ایجاد ساز و کار تأمین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت علوم، محسن شریفی در نشست مجازی که صبح امروز (چهارشنبه) با حضور قائم مقام وزیر علوم و معاون و مدیران معاونت پژوهش و فناوری در محل این وزارت برگزار شد، با بیان اینکه پروژه های پژوهشی تحصیلات تکمیلی (پایان نامه‌ها و رساله‌ها) از ظرفیت‌های بزرگ مجموعه آموزش عالی هستند، اظهار داشت: این پروژه‌ها می توانند علاوه بر خدمت به توسعه علمی کشور در ارائه راه حل ها برای برون رفت از چالش های فراروی کشور موثر بوده و نه تنها موجب کسب اعتبار گردند، بلکه برای مردم ثروت ملّی و رفاه به ارمغان بیاورند.

وی افزود: در چنین شرایطی لازم است رویکرد اجرایی به گونه ای باشد که به غیر از پژوهش های بنیادی، حتی الامکان برای هر پروژه پژوهشی، مشتری وجود داشته و برای رفع نیاز پژوهشی دستگاه های اجرایی کشور به خدمت گرفته شوند.

شریفی افزود: از اقدامات مهم وزارت علوم در این راستا، ایجاد سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا است (گرنت بادی یا ستاپ) و بدنبال آن فراهم سازی الزامات هدفمندی و تقاضا محور شدن تحقیقات تحصیلات تکمیلی است و قرار است در افق ۱۴۰۴ حدود ۲۰ درصد پژوهش‏ها در دانشگاه‏ها و حداقل ۵۰ درصد در پژوهشگاه‏ها بر اساس سفارش و تقاضای مشتری صورت گیرد و گرنت کامل دریافت کنند.

مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم در خصوص هدفمندسازی پایان نامه ها و رساله های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی گفت: در این راستا هدایت اعتبارات پژوهشی دستگاه ها و شرکت ها به سوی رساله ها و پایان نامه های تحصیلات تکمیلی، باید به گونه‌ای باشد که هزینه های پژوهشی در مؤسسات آموزش عالی و همچنین هزینه زندگی دانشجویان از محل اعتبارات پژوهشی کارفرمایان طرح ها تأمین شود.

شریفی با بیان اینکه ستاپ در چارچوب و مقررات «آیین‌نامه اجرایی سامانه تأمین اعتبار پژوهشی» اجرا می‌شود، گفت: بنابراین مسئولیت حقوقی و مالی قراردادهای منعقده بر عهده مرکز مجری است و همه ستاپ‌ها دارای شیوه اجرایی یکسان ولی دارای نظام حسابداری مستقل هستند و عملیات مالی ستاپ در قالب یکی از حساب‌های مجری ثبت و نگه‌داری می‌شود و هرسال گزارش عملکرد مالی و اجرایی آن به صورت شفاف در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

وی در ادامه گفت: آیین نامه سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا در راستای دست یابی به اهداف فوق تنظیم شده و انتظار می رود که دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی برای تحقّق الزامات آیین نامه، با دبیرخانه و مرکز مجری همکاری لازم را داشته باشند.

مدیر کل دفتر سیاستگذاری وبرنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم افزود: بسیاری از کشورهای جهان هدایت پژوهش های هدفمند را از طریق تاسیس صندوق های تخصصی تخصیص اعتبار پژوهشی صورت داده اند. از مزایای تاسیس این صندوق ها این است که بر اساس توانمندی های دانشگاه ها و مراکز پژوهشی وهمچنین نیازمندی های جامعه و صنعت می‌توان به مواردی از قبیل: امکان صرف منابع مالی برای حل مشکلات اساسی دستگاه ها و کشور (به خصوص در شرایط محدودیت بودجه)،امکان جهت دادن به پژوهش های کشور به سمت حوزه های مهم هدف (در هر زمان و تحت هر شرایطی)، زمینه سازی برای مدیریت ظرفیت جذب دانشجوی تحصیلات تکمیلی، فراهم آمدن شرایط برای تخصیص منابع جدید به زیر ساخت های دانشگاه، امکان پذیرش دانشجو در رشته های مختلف مورد نیاز وافزایش اشتغال پذیری دانشجویان اشاره کرد.

شریفی با بیان اینکه در اسناد بالادستی راهبردها، اقدامات و اولویت‌هایی پیش‌بینی شده که کاملاً با بکارگیری این شیوه برای هدفمندسازی پژوهش‌ها انطباق دارد، گفت: براساس تبصره ۱ بند ج ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه، دستگاه‌های اجرایی مکلفند با رعایت چارچوب نقشه جامع علمی کشور، اولویت‌های تحقیقاتی خود را به تصویب شورای عالی عتف برسانند و همچنین به موجب بند ۱ سیاست‌های مذکور، تکالیف و وظایف دانشجویان دکترا که اعم از پایان‌نامه آن‌هاست باید در چارچوب اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور و مبتنی بر نیاز تعیین و بررسی شود.

وی افزود: براساس بند ۷ این سیاست‌ها، دانشجویان دکترا باید تمام وقت باشند و از آنان حمایت شود و اجرای این آیین‌نامه می‌تواند پذیرش دانشجو را به سمت رشته‌های مورد نیاز جامعه هدایت کند.

مدیر کل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم گفت: ستاپ یک سازوکار اجرایی است که در چهار شاخه علوم‌انسانی و هنر، فنی و مهندسی، کشاورزی و دامپزشکی و علوم‌پایه راه‌اندازی می‌شود و مرکز مجری منظور مرکز پژوهشی است که به عنوان مسئول اجرای طرح انتخاب و اعلام شده و اعتبارات لازم از جانب وزارت به آنجا ابلاغ می‌گردد.

شریفی در خصوص انواع اعتبارهای پژوهشی مورد حمایت ستاپ به مواردی از قبیل اعتبار پژوهشی رساله‌ها و پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و دکترا و کارشناسی ارشد، اعتبار پژوهشی پروژه‌های پسا دکترا و طرح‌های مورد حمایت ستاپ دارای مشتری و کارفرمای مشخص است و تمام یا بخش قابل توجهی از اعتبار از جانب آنها تأمین می‌شود، اشاره کرد.

وی افزود: ویژگی‌های طرح‌های مورد حمایت ستاپ مواردی از قبیل: پاسخ به یک تقاضای مشخص، شرح خدمات ارائه شده مورد تایید کارفرما باشد، متقاضی عضو گروه، هسته یا آزمایشگاه پژوهشی و تحقیقاتی باشد، پیشنهادهایی که دارای همکار بین‌المللی باشد و طرف خارجی بخشی از بودجه را تأمین کند، همکاران متقاضی از اعضا هیأت علمی و پژوهشگران درون یا برون موسسه باشند و بالاخره تجهیزات و امکانات مورد نیاز در اختیار باشد ودر پی پاسخگویی به چالش فناورانه و ملی باشد را شامل می شود.

مدیر کل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم در ادامه گفت: فرایند اجرای پروژه پژوهشی با نهایی شدن اختصاص اعتبار پژوهش آغاز می‌شود. دانشجویی که از اعتبار کامل برخوردار شود موظف به حضور تمام وقت در موسسه است. کفایت پژوهش و مجوز برگزاری دفاع براساس شیوه‌نامه معمول موسسه حالات ممکن در زمان دفاع دانشجو براساس نظر هیات داوران و کارفرماپس دفاع موفقیت آمیز استاد راهنما موظف به ارائه مستندات جلسه دفاع به دستگاه است.

وی افزود: اعتبار پژوهشی کامل شامل هزینه نیروی انسانی دانشجویی / پژوهشگر پسا دکترا و هزینه‌های استفاده از نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های موجود در موسسه می‌باشد و به همین دلیل ۶۰ درصد اعتبار پژوهشی به دانشجو پرداخت می‌شود و ۴۰ درصد باقیمانده اعتبار پژوهشی بعد از پایان موفقیت‌آمیز پروژه بابت هزینه‌های اجرای پژوهش در اختیار موسسه قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه مدت اعتبار پژوهشی هر پژوهشگر پسا دکترا ۱۲ ماه است ولی می‌تواند بنا بر درخواست موسسه و تأیید دستگاه و ستاپ به حداکثر ۲۴ ماه افزایش یابد، گفت: زمان رسمی آغاز پرداخت‌ها به موسسه پس از انعقاد قرارداد و اعلام تاریخ مرجع در سامانه ستاپ بوده و فرایند اختتام پروژه پژوهشی در سامانه بروز رسانی اطلاعات مالی پروژه توسط سامانه، انجام اقدامات لازم جهت پرداخت مبالغ باقیمانده توسط مرکز مجری، بررسی درخواست اختتام پروژه توسط موسسه و متقاضی فناوری، ثبت درخواست اختتام و ارسال گزارش پایانی توسط هیات علمی آیین نامه به کلیه موسسات ابلاغ شده است.

شریفی با بیان اینکه مرکز تحقیقات و سیاست علمی کشور به عنوان مجری انتخاب شده است، گفت: بودجه اولیه طرح به مبلغ ۳۰ میلیارد ریال از طرف معاونت پژوهش و فناوری به دبیرخانه ستاپ منتقل شده و هم اکنون در حال مکاتبه با تعدادی از سازمان ها برای جلب حمایت اولیه در ستاپ هستیم.

مدیرکل دفترسیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم در پایان سخنان خود گفت: مقدمات اجرایی این سامانه با آدرس: www.setup.atf.gov.ir آماده شده و تا آخر خرداد راه اندازی می‌شود.