بعد از خواندن آثار کالوینو از اینکه نویسنده نیستم متاسف شدم

به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این نشست رضا قیصریه - نویسنده و مترجم - در سخنانی درباره "شکل گیری فرهنگی ایتالو کالوینو" گفت: دو عامل مهم یکی خانواده و دیگری جنبش نئورئالیسم ایتالیا در شکل گیری فرهنگی این نویسنده تاثیرگذار بودند؛ پدر کالوینو یک گیاه شناس متبحر، مادرش یک بیولوژیست و برادش هم زمین شناس برجسته ای بود و این نویسنده ایتالیایی با اینکه در کوبا متولد شد در چنین فضای خانوادگی رشد کرد و قطعاً علاقه اش به مسائل علمی به ویژه ریاضیات در داستانهایش از همین جا نشات می گیرد.

وی با اشاره به پیوستن کالوینو به حزب کمونیست ایتالیا و جنبش آنتی فاشیستی این کشور، افزود: او حتی به جنگ پارتیزانی هم رفت و از سال 44 تا 49 عضو نهضت مقاومت بود. کتاب "لانه عنکبوت" او هم شرحی است از جریان پارتیزانی در ایتالیا.

جریان رئالیسم ادبی آمریکا در شکل گیری شخصیت فرهنگی کالوینو تاثیرگذار بوده است

قیصریه سپس به بیان نظرات آلبرتو موراویا - نویسنده ایتالیایی - درباره جنبش نئورئالیسم پرداخت و گفت: موراویا معتقد است این جنبش بیشتر ادبی است تا سینمایی و از جمله آثار ادبی شاخص در این زمینه را "گفتگو در سیسیل" و "مسیح هرگز به ابولی نیامد" می داند. بعد از فروپاشی فاشیسم چهره های اصلی نئورئالیسم راه برون رفت را در این می بینند که به رئالیسم مدرن آمریکایی و ادبیات انگلیسی رجوع کنند و ترجمه بسیاری از آثار همینگوی، فاکنر، گرترود اشتاین و دیگران به زبان ایتالیایی در همین راستا بود. می توان گفت رئالیسم ادبی آمریکایی در شکل گیری شخصیت فرهنگی کالوینو بسیار تاثیرگذار بوده است.

وی اضافه کرد: سینمای نئورئالیسم - البته بعد از فروپاشی فاشیسم - یک بار دیگر به ادبیات برمی گردد و اگر این پشتوانه ادبی را نداشت ناکام می ماند و به این پایه و مقامی که اکنون دارد نمی رسید. تمام کسانی که در این دوره پشت صحنه اصلی سینمای ایتالیا هستند، اکثراً نویسنده اند. "لوچینو ویسکونتی" - فیلسماز ایتالیایی - که در دومین فیلمش از کتابی از ورگا بهره می برد، زیبایی شناسی جدیدی را برای سینمای ایتالیا به ارمغان می آورد.

این مترجم تاکید کرد: جنگ پارتیزانی و وابستگی کالوینو به حزب کمونیست او را بسیار به سیاست نزدیک می کند. هر چند همین وابستگی نیز به خاطر آنتی فاشیست بودنش است و در واقع عضویتش در این حزب با فراز و نشیبهایی همراه بود. البته در همین دوران است که آثار ادبی شاخصی مانند لانه عنکبوت را خلق می کند.

رضا قیصریه و امیرحسین خورشیدفر

پرسوناژ به ظاهر دیوانه اما باهوش "مارکو والدو" شخصیتی همانند "بهلول" است

 قیصریه نئورئالیسم را پاسخی به مکاتبی مانند فوتوریسم و سوررئالیسم که در اوایل قرن بیستم به وجود آمدند، توصیف کرد و گفت: نئورئالیسم راه حل را در سادگی و نزدیکی بیشتر به مردم می داند. کالوینو خردورزی، واقعیت، مجاز و تخیل را در داستانهایش با هم ترکیب می کند. اما دوران سیاسی نگری اش که تمام می شود به داستانهایی که جنبه تخیل و توهم در آنها زیاد است روی می آورد. ("بارون درخت نشین" از جمله آنهاست) طنز کالوینو طنزی پنهان و ظریف است و کتابهای دهه 60 او از عنصر علمی بودن بهره می برد. او در فاصله سالهای 50 تا 60 پرسوناژی خلق می کند با نام مارکو والدو که همانند بهلول به ظاهر دیوانه اما بسیار باهوش است. اواخر دهه 70 را باید دوران ترکیبی زندگی کالوینو دانست که در آن او به ترکیب نسبتهای مختلف در آثارش می پردازد که این از تاثیرپذیری اش از سمیولوژی و سمیونیتیک ناشی می شود.

در ادامه این نشست، اعظم رسولی - مترجم تعدادی از داستانهای کالوینو - نیز در سخنانی کوتاه این داستان نویس ایتالیایی را نویسنده ای نوآور و خلاق خواند و گفت: کالوینو معتقد است ادبیات بحث درباره واقعیت دنیاست و چون نگرش ما درباره این دنیا مدام در حال تغییر است پس ادبیات هم بدون تغییر نمی ماند. او در قصه هایش به مفاهیمی مانند از خود بیگانگی، خشونت حاکم بر روابط انسانی و فقر، فساد و فحشای بعد از جنگ جهانی دوم می پردازد.

همچنین مژگان مهرگان - مترجم داستانهای کالوینو - به شرحی مختصر از داستانهای سرقت در یک قنادی، شبهای اونپا، مورچه آرژانتینی، مارکو والدو و عشقهای دشوار از کالوینو پرداخت.

پیوند میان کالوینو و جریان داستان کوتاه فارسی خیالی باطل است!

در این نشست امیرحسین خورشیدفر - نویسنده و روزنامه نگار - به مقایسه بحث واقع گرایی در جریان داستان ایرانی و ایتالیایی پرداخت و خاطرنشان کرد: جریان داستان کوتاه نویسی فارسی جریانی است رئالیستی و ناشی از داستان کوتاه آمریکا. از این جهت ابتدا فکر می کردم شاید بتوان پیوندی میان کالوینو و داستان کوتاه فارسی برقرار کرد که البته خیالی باطل بود!

وی با اشاره به بازنمایی عینی رفتار شخصیتها و ارتباط آنها با هم به عنوان ویژگی شاخص جریان مسلط داستان کوتاه آمریکایی، افزود: تخطی کالوینو از قواعد داستان - یعنی بازنمایی و گرایش او به بازنمایی یک پدیده به مثابه یک پدیدار در داستان - امری بارز است. هراس از جمله همین پدیدارهاست. در واقع می توان گفت اقتدار داستانی مانند "کلاغ آخر از همه می رسد" از طریق ایجاد امری ذهنی - و نه لزوماً روانی - به بحث گذاشته می شود و از این طریق فضایی خالی و دور از دیدرس آن متن بازنمایانده و در واقع چنین حفره ای را ایجاد می کند تا پدیده ای را به صورت یک پدیدار و نه به صورت یک چیز واقعی نمایان کند.

خورشیدفر اضافه کرد: کالوینو در ادامه مسیر داستان نویسی اش بیشتر به سمت عرضه پدیدارها در داستان می رود تا بازنمایی واقعیت؛ تا جایی که به سراغ مفاهیمی مانند سرعت، سبکی و دقت می رود و از این نظر می توان او را با میلان کوندرا مقایسه کرد که متاسفانه بر اساس سوء تفاهمی صد درصد ایرانی متون او را هم روان شناختی می دانند.

سفیر ایتالیا: بعد از خواندن آثار کالوینو، از اینکه نویسنده نیستم متاسف شدم!

در پایان نشست نقد و بررسی داستانهای کوتاه نویسنده ایتالیایی، روبرتو توسکانو سفیر این کشور هم در سخنانی کوتاه علاقه اش را به آثار کالوینو ابراز کرد و گفت: داستانهای کالوینو را می خوانم به خاطر اینکه بسیار ساده است. او خودش نشان داده که هیچ رمز و رازی در آثارش وجود ندارد و در مقاله "درسهای آمریکایی" هم این را به خوبی بیان کرده است. هیچ رابطه جعلی بین عشق و خرد در آثار کالوینو وجود ندارد و تضادی میان آنها نیست؛ عشق نیرویش را از خرد و خرد هم شور و هیجانش را از عشق می گیرد.

وی در پایان گفت: بعد از اینکه داستانهای کالوینو را خواندم واقعاً از اینکه نویسنده نیستم تاسف خوردم.