحادیه عرب و کشورهای میانه رو ترجیح می دهند بر اساس یک چارچوب مشخص در قالب طرح صلح و با به بازی کشاندن جدی کمیته چهارجانبه، برای بحران فلسطین راه حل نهایی را پیدا کنند.