آیت الله مختار میرعظیمی، استاد حوزه علمیه درباره جایگاه و اهمیت زیارت اربعین در منابع دینی و سیره علما و بزرگان ما در توجه به آن در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اعمال بسیاری در باب زیارت امام حسین (ع) وارد شده که هر کدام مخصوص زمان و شرایط خاص با کیفیتهای ویژه است. در میان همه اعمال وارده، زیارت اربعین با ویژگی منحصر به فرد آن و سفارشهایی که در چگونگی انجام آن رسیده است دارای اهمیت بیشتری است چرا که طبق روایتی از امام حسن عسکری (ع) از علامات شیعه معرفی شده، آن هم در زمانی که حتی حضرت مهدی أرواحنا فداه در اثر خفقان و جو سیاسی حاکم در خفا به دنیا آمدند و بعد بنا بر مصالح الهی امر به غیبت شدند، لذا این نشانه برای شیعه از لسان معصوم در آن دوران، پیام مهمی در بر داشته و از حساسیت ویژه ای برخوردار است.
این استاد حوزه گفت: زیارت اربعین در غالب یک راه و علامت با اقتدا به اهل بیت، آیین و مشق عملی شیعه منتظر معرفی شده است که امروز بنا بر خیر خواهی برای امت و کسب توفیق عظیم الهی، محافل عزاداری و هیئتهایش به جنبشی جهانی تبدیل شده که تدبیر و تدارکات بشری در فرماندهی آن عاجز است و اگر حق این نعمت به نحو أحسن ادا گردد، نمادی قدرتمند برای اعلام آمادگی سراسری برای طلب ظهور می باشد. شیعه یعنی کسی که منتظر است، منتظر وعده الهی مبنی بر ظهور حضرت ولی الله الأعظم که با طرز زندگی و رفتارش در عصر غیبت، یاریگر ولی خداست. زمانی انقلاب امام حسین در کاخ یزید با خطبه های آتشین دوباره تداعی شد و پیروز واقعی را به همه نشان داد. زمانی بعد عاشورا با تعریف وقایع آن إحیاء شد، زمانی دیگر با روضه روضه خوانها و به راه افتادن دسته های سینه زنی و عزاداری این شور و محبت ابراز شد و پس از آن بزرگان کتابها نوشتند و با بیان اهداف اصلی قیام عاشورا و تحلیل آنها توسط علماء، مجالسمان غنی تر شد. ملتی با تأسی به قیام مولایش، انقلاب کرد و پیروز شد و اکنون شاهد ارتقاء عظیم فکری و وسیع تر شدن دایره حرارت عشق مولایمان در بلاد جهان هستیم. روضه ها و موعظه ها و سخنرانیها و نوکریها و اشکها نیاز به یک حرکت انقلابی داشت که کارگر افتاده و قلوب آزادی خواه و عدالت طلب را در سراسر جهان به یک فراخوان پر شور دعوت کرده است.
زیارت اربعین در غالب یک راه و علامت با اقتدا به اهل بیت، آیین و مشق عملی شیعه منتظر معرفی شده است که امروز بنا بر خیر خواهی برای امت و کسب توفیق عظیم الهی، محافل عزاداری و هیئتهایش به جنبشی جهانی تبدیل شده که تدبیر و تدارکات بشری در فرماندهی آن عاجز است و اگر حق این نعمت به نحو أحسن ادا گردد، نمادی قدرتمند برای اعلام آمادگی سراسری برای طلب ظهور می باشد
وی با بیان اینکه اولین بار جابر بن عبدالله انصاری با آداب خاصی این زیارت را در اولین اربعین انجام داد، گفت: پس از آن کاروان اسراء با اشک و تاول پا عاشقانه همین مسیر الهی را پیمودند و این روش، سیره بسیاری از علما و بزرگان با تأیید و تأکید ائمه گردید و این جاده منور به نور قدمهایی پاک و مخلص، همچنان روشن ماندو دارای انرژی فوق تصور و جاذبه ای بی مثال شد. خدا می داند چه برکات و فیوضاتی نازل گردید که در گذر زمان خاص و عام را به سوی خود جذب کرد و همه را معجزه وار چون گردابی بیکران به سوی خود کشاند.در طول تاریخ با سختیهای بسیار مسیر کربلا و شوق زیارت رونق داشته و در این راه هزینه های سنگینی پرداخت شده است که در تاریخ ثبت شده است و اکنون نوبت یاری ما در پاسخ به ندای«هل من ناصر ینصرنی» امام زمانمان است.
این کارشناس دینی با تأکید بر بهره گیری بهتر از ظرفیت راه پیمایی اربعین برای تبیین پیام عاشورا افزود: اسلام یک جریان منسجم و پیوسته و حرکت امامان معصوم همه بر اساس حکمت است و توصیه های آنها در نام و یاد و زنده نگهداشتن قیام عاشورا به سبک ائمه و بزرگان همه سرشار از برکت دنیوی و أخروی و کاملاً حکیمانه و خیر خواهانه است که تداوم آن لازم و ضروری است. زمانی اسلام با شعار توحید و برابری، در قلوب انسانها جای گرفت، پس از آن ندای آزادگی و کرامت و عزت طلبی برخاسته از فطرت بشریت، با قدرت تمام و با قربانی کردن همه داشته های رهبری آزادی خواه برای همه عالمیان در عاشورا به نمایش در آمد و جاودانه شد و امروز نیز فریاد عدالت خواهی انسانهای مظلوم که منجی جز حضرت بقیه الله ندارند، با آنها عجین گشته است که اهمیت و خاص بودن اجتماع عظیم زائران حسینی را فارغ از قومیّت و دین آنها روشن می سازد.
اربعین به عنوان نقطه اتصال توحید و آزادگی و عدالت، راهی بسیار هوشمندانه برای معرفی اسلام ناب محمدی و شیعه اصیل بوده و مکمل قیام عاشورا و اثر زنده و جاوید خطبه های آتشین امام سجاد و حضرت زینب در کاخ یزید برای انعکاس پیام عاشوراست؛ نه آن اسلامی که معاویه و یزید در صدد القاء آن به جامعه بودند و نه آن اسلامی که امروزه با چهره ای خشن و خودخواهانه در حال معرفی به دنیاست. این روزها همه جا همچون کربلا، دار بلا شده است، شیعیان به دستور استکبار جهانی و به دست سران مدعی مسلمانی قتل عام می شوند، کودکان و زنان قربانی می شوند و به اسم اسلام حمام خون به راه می اندازند و بین ادیان الهی دشمنی و کینه ایجاد می کنند و تفرقه افکنی اولویت دشمنان شده است؛ چرا که می دانند اتحاد فطری و انسان دوستانه بالاتر و برنده تر از اتحاد مذاهب و فرقه ها عمل خواهد کرد و می دانند در نهایت آنچه پیروز خواهد شد همان اسلام با پیام عاشورا است که دربردارنده شعار کرامت و تعالی و آزادگی است و لذا از هیچ ترفند و جنایتی دریغ ندارند و همه آن جنایتها پاسخی زنده و کوبنده چون جنبش زیارت اربعین نیاز دارد تا پیام خود را به همه جهان نه فقط ارسال؛ بلکه به نمایشی زیبا بگذاریم.
آیت الله میرعظیمی اظهار داشت: مراسم اربعین از دست صاحبانش به دست ما رسیده و به دست همانها به آیندگان خواهد رسید و آنچه وظیفه ماست در این زمان ثبت و ضبط شده، خواهد ماند تا روزی در حسابی عظیم گره گشایمان باشد. امام حسین کشتی نجات انسانهاست، اگر ما حسینی شویم و حضرت ولی عصر دست ولایت بر سرمان دارد اگر فرهنگمان مهدوی باشد.
زیارت امام حسین فقیر و غنی ندارد و طبق سفارشات بر فقرا سالی یکبار و بر اغنیا سالی دو بار لازم است
وی درباره آثار وظرفیتها و پیامهای زیارت اربعین اظهار داشت: در زیارت اربعین سخن از امامی است که زیارت ایشان مانند زیارت خدا در عرش است، در حالی که نزد خداوند هیچ عملی بهتر و دوست داشتنی تر از زیارت امام حسین نیست. طلب خیر از جانب پیامبر و حضرت علی و فاطمه نثار زائران می گردد و مژده وجوب بهشت و پاک شدن گناهان گذشته و آینده را در پی دارد، چرا که دعا کنندگان در حق زائران در آسمانها بیش از زمین است؛ همانگونه که خود حضرت نیز در آسمانها معروفتر از زمین است. مدت سفر جزء عمر زوّار حساب نمی شود و باعث افزایش مال، روزی، طول عمر، حفظ بدن و برآوردن حاجات و رفع هم و غم می گردد. حداقل ثواب برای زائر قبر امام حسین (ع) آمرزش گناهان و حفظ جان و مال اوست تا بازگردد و ملائکه به استقبال او آمده و در بازگشت مشایعتش می کنندو همواره فرشتگان تا قیامت برای او طلب استغفار می کنند و آمین گوی دعاهای او هستند. از جانب امام به فرشتگان دستور می رسد که از همین لحظه برای همیشه در کنار او بمانند و تسبیح و شکر خدا را انجام دهند و ثوابش را به صاحب زیارت تا مرگ او عطا کنند. در غسل و کفن و تدفین او شرکت کنند و در کنار قبر او حاضر شده و در برزخ او را همراهی کنند و تا قیامت برایش طلب مغفرت کنند تا او را وارد بهشت کنند و منزل او را در کنار منازل امام حسین وانبیاء و معصومین قرار دهند. شدت جان کندن و هول و هراس قبر را برطرف می کند. هر مالی که در راه زیارت ایشان خرج شود، به ده هزار درهم حساب شود. جمیع ائمه و أوصیاء الهی که به زیارت حضرت می روند در حق زائران امام حسین دعا می کنند و بشارت می دهند. نظر رحمت پروردگار بر زائران بیش از عرفات است. در اثر بسیاری کرامت و بزرگواری امام در روز قیامت، همه آرزو می کنند که کاش جزو زوّار ایشان بودند. بارگاه ایشان باغی از باغهای بهشت و دعا در زیر قبه ایشان مستجاب است. زیارت امام حسین فقیر و غنی ندارد و طبق سفارشات بر فقرا سالی یکبار و بر اغنیا سالی دو بار لازم است.
در زیارت اربعین سخن از امامی است که زیارت ایشان مانند زیارت خدا در عرش است، در حالی که نزد خداوند هیچ عملی بهتر و دوست داشتنی تر از زیارت امام حسین نیست
در دعایی از امام صادق(ع) در حق زائران قبر جدش چنین می خوانیم: ( أغفرلی و لأخوانی و زوّار قبر أبی عبدالله الحسین بن علی صلوات الله علیهما...؛ خدایا بیامرز مرا و برادران مرا و زیارت کنندکان قبر أبی عبدالله الحسین را، آنان که خرج کرده اند مالهای خود را و بیرون آورده اند از شهرها بدنهای خود را برای رغبت در نیکی ما و به امید ثوابهای تو در صله ما و برای شاد کردن پیغمبر تو و اجابت نمودن ایشان امر ما را و برای خشمی که بر دشمنان داخل کرده اند و مراد ایشان خشنودی توست، پس مکافات ده ایشان را از جانب ما به خشنودی و ایشان را در شب و روز حفظ کن و به خلافتی نیکو خلیفه ایشان بر اهل و اولادشان باش که در وطن خود گذاشته اند ورفیق ایشان باش و شرّ هر جبار معاند و هر ضعیف و شدید از خلقت و شرّ شیاطین انس و جن را دفع کن و در دور شدن از وطن و اختیار کردن ما بر فرزندان و اهالی خویش، زیاده از آن چه امید دارند به آنها بده. خداوندا دشمنان ما بیرون آمدن آنها به قصد زیارت ما را بر آنها عیب کردند ولی این در عزم آنها مانع نشد و بیرون آمدنشان به سوی ما از روی مخالفت با آنها بود، پس خدایا رحم کن بر آن صورتها که آفتاب متغیر گردانیده و رحم کن گونه های ایشان را که می گردانند و بر قبر امام حسین می مالند و رحم کن بر آن دیده ها که گریه شان بر ترحّم بر ما جاری شد و بر آن دلها که برای مصیبت ما جزع کرده و فغانها بر مصیبت ما بلند کرده اند رحم کن، خداوندا آن جانها و بدنها را به تو می سپارم تا در روز تشنگی از حوض کوثر سیرابشان گردانی.) طبق روایات زیارت ایشان معادل هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد مقبول با پیامبر( ص) است و اگر مردم می دانستند که چه نور و برکاتی در زیارت امام حسین وجود دارد هر آینه از شوق زیارتش جان می دادند و اگر همه فضایل آن بیان می شد، کسی به حج نمی رفت. در روایتی از امام صادق هست که اگر مردم به همه خیر و برکتی که در زیارت امام حسین هست آگاهی داشتند، جهت نائل شدن به این زیارت قطعأ با شمشیرها می جنگیدند و اموال خود را می فروختند و به زیارت آن جناب می رفتند.
وی ادامه داد: با ذکر آثار پر بار زیارت امام حسین، تأکید امام صادق در ادامه روایت ذکر شده را یاد آور می شوم که ( چه کسی است که همه فیوضات ذکر شده را از دست دهد) در حالی که اسناد ضمانت آنها از معصوم به ما رسیده و شکی در آنها نیست. طبق روایات حتی ترک زیارت امام حسین بر اثر خوف از جان و مال روا نیست و ترک زیارت ایشان موجب نقص در دین و ایمان و ترک حق بزرگی از حقوق پیغمبر است و آمده است که ترک زیارت امام حسین عمر طبیعی را کم می کند. آنقدر روایات در مورد ثواب زیارت امام حسین هست که در روایات دیگری می خوانیم که وقتی اجر زیارت را می شنوید، تکذیب نکنید. همین یک نکته در برکات زیارت بس که چه کسی است که افتخار مصافحه با ملائک مقرب و پیامبر را از دست دهد، در حالی که دیدن گوشه چشمی از رسول خدا و ائمه آرزوی همه ماست. با این حساب و کتاب سخاوتمندانه و بی مثالی که در برکات زیارت امام می بینیم که پیوسته ما را به سوی دعوتی پر خیر و برکت می خوانند، انجام آن درقالب زیارت طبق روشی که از ائمه و صلحا به ما رسیده است بیعتی مجدد با کسی است که منبع هر خیر و برکت غیر قابل تصور است. اگر بنا بر نصرت و یاری دین خدا در برنامه ای ویژه به نام زیارت اربعین باشد و به یاد آوریم که امام حسین در صحرای کربلا و در آن گیر و دار حساس طلب کمک کرد و امروز نوبت یاری ولی خداست، به این امر واقف می شویم که وقت نصرت و گرفتن نتیجه مطلوب در همین زمان و در این اتحاد و انسجام ملی است. امام حسین خون خواهان بسیاری درطول تاریخ داشت که اهمیت هیچ کدام به اندازه یاری یارانش در دشت کربلا نمی تواند باشد و الان وقت یاری است. در زیارت اربعین می خوانیم: (فأعذر فی الدعاء و منح النصح و بذل مهجته فیک؛ او هم در اتمام حجت بر خلق رفع هر عذر از امت کرد ....) و لذا هر عذر و کوتاهی و سهل إنگاری در این زمینه غیر موجه است.
آیت الله میرعظیمی در پاسخ به این پرسش که چه بایدها و نبایدهایی را باید در برنامه های مربوط به پیاده روی اربعین مد نظر داشت، گفت: در آداب زیارت است که قبل از سفر سه روز روزه گرفته و در روز سوم غسل کرده و اهل و عیال خود را به خدا بسپاریم و با تواضع و فروتنی سفر خود را آغاز کنیم و از بردن توشه گران و غذای لذیذ پرهیز نماییم. به أغنیا سفارش فراوان شده که رعایت احوال فقرا بنمایند و از فخر فروشی بپرهیزند و دستگیر درماندگان باشند. دوری از وسایلی که زمینه تکبّر را فراهم می کند و ساده گزینی، ساده خوردن و ساده پوشیدن و داشتن هیئت و شمایل عزاداران و دعا و تحجد و مصاحبت و کلام نیکو گفتن و مراقبت بر احوال و کمک به یکدیگر است که ارزش این سفر کمتر از حج دانسته نشده است. علما در احوال اصحاب کهف نقل کرده اند: پس از آن که مورد لطف خدا قرار گرفته و به فکر اصلاح کار خود و خداپرستی افتادند و سوار بر اسبها شهر را ترک کردند. بعد از دوری و رفع خطر، تلمیخا گفت:( این راه آخرت است و باید به نحو فقیری و مسکنت رفت ... اکنون از اسبها پیاده شوید و با پای پیاده به درگاه خداوند بروید تا شاید حقتعالی بر شما رحم نماید.) آنقدر پیاده رفتند که پاهایشان مجروح شد. با تأسی به این مطلب، پیاده رفتن در این سفر روحانی نوع کاملی از اظهار تواضع و فروتنی و نوعی همراهی با کاروان اسراست که در این مسیر چه مشقت و سختی را متحمل شدند. امام صادق(ع) می فرمایند: ( من خرج من منزله یرید زیاره قبر الحسین بن علی إن کان ماشیأ کتب الله له بکل خطوه حسنه و محی عنه سیئه؛ کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی ( ع) باشد؛ اگر پیاده رود، خداوند منّان به هر قدمی که بر می دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو می کند.)
از بعد دیگر؛ ما امانتدار دین و تمدنی هستیم که از جهت غنا و فرهنگ، دارای ظرفیت جهانی است و بدون شک بایدها و نبایدهایمان هم سطح وسیعی دارد. اگر قرار است که نماینده و مبلّغ چنین دینی باشیم باید خود را ساخته باشیم تا بتوانیم بر دلها تأثیر گذار باشیم. ابعاد این بایدها و نباید ها نه فقط به اندازه اراده و سعی ماست بلکه به اندازه مجموعه ای از تک تک خانه ها در تمام دنیاست که انوار اسلام با بازگشت زوّار از سراسر دنیا از این مسیر بر همه آنها خواهد تابید. منش و مرام و حرکات ما تا مدتها ورد زبانها خواهد بود و تعریف و تحلیل خواهد شد. همانگونه که امروز در این زیارت عظیم معرفی می شویم میتوانیم با عمل و ایمان و عقایدمان به همراه کسانی که آمدند و دیدند و باز می گردند، راهی شویم و در قلوبشان رخنه کنیم. عمل ما معرف هر آنچه خواهد بود که در شعارها و کتابهایمان خواندند و امروز آمده اند تا از نزدیک ببینند. اگر درست معرفی شویم و انتخاب شویم، همه دسیسه های بدخواهان اسلام باطل خواهد شد و می توان گفت در رسالت و امانتداری خود موفق شده ایم. امروز مرام و منش شیعه، درست بر خلاف إلقائات گروههای اسلام ستیز، با اعلام پیام مودت و دوستی بین همه ملتها در این مسیر به زیبایی به نمایش در آمده و عشق و انسان دوستی و جو صمیمی حاکم بر آن غوغا می کند. این اجتماع با همه زیباییهایش تداعی گر همان مدینه فاضله ای است که جامعه شناسان مدعی ساختن آن در غالب تئوریهای خود هستند؛ در حالی که این مدینه، أفضل و واقعی تر از آن مدینه فاضله رؤیایی و محدود آنهاست که حتی تشکیل آنرا بعید می دانند. تأکید می کنم که مسئله اربعین بسیار فراتر از یک چالش و دعوت است و استفاده مؤثر از آن با لحاظ کردن همه ظرفیتهای این حرکت معجزه آسا تکلیفی مهم برای همه است. باید متوجه بود که در میدان نبردی هوشمند و حساس قرار داریم که نیاز به تدبیر بسیار دارد.وظیفه مان بسیارسنگین است؛ سنگین تر از آنی که تصور می کنیم و یاد آور می شوم که بزرگی رسالتمان در بزرگنمایی همه کسانی است که در مقابل ما با قدرت صف کشیده اند.
نظر شما