احیای دوره بهیاری به هویت پرستاری ضربه می زند

به گزارش خبرگزاری مهر، احمدرضا یزادن‌نیک، با اشاره به برخی اخبار مبنی بر تصمیم وزارت بهداشت برای احیای بهیاری در مراکز درمانی، افزود: سابقه دوره‌های بهیاری به حدود صد سال پیش و زمانی که تحصیلات آکادمیک در پرستاری وجود نداشت؛ برمی‌گردد. لذا بهیاری در ایران در همان سال‌هایی که پرستاری آکادمیک وجود نداشت شروع شد و در آن زمان نیز مختصر و کم بود که استقبال از آن نمی‌شد و همچنین نیازهای کشور را جواب نمی‌داد.

وی ادامه داد: به دلیل عدم استقبال مخاطبان از دوره بهیاری، وزارت بهداشت در گذشته مجوز شکل‌گیری دوره بهیاری را صادر کرد و این دوره‌ها به این صورت بود که از مقطع متوسطه وارد شده و دوره سه ساله‌ای را طی می‌کردند و دیپلم بهیاری به آنها اعطا می‌شد.

یزدان نیک افزود: یک دورانی هم به صورت کوتاه در زمان جنگ دوره بهیاری یک ساله بود که بعد از دیپلم در واقع این افراد را پذیرش می‌کردند و به تدریج با رشد تحصیلات آکادمیک در کشور ما و اینکه پرستاری هم جزو رشته‌های آکادمیک قرار گرفت، کم‌کم دوره‌های بهیاری کمرنگ شد و در سال‌های اخیر چند مرکز بیشتر نبودند که بهیار تربیت می‌کردند که آنها زیر پوشش آموزش و پرورش فعالیت می‌کردند و بیشتر برای مناطق محروم یا نیروهای مسلح؛ این نیروها را تربیت می‌شد.

وی گفت: با توجه به شرح وظایف بهیاری و تفکیک آن از شرح وظایف پرستاری کم‌کم این رده بهیاری هم عملاً فایده‌ای که داشت خالی شد، یعنی ضرورت وجود چنین دوره‌ای کم‌کم منتفی شد و در سیاست‌های وزارت بهداشت به این نتیجه رسیدند که فقط یک رده پرستاری و کمک پرستاری داشته باشیم، کافی است.

معاون فنی سازمان نظام پرستاری اضافه کرد: در گذشته کمک پرستاری، شرح وظایفش به طوری با پرستاری تداخل داشت، اما تا حدودی این مشکل برطرف و مرزهای هویتی پرستاری حفظ شد و کمک پرستاری به عنوان یک رده شغلی شکل گرفت و نیروهای زیادی تحت عنوان کمک پرستاری یک ساله تربیت شدند.

وی ادامه داد: اخیراً گفتمان‌هایی شنیده می‌شود درباره دوره بهیاری که امیدواریم شایعه باشد، زیرا ما بهیاری را تقریباً خاتمه یافته تلقی می‌کنیم و سطوحی را که برای پرستاری قائلیم، همان پرستاری کارشناسی و کمک پرستاری در حد یک دوره مهارتی است.

معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری گفت: با توجه به شرح وظایف پایینی که برای بهیاران دیده شده، عملاً بهیاران خیلی نمی‌توانند در نظام سلامت کارایی داشته باشند و در عین حال اگر این شایعه درست باشد که وزارتخانه بخواهد دوره بهیاری را احیا و در حد فوق دیپلم به آن نگاه کند، این موضوع یک سطحی‌نگری است و حل مشکل با پاک کردن صورت مسئله است.

یزدان‌نیک ادامه داد: صورت مسئله اگر کمبود پرستار است، راه‌حل آن این نیست که ما بیاییم دوره‌ها و کیفیت خدمات‌مان را تنزل دهیم و سلامت مردم را در خطر بندازیم؛ به نظر می‌رسد این راه‌حل سطحی است، لذا راه‌حل کمبود پرستار این نیست که ما دوره بهیاری را دوباره احیا کنیم، بلکه راه‌حل این است که ما خدمات پرستاری جامعه‌نگر را گسترش دهیم و به ارتقا سلامت مردم بیشتر توجه کنیم و به سطح اول و سوم پیشگیری بیشتر توجه شود، یعنی رویکرد وزارتخانه از درمان‌محوری و بیمارمحوری، به سلامت‌محوری تغییر پیدا کند.

وی افزود: اینکه بیشتر مردم بیمار شوند و بعد تخت و پرستار کم بیاوریم و بودجه‌های سنگینی را به بخش درمان، سوق بدهیم، صحیح نیست و راهکار پیشگیرانه‌ای دارد و راهکار آن، احیای دوره بهیاری نیست، زیرا ما می‌توانیم با هزینه بسیار پایین‌تر سطح آموزش و پیشگیری اولیه را بالا ببریم و علاوه برای جبران کمبود نیروی پرستاری و تخت‌ها، ایمنی و سلامت مردم را نیز افزایش دهیم.

معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری تصریح کرد: پرستاری ما بیشتر از ۵۰ سال است که به سمت آکادمیک حرکت کرده و به نظر می‌رسد که این قطار پیشرفت نه قابل متوقف کردن است و نه به عقب بازمی‌گردد، بنابراین با گسترشی که در حوزه پرستاری بوده، در این رشته هزاران کارشناس پرستاری، کارشناس ارشد پرستاری و صدهاphd پرستاری در کشور تحصیل کرده‌اند. همچنین احیای دوباره بهیاری راه‌حل کوته‌نگرانه‌ای است، در واقع حدود ۲۰ سال است که اکثر دوره‌های بهیاری تعطیل شده و ما چطور می‌خواهیم دوباره به عقب برگردیم!

یزدان‌نیک اضافه کرد: این حرکت از نظر من واقعاً معنا و مفهومی ندارد، ما یک زمانی در دوران جنگ فقط برای چهار سال پرستاری را از کارشناسی به کاردانی تبدیل کردیم، بعد همان مسئولان متوجه شدند که چه اشتباه بزرگی کردند و بلافاصله این قضیه اصلاح شد و پرستاری مجدداً به مقطع کارشناسی برگشت.

وی تأکید کرد: احیای دوباره دوره بهیاری اصلاً توجیهی ندارد، اگر ما پرستار کم داریم، راه‌حل آن این است که معیشت پرستاران را تأمین کنیم و جایگاه آن‌ها در نظام سلامت درست تعریف شود و بخش‌هایشان را توسعه دهیم و حقوق‌شان را اعاده کنیم تا بتوانیم از موج فزآینده مهاجرت پرستاران و پزشکان جلوگیری کنیم، به فرض که ما این نیروهای بهیار را نیز تربیت کردیم، آیا تضمینی وجود دارد که آن‌ها نیز مهاجرت نکنند؟ در حال حاضر کمک پرستارانی که تربیت شده‌اند به فکر مهاجرت هستند و تعداد زیادی از آن‌ها مهاجرت می‌کنند، لذا ما باید صورت مسئله را دریابیم و مشکل را به درستی حل کنیم.

معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پرستاری کشور خاطر نشان کرد: سازمان نظام پرستاری از منظر دفاع از حقوق مردم و رسالتی که قانون به آن واگذار کرده، به عنوان مدافع حقوق مردم و پرستاران، به این سیاست اعتراض جدی دارد و به طور قطعً جامعه پرستاری هم در مقابل چنین حرکتی واکنش نشان خواهند داد.

یزدان‌نیک افزود: امیدوارم که این در حد حرف باشد و هیچ وقت عملیاتی نشود، این درست مثل این است که ما بگوییم به علت کمبود متخصص و پزشک و عدم ورود آن‌ها به دوره‌های تخصصی، دوره‌های تخصصی را یک ساله کنیم و دوره‌های پزشکی را از هفت سال به چهار سال تغییر دهیم. آیا چنین راه‌حلی برای کمبود پزشک و مهاجرت آن‌ها پیشنهاد می‌شود؟ قطعاً این راه‌حل درست نیست و این روند آموزش در دنیا و کشور ما روند تخصصی و ارتقا دوره‌ها است نه تنزل دوره‌ها، لذا چنین حرکتی قطعاً یک حرکت ضد هویتی پرستاری است و این ایجاد رده‌های میانه باعث تداخل نقش‌ها و محدود شدن مرزهای هویتی و پایین آمدن کیفیت خدمات پرستاری و ضربه به سلامت مردم می‌شود و ما درخواست جدی داریم که حتی در حد حرف هم این مسائل مطرح نشود.

معاون فنی، آموزشی و پژوهشی سازمانه نظام پرستاری کشور در پایان خاطر نشان کرد: ما باید کمک کنیم که پرستاری توسعه پیدا کند و دوره آکادمیک آن تثبیت شود، همچنین دوره‌های تخصصی ایجاد و با تغییر رویکرد نظام سلامت سعی کنیم که نیاز به خدمات پرستاری را از بیمارستان‌ها به سطح جامع سوق دهیم، پیشگیری و توانبخشی، اینگونه است که ما می‌توانیم نیاز به پرستاری را پاسخگو باشیم و از طرف دیگر با ماندگار کردن پرستاران و دلگرم کردن آن‌ها در داخل کشور و ارتقای سطح معیشت آن‌ها، از مهاجرتشان جلوگیری کنیم.