خبرگزاری مهر، گروه استانها: ۱۳ مهر ۱۳۵۷ با کارشکنی رژیم پهلوی، دولت عراق امام خمینی را مجبور به ترک محل تبعید خود کرد. این حرکت موجب خشم و انزجار عمومی در سراسر کشور شد و مردم دست به تظاهرات زدند. در این زمینه در کتاب «انقلاب اسلامی در گرگان و دشت» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباره شکل‌گیری و تشدید تظاهرات مردم، علما و روحانیون گرگان و دشت علیه رژیم پهلوی در مهر ماه ۵۷ آمده است:
تشدید تظاهرات خیابانی در مهر ۱۳۵۷ در گرگان و دشت چشمگیر بود. در نخستین روز مهر پس از پایان وعظ آقای نجفی در مسجد عباسعلی گرگان اعلامیه‌های ۱۵ و ۲۱ شهریور امام‌خمینی پخش شد. در ششم مهر حدود پنج هزار نفر از محصلان و طبقات مختلف مردم در حالی که تعدادی از روحانیون در پیشاپیش آنان در حرکت بودند، از مسجد گلشن خارج و ضمنِ دادن شعارهای مذهبی به راهپیمایی پرداختند و دو نفر از روحانیون برای آنان سخنرانی و ضمن صحبت اظهار داشتند: «… برادران ارمنی، [ما] مغازه و خانه شما را آتش نزدیم و دیگران این کار را کردند، ما به مبارزات اسلامی خود ادامه می‌دهیم».
در همین روز بیش از چهار صد تن از اهالی گالیکش به سفارت دولت عراق در تهران تلگرافی مخابره کردند که متن تلگراف چنین بود: «… بدین‌وسیله مراتب تأسف و انزجار خود را نسبت به محاصره منزل مرجع عالیقدر شیعیان جهان ابراز داشته و صریحاً خواستار پایان یافتن این عمل خلاف اسلامی و انسانی می‌باشیم».
سه روز بعد عده‌ای از محصلین دبیرستان‌های بندرگز بعد از پایان کلاس‌های خود در جلوی مسجد جامع شهر اجتماع کردند و با عده‌ای از مردم به‌طرف خیابان اصلی شهر حرکت کردند که توسط مأموران انتظامی از آنها جلوگیری به‌عمل آمد و هفت نفر از مسببین این ماجرا را دستگیر کردند. از این افراد چهار نفر محصل دبیرستان، یک نفر دانشجوی اخراجی دانشکده افسری و یک نفر کشاورز بودند. موسی غزانیان دانشجوی اخراجی که رهبری تظاهرات را برعهده داشت با گروهبان یکم نیکفر درگیر شد.
دستگیرشدگان برای محاکمه به دادگاه بندرشاه فرستاده شدند. در ۱۵ مهر دانش‌آموزان گرگان از رفتن به مدرسه خودداری کردند و در مسیر خیابان‌های مولن‌روژ (۵ آذر فعلی)، پهلوی (امام‌خمینی فعلی) و امامزاده عبدالله دست به تظاهرات وسیعی زدند و در حالی که شعارهای اسلامی و ضددولتی می‌دادند، حدود یک ساعت و نیم در خیابان‌ها راهپیمایی کردند. فردای آن روز حدود چهل نفر از فرهنگیان گرگان از جلوی اداره آموزش و پرورش مبادرت به راهپیمایی کردند.
روز بعد حدود سیصد نفر دختر و پسر در گرگان ضمن دادن شعار به‌نفع امام‌خمینی و حکومت اسلامی تظاهرات کردند که با دخالت مأمورین متفرق شدند و دو دانش‌آموز مجروح شدند. شیخ رسول رضایی که در جریان راهپیمایی و تظاهرات این روزها حضور داشت، در خیابان پهلوی گرگان مردم را به نشستن دعوت کرد و در ضمن سخنرانی خود آزادی دو نفر از روحانیون تبعیدی گرگان را جزو خواسته‌های مردم اعلام کرد و در ادامه گفت:
«… رادیو بی‌بی‌سی اظهار داشته که اعتصابات اخیر به‌خاطر کمی دستمزد است در صورتی که این چنین نیست ما خواهان حکومت اسلامی هستیم و هدف ما این است که پانزده سال قبل امام‌خمینی را به‌عنوان مخالف از کشور به خارج تبعید کردند بایستی مجدداً به کشور برگردانیم. ما این حکومت را نمی‌خواهیم و می‌خواهیم که یک رهبر عالیقدر اسلامی داشته‌باشیم. مردم گرگان انزجار خود را به‌مناسبت اخراج [آیت‌الله] خمینی از عراق اعلام می‌کنند».
ساواک در گزارشی در مورد تظاهرات روز ۱۷ مهر می‌نویسد: «قریب ۲۵۰۰ نفر از قشریون مذهبی، دانش‌آموزان و فرهنگیان شهر گرگان جهت نمازجماعت مغرب و عشاء در مسجد جامع شهر مذکور اجتماع و در پایان نماز جماعت واعظی به‌نام کاشانی سخنرانی کرده‌است. در بین جمعیت فوق هنگام خارج‌شدن از مسجد تعدادی اعلامیه مضره توزیع شده‌است».
چند روز بعد دو هزار نفر از مردم مذهبی شهر در صحن امامزاده عبدالله تجمع کردند و با دادن شعار از آنجا خارج شدند و به‌سمت خیابان پهلوی (امام‌خمینی فعلی) به راه افتادند. تظاهرکنندگان که تعداد آنها به سه هزار نفر رسید در خیابان‌های اصلی شهر راهپیمایی نموده و در فلکه شهرداری گرگان، یکی از دانشجویان دانشسرای راهنمایی تحصیلی برای آنان سخنرانی تحریک‌آمیزی ایراد و تظاهرکنندگان را به قیام مسلحانه تشویق نمود. سخنران بعدی مطالبی به‌نفع امام‌خمینی بیان داشت و از مردم خواست روز چهارشنبه بیست و شش مهر مصادف با چهلمین روز شهدای تهران مجدداً در محل امامزاده عبدالله گرگان اجتماع نمایند. مطابق گزارش ساواک مردم خیابان پهلوی را به خمینی تغییر دادند.
سرگرد نصرت‌الله قیامی افسر خوشنام شهربانی گرگان درباره این تظاهرات اظهار می‌دارد: «…تجمعی در میدان شهرداری برگزار شد که آقای حسین کبیر روی ماشین رفته‌بود و سخنرانی غرایی کرد و گفت: کارتر و جوجه‌کارتر نمی‌توانند با مردم طرف بشوند. من همان‌جا اشکم سرازیر شد».
حسین کبیر درباره این سخنرانی اظهار می‌دارد: «…در آن سخنرانی با توجه به اینکه آغاز خشونت‌های حکومت علیه مردم بود و نیروهای مسلح پلیس نیز در آنجا مستقر بودند، رو به نیروهای دولتی کردم و گفتم: خون ما از خون فرزندان امام‌حسین رنگین‌تر نیست پس این شما و این سینه‌های ما و آماده گلوله‌باران شما برای احیای دین خدا و اهداف انقلاب اسلامی هستیم. همچنین رو به مردم گفتم که ما فرزندان برومندی مانند محمدی‌ها، خراسانی‌ها و اردکانی‌ها می‌خواهیم و باید آماده یک قیام عملی علیه رژیم شاه باشیم». در گزارش ساواک در این‌باره آمده‌است: «… حسین کبیر مردم را دعوت به قیام مسلحانه علیه حکومت شاهنشاهی کرد».
گروه زیادی از دانشجویان، دانش‌آموزان، کسبه و کارگران علی‌آباد گرگان با تعطیل‌کردن محل کار خود از صبح ۱۵ مهر در خیابان‌ها به تظاهرات پرداختند. مأموران انتظامی برای متفرق‌کردن آنها از گاز اشک‌آور استفاده کردند و چند تیر هوایی شلیک کردند. تظاهرکنندگان نیز با آتش‌زدن چندین لاستیک در وسط خیابان‌ها تلاش کردند تا آثار آن را از بین ببرند. تظاهرکنندگان پس از عبور از خیابان‌ها در میدان شهرداری توقف کردند و پس از ادای نمازجماعت در این میدان متفرق شدند و در بعدازظهر مدارس علی‌آباد تعطیل شد. روز بعد مردم و دانش‌آموزان در خیابان‌ها به راه افتادند و دست به تظاهرات زدند و تمام مدارس ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان‌ها و مجتمع آموزشی این شهر به‌صورت تعطیل درآمد.
همچنین عده‌ای از اهالی گالیکش در امامزاده‌ای واقع در مینودشت اجتماع کردند و قرار بود با همکاری عده‌ای از اهالی مینودشت مبادرت به راهپیمایی و سینه‌زنی نمایند ولی پاسگاه ژاندارمری مینودشت با اطلاع از این ماجرا، اجتماع‌کنندگان را متفرق‌کرده روز بعد حدود ۱۵۰۰ نفر از اهالی گالیکش در مسجد جامع محل تجمع کردند و دو نفر از وعاظ به‌نام‌های احمدی‌راد و حکیم برای آنان سخنرانی کردند و به مقامات مملکتی و مأموران انتظامی حمله کردند. گزارش ساواک در این‌باره چنین است:
«… اجتماع‌کنندگان در ساعت ۱۷ پس از خروج از مسجد، در حالی که عکس‌هایی از (امام) خمینی در دست داشته و پلاکاردهایی با مضمون «ما انتقام می‌گیریم؛ ما زنده‌ایم و باید زندگی کنیم؛ آنها که رفته‌اند، کار حسینی کرده‌اند، آنها که مانده‌اند زینبی‌اند وگرنه یزیدی‌اند» با خود حمل می‌نمودند مبادرت به تظاهرات خیابانی کرده‌اند. این افراد در تظاهرات مذکور شعارهایی به نفع روح‌الله خمینی و همچنین شعاری به مضمون: آمریکا و شوروی، ایران را بلعیده‌اند می‌داده‌اند.
نظر شما