بی‌اعتنایی متخصصان به طبیعت یا بی‌اعتنایی سازمان محیط زیست به متخصصان

آیا براستی درخواست این توجه از سازمان حفاظت محیط زیست - که با وجود اهمیت بسیار زیادش در میان انواع وزارتخانه ها بسیار کوچک جلوه می نماید - توقع زیادی است؟!

متاسفانه در سالهای اخیر شاهد اجرای برخی از طرح های توسعه ای کشور هستیم که بی توجه به معیارهای زیست محیطی علاوه بر نقض ماده 50 قانون اساسی مبنی بر « ممنوعیت فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند» لطمات جبران ناپذیری را بر طبیعت وارد می کند. آسیب هایی که شاید رفع آنها سالهای سال آیندگان را به زحمت اندازد.

اما  علت چیست؟

چرا عده ای بدون توجه به محیط زیست، در مسیر توسعه گام می‌گذارند؟ مگر نه اینکه توسعه پایدار به دنبال تکامل ظرفیتها و امکانات  در جهت  قدرتمندی و سرافرازی یک  کشوردر جهان است؟ پس علت توسعه بخشی از ظرفیتها با تخریب بخشی دیگر از امکانات حیاتی کشور چیست؟

دکتر اسرافیل شفیع زاده در پاسخ به این سوالات به خبرنگار ما گفت: بخشی از این مشکل ، به برداشت نهادها و سازمانهای مختلف از مقوله محیط زیست بر می گردد و متاسفانه در میان سازمانها برداشتی عمیق و ژرف در خصوص محیط زیست وجود ندارد بطوریکه برخی از آنها بدون ملاحظات زیست محیطی اقداماتی می کنند که گاهی محیط را با نتایج اسفناکی روبرو می سازد.

عضو کارگروه شکار، صید و تکثیر در کمیته ملی اکوتوریسم  تصریح کرد: به نظر می رسد سازمانهای دولتی و نهادها سطح برداشتهای خود از مسایل زیست محیطی را باید تغییر دهند و این از مهمترین موضوعاتی است که مطمئناً چالشهای زیست محیطی را دچار تحول می کند.

شاید عدم آگاهی از اهمیت مقوله محیط زیست  یکی از اساسی ترین مشکلاتی است که کشور در خصوص تخریب طبیعت با آن دست و پنجه نرم می کند. موضوعی که با وجود نقش بی بدلیل سازمان حفاظت از محیط زیست در این امر همچنان در جامعه مسئله ساز مانده است!

دکتر حمیده توسلی در این زمینه معتقد است: با توجه به ماده یک اصلاحیه قانون حفاظت و بهسازی مورخه 24/8/71 حفاظت، بهبود، پیگیری و ممانعت از هرگونه آلودگی و هر نوع اقدام مخرب که موجب برهم خوردن تعادل و تناسب محیط زیست شود و کلیه امور مربوط به جانوران وحشی و آبزیان آبهای داخلی، از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس قانون، سازمان حفاظت از محیط زیست موظف است که در کلیه اموری که به محیط زیست مرتبط می گردد، نقشی پررنگ ایفا نماید اما اینکه تا چه اندازه در این مهم پرتلاش ظاهر شده است، سوالی است که بسیاری از کارشناسان همواره داشته اند.

دکتر علی نظری دوست، رییس کمیته آموزش و پژوهش انجمن ارزیابان محیط زیست ایران با اشاره به اینکه مطالعات ارزیابی در گزینه یابی با مشکل روبروست، اضافه می کند: در کشورهای پیشرفته زمانی یک طرح ارزیابی می شود که دستکاری یا جابجایی طرح امکان پذیر باشد. اما در کشور ما اغلب پروژه ها زمانی ارزیابی می شوند که تمامی اقدامات اولیه طرح به مرحله اجرا در آمده و بودجه زیادی صرف شده است و در حقیقت دیگر کار چندانی نمی توان صورت داد.

این معضل چگونه قابل حل است؟

مسئولین محیط زیست چه می کنند؟ آیا مگر وظیفه آنها حفاظت از محیط زیست نیست؟ پس چرا بر خلاف ماده یک آیین نامه ارزیابی اثرات زیست محیطی مصوب جلسه 156 شورای عالی محیط زیست که عنوان کرده است « ارزیابی اثرات زیست محیطی باید همزمان با ارائه امکان سنجی و مکان یابی به سازمان ارایه شود» ، متاسفانه در برخی از موارد  سازمان حفاظت محیط زیست زمانی از اجرای طرح مطلع می شود که پروژه آغاز و میلیاردها تومان هزینه برای آن صرف شده است.

دکتر علی رضا کهرم معتقد است: عملکرد مسئولین سازمان حفاظت محیط زیست در حال حاضر به قدری ضعیف است که در هیچ یک از دوره های قبلی سابقه اش را نمی توان یافت.

این استاد دانشگاه تهران یکی از اصلی ترین مشکلات این سازمان را عدم اهمیت دادن به متخصصین عنوان می کند و ادامه می دهد: بسیاری از متخصصین ما در حال حاضر با کشورهای دیگر قراردادهای مختلف دارند و این افراد در جهان تایید شده اند اما کشور خودمان از آنها بهره ای نمی گیرد.

پرویز بختیاری در این خصوص به خبرنگار مهر می گوید: از اساسی ترین مشکلاتی که طرح های ارزیابی زیست محیطی با آنها روبرو هستند نبود یک متخصص برای تایید این طرح ها در سازمان حفظ محیط زیست می باشد.

وی اضافه می کند: متاسفانه در حال حاضر کسانی که طرح های پایش آلودگی های زیست محیطی پروژه ها را بررسی می کنند، تخصص کافی در بخشهای مختلف زیست محیطی ندارند و  نیاز به متخصص با تجربه ای که با آشنایی کامل به تمامی عرصه های محیط زیست بتواند یک طرح ارزیابی را بررسی نماید احساس می شود.

بختیاری در ادامه تاکید می کند: به نظر می رسد که بررسی طرح های ارزیابی زیست محیطی بوسیله یک اکولوژیست که آشنایی کاملی با اقلیم، خاک، طبیعت و.. دارد با ارزش تر و قابل دفاع تر باشد و سازمان حفاظت محیط زیست باید در این خصوص دقت نماید.

وی یکی دیگر از مشکلات ارزیابی های زیست محیطی را عدم دقت در تعدد پروژه ها در یک عرصه طبیعی عنوان نموده و می گوید: با توجه به اینکه هر پروژه ای از یک مشاور بهره می گیرد و آن مشاور نیز فقط مسایل زیست محیطی آن پروژه را بررسی می کند، لذا گاهی اتفاق می افتد که در یک عرصه طبیعی تعداد زیادی پروژه به مرحله اجرا در می آید که اگر چه به تنهایی تاثیر زیادی بر محیط ندارد اما با افزایش تعداد آنها ضربه مهلکی بر طبیعت وارد می شود.

وی خاطر نشان می کند: در صورتی که بررسی این طرح ها به درستی انجام بگیرد و افراد با تجربه و متخصص ناظر بر این طرح ها باشند مطمئناً اینگونه اتفاقات نخواهد افتاد.

 دکتر اسماعیل کهرم در این زمینه به نکته جالبی اشاره می کند، وی می گوید: ارزیابی زیست محیطی علاوه بر اینکه بدنبال اجرای طرح های عمرانی و توسعه ای کشور با حداقل زیان به محیط زیست برنامه ریزی شده اند، نقش به سزایی نیز در بازدهی دراز مدت این طرح ها دارد. مثلا اگر قبل از احداث سد بر روی سفید رود مطالعات ارزیابی صورت می گرفت علاوه بر اینکه این سد تخریب کمتری برای محیط زیست داشت ، عمر سد نیز افزایش می یافت چرا که در حال حاضر رسوبات موجود در خود سد لطمه زیادی بر آن زده است و هیچ راهی برای خلاص شدن از این وضعیت وجود ندارد و بی شک اگر ارزیابی زیست محیطی انجام می گرفت با جابجایی سد این مشکل مرتفع می شد.

براستی چرا هنوز قانون کشور بوسیله عده ای به اجرا در نمی آید؟ یادمان باشد که حفظ طبیعت نیاز به همت ملی دارد، بیاییم در حفظ این یادگار ارزنده که به امانت به دستمان رسیده است و تک تک افراد مسئول حفظ آن برای آیندگان هستند، کم لطفی نکنیم، ایران نیازمند تعهد و دلسوزی است دو مقوله ای که بدون آنها توسعه به بیراهه خواهد رفت!