به گزارش خبرنگار مهر، به تازگی آلبومی با عنوان"سلام آقا" از سوی موسسه دنیای هنر منتشر شده که قطعه ای با عنوان"زینب از سوز جگر" در میان قطعات آن به چشم می خورد که بدون همراهی ساز اجرا شده است؛ در عنوان بندی این آلبوم درباره مشخصات قطعه مذکور در مقابل عنوان آهنگساز، تنظیم کننده و خواننده کار نام یک شخص آمده است؛ این در حالی که قطعه"زینب از سوز جگر" جزو نواهای بومی و قدیمی بوشهری محسوب می شود.
آهنگ این قطعه به گفته محسن شریفیان(کارشناس موسیقی بوشهر) از آهنگ های بومی بوشهر است که از سال های بسیار دور در مراسم مرثیه خوانی ها و عزاداری های این منطقه اجرا شده و در مستند"اربعین" ناصرتقوایی که در سال 1342 تولید شده است نیز بارها در طول فیلم شنیده می شود.
این نوحه چندین دهه قبل توسط ناخدا عباس دریانورد ملقب به"بخشو" بر روی شعری از سید محمد محزون آهنگسازی شده بود و در طول سال های متمادی از زبان بسیاری از مجریان مرثیه های بوشهری به کرات اجرا شده است. هر کسی که توانایی اجرای نوحه ها و الحان بوشهری را داشته باشد می تواند از این میراث معنوی مردم بوشهر مطابق با کارکرد آنها استفاده کند اما نکته اصلی حفظ امانت داری در ذکر منابع و ریشه های اصلی آهنگ ها و نواهایی است که جزو میراث معنوی یک منطقه محسوب می شود.
سال ها قبل برای قطعه معروف"ممد نبودی ببینی" که جزو مرثیه های قدیمی و بومی بوشهر محسوب می شود اتفاق مشابهی افتاد و خالق اصلی آن شخصی معرفی شد که آن مرثیه را از فرهنگ موسیقایی بوشهر وام گرفته بود. متاسفانه این اشتباه هرگز به طور رسمی اصلاح نشد و این میراث معنوی مردم بوشهر به نام شخص دیگری به ثبت رسید؛ اکثر قریب به اتفاق مردم کشورمان که قطعه شورانگیز"ممد نبودی ببینی" را شنیده اند گمان می کنند عمر این قطعه از زمان آزاد سازی خرمشهر آغاز شده و آهنگساز آن همان خواننده مشهور اثر است.
این اتفاق در طول سال های گذشته در مورد موسیقی بسیاری از مناطق و نواحی مختلف و حتی موسیقی شهری ما که دارای شناسنامه مشخص تری است نیز بارها تکرار شده و هر از چند گاهی اعتراض هایی در مورد ثبت اشتباه منابع و ریشه های اصلی این آثار صورت گرفته است. نمونه های متعددی در این رابطه در ذهن هر کدام از دوستان فعال در عرصه موسیقی وجود دارد و نیازی به ذکر نام و نشانی افراد و آثار مرتبط نیست.
اما نکته قابل توجه این است که به نظر می رسد همچنان در مورد رعایت حقوق معنوی آثار(حداقل در مورد ذکر صحیح منابع و نام صاحب اثر) در کشورمان ضعف های بزرگی وجود دارد و علاوه بر برخی از دوستان فعال در عرصه هنر که به این موضوع اهمیتی نمی دهند، مسئولان نیز تصمیمی برای سامان بخشیدن به آن ندارند.
وام گرفتن هر نوع تم، نغمه، ملودی و آهنگی در شکل گیری آثار موسیقایی امری طبیعی است و در اکثر کشورهای دنیا چنین اتفاق می افتد. منتهی زمانی که قطعه ای از ساخته های یک آهنگساز و یا از فرهنگ موسیقایی یک منطقه مورد بازخوانی و یا کاور(جایگزین کردن شعر دیگری روی همان آهنگ) قرار می گیرد شخص وام گیرنده به حکم قانون و به حکم اخلاق نام و ریشه اصلی ملات به کار گرفته شده اش را به طور کامل برای مخاطبانش بازگو کند.
طبیعی است که نباید اجازه داد میراث موسیقایی مردم یک منطقه که به نوعی هویت و تاریخ شفاهی آنها محسوب می شود به نام برخی افراد ثبت شود. علاوه بر دوستانی که در این زمینه مرتکب خطا می شوند مرکز موسیقی وزارت ارشاد نیز مسئولیت مستقیم و بدون انکاری دارد چرا که این اشتباهات و خطاها با تایید نهایی آنها وارد بازار می شود.
نظر شما