به گزارش خبرگزاری مهر، ششمین جلسه گروه علمی فلسفه غرب با موضوع نقش ارسطو در فلسفه اسلامی: ارسطوگرایی یا ارسطوزدگی با ارائه حجت الاسلام والمسلمین یارعلی فیروزجایی با حضور اعضای گروه شنبه ۲۸ دی ماه در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.
وی در ابتدای این نشست گفت: فلسفه اسلامی بر شالوده‌های فلسفی فیلسوفان یونان به ویژه ارسطو بنا شده است و شاهد آن وجود مباحث مشترکی مانند: وجود و ماهیت، مقولات عشر (جوهر و اعراض)، واحد و کثیر، قوه و فعل، تقدم و تأخر، علل اربعه، الهیات بالمعنی الاخص در هر دو فلسفه است.
وی افزود: آنچه که سبب تمایز فلسفه اسلامی از فلسفه یونان است انبوهی از مباحث است که با الهام از معارف اسلامی شکل گرفته است. برخی از این مباحث کاملاً بی سابقه است و برای اولین بار در فلسفه اسلامی مطرح شده اند مانند: واجب و ممکن و احکام هستی شناختی آنها، حدوث و قدم، وحی و نبوت و معجزه، حیات پس از مرگ و معاد و عالم مثال. برخی از مباحث ذیل موضوعاتی مطرح شدند که از قبل وجود داشتند، مانند: بسیاری از مباحث خداشناسی، علت و معلول، مباحثی درباره مثل افلاطونی، اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری.
این استاد دانشگاه باقرالعلوم (ع) تصریح کرد: وجود چنین نوآوری‌هایی در فلسفه اسلامی نشانه آن است که این فلسفه صرفاً شرح، تکرار و حاشیه بر فلسفه ارسطو یا دیگران نیست و هویت مستقلی دارد. با این حال در فلسفه اسلامی نمونه‌هایی مشاهده می‌شود که در آنها فیلسوفان مسلمان بدون تکیه بر مبانی محکم فلسفی تحت تأثیر آرا ارسطو قرار گرفته احساس می‌شود دچار ارسطوزدگی شده اند. مثلاً آنها با تبعیت از ارسطو حکم به طبیعی بودن بردگی بعضی از انسان‌ها داده اند و برخی از حکمای اسلامی مانند ارسطو زن را انسان ناقص و هم رتبه حیوان دانسته اند با اینکه نه مبنای محکمی برای این دیدگاه‌ها ارائه کردند و نه این آرا با سایر آرا آنها چندان سازگار است.
فیروزجایی در ادامه اظهار کرد: آنها در تشبیه عقل فعال به خورشید نیز از ارسطو تبعیت کردند در حالی که عقل فعال ارسطویی امری درون انسان است برخلاف عقل فعال در فلسفه اسلامی که یکی از جواهر مفارق و خارج از وجود انسان است. اصرار فیلسوفان مسلمان بر الحاق الهیات بالمعنی الاخص به فلسفه اولی و عدم تفکیک آن دو نیز تحت تأثیر ارسطو و مشی او در این زمینه است با آنکه هیچ استدلال منطقی و محکمی بر این ادغام وجود ندارد. وجود چنین مواردی از تبعیت فیلسوفان مسلمان از ارسطو ارسطوزدگی آنها به نحو موجبه جزئیه را نشان می‌دهد.
نظر شما