این مترجم آثار ادبی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ارزیابی خود از وضعیت ترجمه در ایران گفت: امروز به لحاظ نگرش به کار ترجمه عمدتاً دو جریان در ترجمه ادبی ایران وجود دارد؛ یکی جریان جدی و اصولی و دیگری جریانی سهل‌انگار و باری به هر جهت. مترجمانی که در جریان جدی فعالیت می‌کنند، ترجمه را با شناختی که از توانایی‌های خود دارند انجام می‌دهند و اصولی در کار ترجمه دارند که آنها را زیر پا نمی‌گذارند.
ویژگی‌های جریان‌های سهل انگار و جدی در عرصه ترجمه
مترجم کتاب‌هایی از ایزاک بابل، کلر دیویس، کازوئو ایشی گورو و جومپا لاهیری افزود: اگر بخواهیم دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم، می‌توانیم مثلاً بگوییم که این مترجم اگر مشکلی در فهم متن دارد ابتدا سعی می‌کند آن را رفع کند و بعد متن را به بهترین نحوی که می‌تواند ترجمه می‌کند ولی مترجمان جریان سهل‌انگار مثل همه سهل‌انگاران دیگر، با کارشان برخورد حرفه‌ای ندارند به اصولی پایبند نیستند، یا اگر هستند، این اصول بسته به مورد با خواست آنها سازگار می‌شود.
دقیقی یادآور شد: این باعث می‌شود مترجمان سهل‌انگار ما در ترجمه به خود اجازه هر کاری را می‌دهند؛ هر چه را که نمی‌فهمند، سرسری ترجمه می‌کنند یا از آن بدتر صورت مسئله را پاک می‌کنند و مشکل را به کلی حذف می‌کنند؛ به راحتی به خود اجازه دخل و تصرف در متن را می‌دهند و این کار را به حساب ترجمه آزاد می‌گذارند؛ غالباً فارسیِ پاکیزه‌ای ندارند و خلاصه بدون احساس تعهد ترجمه‌ای پرغلط به خواننده تحویل می‌دهند.
این مترجم آثار ادبی درباره "تأثیر بازار نشر در اقبال عمومی به آثار ترجمه‌ای" نیز گفت: درست است که ناشران محصول کار مترجم‌ها را در بازار کتاب عرضه می‌کنند ولی در کارشان حق انتخاب دارند می‌توانند ترجمه‌ها را ارزیابی کنند و کیفیت آنها را بسنجند و بر این اساس تصمیم بگیرند.
برخی ناشران هر ترجمه‌ای را با هر کیفیتی منتشر می‌کنند
وی ادامه داد: ناشر حرفه‌ای مثل مترجم حرفه‌ای در کارش اصولی را رعایت می‌کند و حاضر نیست هر ترجمه‌ای را با هر کیفیتی چاپ کند. متأسفانه کثرت غیرطبیعی تعداد ناشران در بازار بی‌رمق کتاب و ورود افراد غیرحرفه‌ای به این اقتصاد بیمار تقاضایی غیرمنطقی برای آثار ترجمه‌شده به وجود آورده است و همین مسئله باعث می‌شود که برخی ناشران ناگزیر هر ترجمه‌ای را با هر کیفیتی منتشر کنند.
دقیقی در خصوص میزان موفقیت مترجمان ایرانی در این حرفه تاکید کرد: قبلاً گفتم که فکر می‌کنم دو جریان اصولی و سهل‌انگار در ترجمة ادبی ما وجود دارد. من آن جریان سهل‌انگار را اصولاً جریانی پایدار نمی‌دانم و فکر نمی‌کنم حاصل کارش در بلندمدت باقی بماند، هر چند در کوتاه‌مدت به بازار نشر خیلی لطمه می‌زند. ولی جریانی که طبق اصول و به صورت حرفه‌ای در ترجمه ادبی فعال است، حرکتی رو به جلو دارد.
این مترجم افزود: این مترجمان - که تعدادشان کم‌کم رو به افزایش است - پا جای پای مترجمان پیشکسوت گذاشته‌اند و راهی را که آنها تا حدی هموار کرده بودند ادامه می‌دهند. امروز در میان این گروه از مترجمان کسانی را می‌بینیم که به طور تخصصی در زمینه خاصی کار می‌کنند، نقش مهمی در معرفی ادبیات جهان به خواننده ایرانی دارند و می‌شود گفت به نوعی جریان‌سازند.
نقش کمرنگ ویراستاران در ارزیابی و انتخاب آثار برای ترجمه و شناخت نیازهای مخاطبان
وی درباره رعایت امانت به‌ویژه در برخی اصطلاحات کلیدی در ترجمه‌های ایرانی نیز گفت: معتقدم در ترجمه‌های سهل‌انگارانه، کمتر تعهدی به رعایت امانت می‌بینیم. اصولاً این قبیل ترجمه‌ها به ویژه از این نظر قابل اعتماد نیستند. ولی در ترجمه‌های جدی شاهد پیشرفت‌هایی در این زمینه هستیم که ناشی از نگرش این مترجم‌ها به کارشان و تجربه‌هایی است که به دست آورده‌اند.
دقیقی همچنین در خصوص میزان آشنایی مترجمان با ذائقه مخاطب ایرانی آثار ادبی تاکید کرد: در کشور ما معمولاً مترجم است که اثری را برای ترجمه انتخاب می‌کند و نقش ناشران و ویراستاران در ارزیابی و انتخاب آثار برای ترجمه و شناخت نیازهای مخاطبان کمرنگ است.
این منتقد ادبی گفت: مترجم هم با توجه به سلیقه و شناخت و امکانات خود دست به انتخاب می‌زند در نتیجه پراکنده‌کاری و کارهای تکراری در حوزه ترجمه ادبی زیاد است و خواننده ایرانی عموماً بر اساس ذوق و سلیقة مترجم با ادبیات جهان آشنا می‌شود. چه بسا یک جریان مهم به کلی نادیده گرفته شود و جریانی فرعی به صورت جریانی عمده ارائه شود.
وی در عین حال یادآوری کرد: البته این ارزیابی و سنجش در نشر حرفه‌ای کار ویراستاران زبده است که معمولاً در مؤسسات نشر ما غایب‌اند، با توجه به دانش و شناخت خود از مخاطب و نیازهای بازار آثار را برای انتشار انتخاب می‌کنند و حتی می‌توانند به بازار نشر و ذائقه مخاطبان جهت بدهند.
نظر شما