نظر خبرگان قانون اساسی «نظارت استصوابی» شورای نگهبان بود

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله مهدی شب زنده دار عضو فقهای شورای نگهبان درباره نظارت استصوابی شورای نگهبان و اینکه برخی این نظارت را زیر سوال می‌برند و مدعی هستند که نظارت باید استطلاعی باشد گفت: اصل ۹۹ قانون اساسی مبین این مطلب است که شورای نگهبان، مسئولیت نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و نیز مراجعه به آرای عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.

وی نظارت را دو قسم دانست و افزود: یکی مثل ناظر بر وقف و یا ناظر بر وصیت که فقط بر عهده اش می‌گذارند که اطلاع پیدا کند که مجریان چه کار می‌کنند به نحوی که فقط اطلاع یابد و اطلاع دهد و در مقابل عمل انجام شده، تصمیمی نمی‌تواند بگیرد که چنین نظارتی را استطلاعی می‌گویند.

آیت الله شب زنده دار گفت: اما نظارت استصوابی این است که علاوه بر این که اطلاع پیدا شود و به مردم اطلاع رسانی کند در مقابل ناروایی‌ها، خطاها و اشکالات هم بتواند تصمیم بگیرد.

وی تفسیر شورای نگهبان را از نظارت بر انتخابات، استصوابی است دانست و افزود: چرا نظارت نباید استطلاعی باشد؟ زیرا فایده چندانی ندارد و اهداف و آرمان‌هایی که از نظارت دنبال می‌شود تحقق نمی‌یابد.

این عضو شورای نگهبان گفت: اگر در قانون اساسی دستگاهی تعیین شده بود که در این عرصه تصمیم بگیرد و اجرا کند می‌شد که نظارت شورای نگهبان استطلاعی باشد و به دستگاهی که در قانون اساسی تعبیه شده است اطلاعات را ارائه کند تا آن دستگاه تصمیم بگیرد.

آیت الله شب زنده دار تاکید کرد: اما چنین دستگاهی در قانون اساسی تعبیه نشده است، بنابراین اگر بنا باشد که شورای نگهبان تخلفات را فقط اطلاع دهد؛ به کدام دستگاه؟

وی گفت: مثلاً اگر از وزارت کشور یا هیأت‌های نظارت، اشکالی ببیند و خودش هم نتواند تصمیم بگیرد به کدام دستگاه ارجاع دهد؟ به این نهادها هم که نمی‌تواند ارجاع دهد، زیرا خودشان محل اشکالند و نمی‌توانند رفع کنند.

عضو فقهای شورای نگهبان افزود:، چون نهاد دیگری در قانون اساسی تعبیه نشده است که به این امور رسیدگی کند پس نظر خبرگان قانون اساسی، نظارت استصوابی بوده است یعنی شورای نگهبان بر اساس اطلاعی که می‌یابد تصمیم بگیرید، ابطال کند و یا هر تصمیم مناسب دیگری که باید می‌گرفت.

آیت الله شب زنده دار تاکید کرد: بنابراین، کسانی که چنین ادعایی دارند چه این استدلال را قبول داشته باشند چه نداشته باشند التزام به قانون اساسی که باید داشته باشند و تا این قانون اساسی حاکم است، نظارت استصوابی است.

وی همچنین درباره نقش مجمع مشورتی فقهی در شهر مقدس قم و عملکرد آن در شورای نگهبان گفت: این شورا برای تصمیماتی که می‌خواهد بگیرد و بررسی‌هایی که می‌کند دو بازوی ارزنده دارد یکی پژوهشکده‌ای است که حقوقدانان محترم دارند و انصافاً خوب کار می‌کنند و حتی مجمع فقهی هم از فراورده‌های آنان استفاده می‌کند، چون بسیاری از موارد، ارجاع به قوانینی است که آنان زحمت می‌کشند و قوانین را پیدا می‌کنند.

آیت الله شب زنده دار افزود: بازوی ارزشمند دوم، مجمع مشورتی فقهی است که از سال ۷۶ به امر رهبر معظم انقلاب، تشکیل شد و ایشان ریاستش را به مرحوم آیت الله خرم آبادی دادند و اولویت مجمع فقهی که برای کمک به شورای نگهبان محقق شد به اراده مقام معظم رهبری بود.

این عضو شورای نگهبان گفت: حدود ۲۲ سال است که این مجمع تشکیل شده است و علت آن که این فکر به ذهن آقایان آمده بود و خدمت مقام معظم رهبری مطرح کردند و ایشان هم پسندیدند و با موافقت ایشان تشکیل شد این بود که مسائل فقهی چه در مصوبات مجلس و چه آن چه که به دیوان عدالت اداری به عنوان خلاف شرع بودن مصوبات ارجاع می‌شود بررسی و اعلام شود.

وی بررسی این ارجاعات را بسیار وقت گیر و پیچیده دانست و افزود: گاهی پرونده‌های بسیار قطور به شورای نگهبان می‌آید؛ گروهی باید آن را بررسی و درباره آن تأمل کنند و به فقهای شورای نگهبان مشورت دهند تا کار آنان مقداری کاهش یابد و از طرفی، آرا اتقان بیشتری پیدا کند.

آیت الله شب زنده دار گفت: گروه‌های مختلف در مجمع مشورتی فقهی روی مسائل کار می‌کنند و استدلالشان را در اختیار فقهای شورای نگهبان قرار می‌دهند و آنان بر اساس دقت و استدلال این مجمع، دوباره مسأله را بازبینی می‌کنند تا آرا، اتقان بیشتری پیدا می‌کند.

این عضو شورای نگهبان فلسفه تشکیل مجمع مشورتی فقهی را بر دو جنبه دانست و افزود: نخست برای آن که مسائل ارجاعی از اتقان بهتری برخوردار شود که جهات شرعی یا قانون اساسی در آن مراعات باشد و جنبه دوم آن که، چون قوانین فراوانند؛ اعضای این مجمع به فق‌ها کمک می‌کنند که در وقت آنان که مشغله بسیار دارند صرفه جویی می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که به اتفاق اعضای شورای نگهبان، خدمت رهبر معظم انقلاب مشرف شدیم آقا فرمودند که «هر یک از شما باید یک کابینه داشته باشید» یعنی ۱۲ عضو، ۱۲ کابینه داشته باشند که با آنان همفکری کنند و به آنان مشورت بدهند تا مطالب، پخته‌تر و دقیق‌تر شود و بهتر بتوان تصمیم گرفت.

آیت الله شب زنده دار افزود: بنابر این، حالا که تشکیل کابینه برای هر عضو ممکن نیست این دو مجمع یعنی مجمع حقوقی و مجمع فقهی، برای شورای نگهبان مفید است.

وی گفت: از سال ۷۶ که رهبر معظم انقلاب این مجمع را ایجاد و مرحوم طاهری خرم آبادی را منصوب کردند و بعد هم، مرحوم مؤمن رحمت الله علیه ریاست آن را برعهده گرفت؛ از فضلای معتمد حوزه علمیه دعوت شده بود که با آن مجمع همکاری کنند. یادم هست که تا چهار، پنج سال اول تشکیل این مجمع، هر بار یکی از اعضا می‌آمدند در شورای نگهبان شرکت می‌کردند برای گزارش دادن از مطالب مطرح و دفاع از مطالبی که آن جا تصمیم گیری شده بود.

آیت الله شب زنده دار افزود: بنده نیز قبل از آن که توفیق عضویت در شورای نگهبان را داشته باشم بارها به عنوان عضو مجمع فقهی به شورا آمدم تا مطالب را متقل و از آن دفاع کنم.

این عضو شورای نگهبان گفت: بسیاری از آقایانی که رهبر انقلاب به عنوان اعضای فق‌های این شورا منصوب می‌کنند از همان اعضای مجمع فقهی بودند مثلاً آیت الله مدرس از همین افراد است یا آقای آملی لاریجانی آن جا می‌آمد یعنی این فایده هم مترتب است که برای بعدها که رهبری بخواهند اعضای فقیه این شورا را انتخاب فرمایند کسانی که در این کارزار وجود داشتند و با قواعد آشنا هستند و راه و رسم را تمرین کردند آمادگی بهتری برای این کار دارند.