خبرگزاری مهر - گروه استانها: خراسان شمالی دارای جاذبه‌های متعدد گردشگری است؛ جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان که هر کدام می‌تواند شما را پابند این استان کند.
خبرگزاری مهر پیش از این در گزارشی با عنوان «طبیعت بکر و زیبا در دل خراسان شمالی / از جنگل تا غار و آبشار» محل‌های طبیعی خراسان شمالی را به مخاطبان عرضه کرد؛ اما در این گزارش سعی می‌کنیم اماکن تاریخی بجنورد را بیان کنیم و در سلسله گزارش‌های بعدی به سراغ سایر شهرهای این استان تاریخی برویم.
شهرستان بجنورد به مرکزیت شهر بجنورد، بخش‌های مرکزی و شمالی استان خراسان شمالی را به خود اختصاص داده و از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق به شهرستان شیروان، از غرب به شهرستان مانه و سملقان و از جنوب به شهرستان‌های اسفراین و جاجرم محدود می‌شود.
قسمت اعظم شهرستان بجنورد را مناطق کوهستانی و فلات‌های مرتفع در بر گرفته و از همین رو منطقه آب و هوای معتدل کوهستانی دارد. به طور کلی این منطقه زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک دارد. بخش بزرگی از شهرستان بجنورد در دره رود اترک قرار گرفته و تحت تأثیر توده هوایی دریای مازندران قرار دارد که به علت داشتن رطوبت موجب سرسبزی و خرمی گیاهان در بهار و تابستان می‌شود.
عمارت مفخم؛ موزه مردم شناسی بجنورد
عمارت مفخم بزرگترین و شاخص‌ترین اثر تاریخی دوره قاجار در خراسان شمالی است که در اوایل دهه ۱۳۰۰ هجری قمری به دستور یار محمدخان شادلو معروف به سردار مفخم، حاکم منطقه شمال خراسان، به عنوان محل سکونت وی و خانواده‌اش ساخته شده است.
این بنای مجلل ۳۴ اتاق با دو تالار بزرگ دارد. نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب است که سراسر آن به زیباترین وجهی با انواع فنون کاشیکاری معرق، معقلی، هفت رنگ و با طرح‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی زینت یافته است.
مصالح بکار رفته در بنا آجر با ملات گچ است و هر طبقه ساختمان دارای دو ایوان شمالی و جنوبی می‌باشد؛ سرتاسر بنا با کاشی‌های خشتی و هفت رنگ زیبا در اندازه و شکل‌های مختلف به رنگهای فیروزه‌ای، زرد، صورتی، بنفش، سفید، سبز، سرخ و سیاه کاشی کاری شده و هر ستون با طرح و نقش خاص خود زینت داده شده است.
نمای بیرونی ساختمان تصاویری از دو فرشته بالدار، چهره‌های انسانی، نقاشی از گل و گیاه و پرنده، طبیعت و طرح‌های هندسی سده ۱۳ را به تماشا می‌گذارد. این بنای تاریخی با شماره ۹۵۲ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستان شناسی و مردم شناسی استان تبدیل شده است.
بنای آرامگاهی بش قارداش
بنای آرامگاه بش‌قارداش از آثار برجسته دوره قاجاری در شهرستان بجنورد است که طرح کلی پلان آن از یک گنبد خانه در وسط و دو اتاق کوچک‌تر در طرفین تشکیل شده که ورودی آن‌ها در ضلع غربی است. در جلوی هر ورودی ایوانی با قوس جناقی وجود دارد که در طرفین آن مناره های ساخته‌اند. سراسر نمای غربی بنا، روی ستون‌ها و نیز گنبد با کاشی‌های فیروزه‌ای و هفت رنگ تزئین شده است. این بنا آرامگاه سردار مفخم، حاکم منطقه شمال خراسان در دوره قاجار است.
مجموعه سبزه میدان بجنورد
مجموعه سبزه میدان متشکل از یک کاروانسرا، حمام، راسته بازار و چند قهوه خانه از آثار دوره قاجار در شهر بجنورد است. شاخص‌ترین اثر این مجموعه کاروانسرا است که طرح کلی آن از یک میان سرا و ۳۴ حجره در اطراف آن تشکیل شده است.
قسمت‌های مختلف کاروانسرا از جمله لچکی قوس‌ها به شیوه آجرچینی خفته راسته و آجرهای قالبی برجسته تزئین شده است. بنای حمام در شمال شرقی مجموعه قرار دارد و به شیوه حمام‌های سنتی طراحی شده است. در این طرح پس از ورودی، رختکن وجود دارد که از طریق یک راهروی باریک به سربینه و نهایتاً گرم خانه راه پیدا می‌کند.
حسینیه جاجرمی نماد تدین مردم بجنورد
حسینیه جاجرمی از یادمان‌های اواخر دوره قاجار در شهر بجنورد است که به استناد کتیبه موجود در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است. این بنا یک نمونه معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درون گرا قلمداد می‌شود و در آن تمام درب و پنجره‌ها و نورگیرهای رو به حیاط باز می‌شوند.
طرح کلی پلان بنا مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشکیل شده که در مجموع حدود ۶۰۰ متر مربع مساحت دارد.
ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه فوقانی راه می‌یابد.
بخش‌های مختلف بنا با آرایه های معماری از قبیل آجرکاری، گچ‌بری، مقرنس کاری و کتیبه‌هایی تزئین شده است. قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی یک افریز تزئینی با کتیبه به خط نستعلیق دارد که در آن گزیدهای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچ‌بری شده است. این اشعار متناسب کاربری اصلی این بنا به عنوان حسینیه و محل عزاداری سوگواران سید الشهدا (ع) است.
امامزاده سید عباس
آرامگاه امامزاده سلطان سید عباس که به معصوم زاده شهرت یافته در جنوب شهر بجنورد قرار گرفته و به دلیل نوسازی‌های مکرر، تاریخ ساخت آن دقیقاً معلوم نیست. این بقعه مدفن امامزاده سلطان سید عباس، فرزند امام موسی کاظم (ع) است که در دوره حکومت عباسی از مدینه وارد خراسان شده و در اواخر سده دوم هجری وفات یافته است.
این محل توسط رهبر معظم انقلاب نیز زیارت شده است و آیت الله خامنه‌ای مردم را به زیارت آن تشویق کرده‌اند.
خانه بانک ملی، مقبره شهدا مربوط به دوران پهلوی، امامزاده محمد باقر اسفیدان، کوشک باغ علی آباد، امامزاده محمدرضا لنگر و… از جمله دیگر آثار تاریخی بجنورد محسوب می‌شود.
سفر به بجنورد و حضور در اماکن تاریخی و جاذبه‌های طبیعی می‌تواند خاطرات خوبی را برای هر خانواده ایرانی رقم بزند.
نظر شما