مجري : نزديك دو سال است كه از طرح پرونده جمهوري اسلامي ايران در شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي مي گذرد و در اين مدت در6 نشست شورا دلايل ايران و نتايج بازرسي ها اعلام شده ، اما هنوز پرونده باز است . چرا؟
آقازاده : به همه هموطنانمان در سراسردنيا سلام مي كنم و به عنوان يك ايراني از شور و هيجان و پشتيباني ايرانيان خارج از كشور ونشان دادن علاقه به وطن و پيشرفت هاي كشورشان تشكر مي كنم اما در مورد سئوال جنابعالي بايد بگويم پرونده ايران در آژانس بيش از آنكه فني باشد سياسي است وتا مسائل سياسي به يك جمع بندي نرسد بعيد مي دانم مباحث فني ما را هم جمع كنند.
مجري : پس بحث ما فني نيست و به لحاظ فني اصلا مشكل نداريم ؟
آقازاده: تقريبا در يكسال و نيم گذشته به طور متوسط [ روزانه] 3 نفراز بازرسان آژانس در ايران حضور داشته اند و در كل نزديك به هزارنفر روز در ايران در اين مدت بازرسي كرده اند. اين به اين معناست كه به نظر مي رسد آژانس در يكسال و نيم گذشته اطلاعاتي كه مي خواست جمع كند جمع آوري كرده به سوالاتش پاسخ داده شده و درسفر اخير مقامات عاليرتبه آژانس يك جمع بندي نهايي هم با ما داشته اند و احتمالا براي نوامبر گزارش جامعي خواهند داد اما پيش بيني من اين است كه اين گزارش هم طوري تهيه خواهد شد كه به مباحث سياسي مربوط خواهد بود، اگر روند مذاكرات منجر به نتيجه شود جهت گيري اين گزارش هم مثبت خواهد بود و اگراين مذاكرات نتيجه نگيرد گزارش طوري خواهد بود كه همچنان پرونده را بازنگه دارد .
من اميدوار نيستم كه درنوامبر هم به يك جمع بندي نهايي برسيم اگر مذاكرات سياسي ناتمام بماند.
مجري: شما به عنوان معاون رييس جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي در طول اين چند سال بيشتر ازهر كس ديگري بر پرونده هسته اي ايران اشراف داريد لطفا شما بگوييد كار درچه مرحله اي است ؟ پروژه هسته اي ما تا چه مرحله اي پيش رفته است؟ ما به چه نتايجي رسيده ايم ؟ بالاخره ما چرخه سوخت داريم يا نه واگر غني سازي اورانيوم را متوقف كنيم چه اتفاقي مي افتد؟ آيا مي توانيم سوخت را از خارج وارد كنيم ؟ تا حالا چه كارهايي كرده ايم و اين كارها چه اهميتي دارد؟
آقازاده: درسال هاي گذشته تلاش بنده وهمكارانم اين بود كه به آنچه كه براي يك كشور مي تواند فن آوري هسته اي را ره آورد داشته باشد متمركز شويم روي آن. قبل از انقلاب براي ساخت نيروگاه اقداماتي شده بود اما با انقلاب فعاليت هسته اي ايران دچار دگرگوني هاي مختلفي شد، مسائل جنگ پيش آمد وفعاليت ها براي مدتي متوقف شد. محور فعاليت آن سال ها بيشتر روي ساخت نيروگاه بود.هرچند تكنولوژي نيروگاه در جاي خود اهميت دارد اما اگر كشوري 100 نيروگاه هم داشته باشد ولي نتواند سوختش را خودش تامين كند نمي گويند كه آن كشور داراي دانش هسته اي است بلكه فقط مي گويند آن كشور داراي نيروگاه هسته اي است.
داشتن نيروگاه هسته اي به معناي داشتن فن آوري هسته اي نيست. آنچه كه در يك كشوري مي شود از آن به عنوان دانش هسته اي ياد كرد چرخه سوخت است و اين بدان معناست كه بتوانيد ازمعدن اورانيوم استخراج كرده و آن را تامرحله جاگذاري درغلاف هاي سوخت آماده كنيد وميله سوخت بدست بياوريد. كشور درهرحلقه اي از چرخه سوخت بتواند به خود كفايي برساند قدم هاي موثري برداشته است.درسالهاي اخير تمركزمان روي اين بخش از كار بود و گرنه نيروگاه هسته اي با نيروگاه هاي ديگرتفاوت چنداني ندارد و صرفا از نظر مسائل ايمني و تكنولوژي ساختاري بالاترنسبت به نيروگاه هاي حرارتي دارد .
مجري: در چرخه سوخت تاكنون چكار كرده ايم و براي توليد سوخت چقدر پيشرفت داشته ايم ؟
آقازاده: با توجه به اينكه ازبعد از انقلاب در تحريم كامل بوديم ومن اطمينان داشتم كه با ورود به اين چرخه نخواهم توانست هيچ كمكي را دريافت كنيم، بزرگترين قدمي كه با همكارانم برداشتم اعتماد به نفس و اتكا به خودمان بود، يعني بنده معتقد بودم در اين زمينه پيشرفتي نخواهيم داشت مگر اينكه خودمان روي پاي خودمان بايستيم.
اگرازمن سوال كنند شما درچند سال گذشته چه كرده ايد مي توانم بگويم كه بنده با دوستانم توانستيم فضا رابراي بروزاستعدادهاي
ايراني فراهم كنيم . تقريبا بالاي 90 درصد نيروهاي پروژه هاي هسته اي كشور نيروهاي جواني هستند كه در همين سال هاي اخير در رشته هاي مهندسي تا مدارج فوق ليسانس ودكترا از دانشگاه هاي ايران فارغ التحصيل شده اند يا حتي دوره هاي تزهاي دكترا و فوق ليسانشان را در اين رشته ها گذرانده اند. البته ما فارغ التحصيلان ايراني از دانشگاههاي خارج از كشور هم داريم كه نيروهاي ارزشمندي هستند.
وقتي من اين فضا را براي آنها باز كردم و با اين حال به آنها گفتم كه هر كاري بخواهيد بكنيد بايد اتكايتان به خودتان باشد ، اين براي ما در اين چند سال چنان فضايي ايجاد كرد و استعداد جوانان ايراني در اين چند سال چنان شكوفا شد كه مورد تحسين تمام متخصصان هسته اي كه در قالب آژانس از پروژه ها بازديد كرده اند ، شده است.
مجري: يعني آنها دانشمندان ما را ديدند؟
آقازاده: بلكه آنها نه تنها ديدند بلكه در گزارشات و اظهاراتشان از اين همه استعداد، پيشرفت ، خلاقيت و نو آوري اظهار تعجب مي كردند و مي كنند.
تكنولوژي هسته اي يك تكنولوژي برتراست و تكنولوژيي است كه بدليل شرايط خاص از دانش بالايي برخورداراست ، چون همه چيز در اينجا وارد دقت هاي بسيار بالا مي شود.
مثال مي زنم، مثلا يك ماشين سانتريفيوژ كه براي غني سازي اورانيوم استفاده مي شود ماشيني است كه در نقاط دوراني حداقل 64هزار دور در دقيقه مي چرخد يعني ثانيه اي حدود هزار دور . شما تصور كنيد در ساخت و تكنولوژي اجزاي چنين ماشيني كه بيش از 90 قطعه وعموما ميكروني است چه دانشي بكار رفته است.
ما در مورد برخي قطعات تا 500 بار آزمايش مي كرديم . درست مي كرديم، بكار مي گرفتيم ، نمي شد ، بر مي گشت دوباره مي ساختيم تا بالاخره موفق شويم اين ماشين را با دانش ايراني بسازيم.بعد از اين مرحله بايد در اين قطعات اتم شكار كنيد كه اين هم كار ساده اي نيست . بخصوص اينجا كه هيچ كمك خارجي هم وجود ندارد و بايد همه كار را خودت انجام دهي .
يك مثال ديگر، شروع كار ما در پروژه UCF اصفهان قدم گذاشتن در تاريكي بود ما خيلي درتاريكي حركت كرديم تا به روشنايي رسيديم با اين كارهاي شبانه روزي كه با انگيزه هاي بسيار زيادي انجام دادند با متخصصاني كه برخي از آنها صاحب مدرك اين دانش اند. امروز بيشتر از 7-8كشور دنيا كارخانه اي مثل UCF ندارند اما ما امروز محصولات اين كارخانه را داريم.
مجري: ظاهرا سه هفته پيش به اين محصول رسيديم؟
آقازاده : اين فرايند چون محصولات متنوعي دارد از چندماه قبل آغاز شد اما آخرين محصولش يعني UF6 در روزهاي اخير به مرحله نهايي رسيد و بنا براين اگر بخواهم يك اشاره اي به سوال شما درخصوص چرخه سوخت داشته باشم بايد بگويم ما از معدن شروع كرديم، استخراج از معدن اورانيوم كه درايران در اعماق زمين است . مرحله بعد فرآوري اورانيوم است كه كيك زرد UCO8 از آن توليد مي شود.اين كيك زرد ماده اوليه كارخانه اي است بنام UCF كه محصولات متنوعي دارد مثل UF6 و اكسيد اورانيوم UF2 اورانيوم فلزي مثال اين فرايندها در اصفهان تحقق پيدا مي كند.
UF6 ماده اوليه غني سازي است ما از روش سانتريفيوژ استفاده مي كنيم . اين ماده بايد در نطنز غني شود و دوباره بر گردد در كارخانه اي تا فلورش حذف شود بعد برود دركارخانه ديگري كه غلاف هايشان ساخته مي شود و سوخت در اسمبل سوخت قرار مي گيرد و بعد درراكتور سوخت مورد استفاده قرارگيرد.
دراين چرخه اي كه گفتم به اين دليل كه هيچ كدام از اين حلقه ها را از خارج از كشور به ما نمي دهند ما بايد يك خودكفايي بومي درست مي كرديم و اين امروز فراهم شد. البته هنوز راه زيادي در پيش داريم اما از آن گردنه عبور كرديم وامروز اين فرهنگ و دانش در دل هزاران متخصص پخش است.
تفاوت ويژگي هاي فعاليت هاي هسته اي ايران با كشورهاي ديگر اين است كه اين دانش از ايران بومي شده و آن را نمي توان از ايران گرفت ، تعلق ايراني دارد با زور و فشار و تهديدات سياسي نمي شود چيزي كه در مغز جوانان است ، گرفت. اين دانش در آحاد مردم ايران پخش شده و امروز به عنوان يك فرهنگ در آمده نه سياستمداران مي توانند آن را بگريرند نه كساني كه يك روز بخواهند آن را متوقف كنند.
مجري: آقاي مهندس ، طي چند روز گذشته چند تن از نمايندگان كشورهاي خارجي و صاحبان مطبوعات همچنين نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ازتاسيسات هسته اي ايران بازديد كردند در پي اين بازديد ها برخي در داخل كشور مطرح كردند كه ما
هنوز نتوانسته ايم فن آوري و چرخه سوختمان را تكميل كنيم و كمي زودتر از موعد آن را اعلام كرديم و باعث شد فشارهاي غربي ها روي ما زياد شود. ممكن است توضيح بدهيد كه آيا واقعا اين اتفاقاتي كه تا بحال افتاده قابل پيش بيني بوده يا از اين بهترمي توانستيم عمل كنيم؟
آقازاده : درهيچ كاري نمي شود گفت نقص نيست. بايد مجموعه را كامل و با در نظرگرفتن پيشرفت ها و ناكامي ها ديد ولي در مجموع راهي كه در اين چند سال رفتيم راه موفقيت آميز بود. بطور مثال يكي از موضوعاتي كه هنوز ميان ما و آژانس به مرحله نهايي نرسيده و اميدوارم كه در اين گزارش ماه نوامبر حل شده باشد، درباره نسل جديدي از دستگاههاي سانتريفيوژ است كه به آن P2 مي گويند .متخصص برجسته اي بنام ادوارد براي بررسي اين طرح از آژانس به ايران مي آمد با موفقيت هايي كه در اين طرح داشته ايم ، وي باور نمي كرد كه درمدت يك سال و نيم به چنين موفقيت هايي رسيده باشيم و براين اساس فكر مي كنند وقفه اي وجود داشته است . برايشان قابل تصور نيست كه اين حد سرعت در كار به چه شكل تحقق مي يابد.
ما دوران جنگ را گذارانده ايم درآن دوره هم بنده مسئوليت داشته ام و روزهايي بود كه پالايشگاه هاي ما روزي 20 بار بمباران
و ظرف 10 روز راه اندازي مي شد. ما جماعت و ملتي هستيم كه اگر انگيزه روي پا ايستادن را در ما ايجاد كنند حركتي ازخود نشان مي دهيم كه خارق العاده است.
در بحث انرژي هسته اي هم چنين اتفاقي افتاده است . كشورها ، براي برخورداري از چرخه سوخت ، علي رغم استفاده از تجربيات و همراهي ساير كشورها پروسه طولاني را طي مي كنند. اين مقدار كاري كه نسبت به زمان طي شده در ايران انجام شده بسيار موفقيت آميز بوده است ولي اينكه آيا ما به آخر قضيه رسيده ايم؟ نه چنين نشده است. از طرف ديگرما فعاليت مان درنطنز بيش از يكسال است كه متوقف است اگراين تعليق تحقق پيدا نمي كرد ما بيش از يكسال را ازدست نمي داديم.
مجري: واقعا آيا اين كار به صلاح بود كه ما داوطلبانه ؛ يا هر جور كه اسمش را بگذاريم؛ فعاليت هاي غني سازي راتعليق كنيم؟
آقازاده : به هر حال ما در يك مقطعي وارد مساله اي شديم . در دنيا با جوسازي و سفسطه و راه اندازي سيستم هاي تبليغات و غيره تلاش كردند كه ايران راكشوري غير قابل اعتماد جلوه دهند و ما براي اينكه اين اعتماد را فراهم كنيم ناگزير ازبرخي كارها بوديم ، هر چند كه به ضرر ما باشد ، بالاخره در هر صورت مصالح كشور ايجاب مي كرد كه اين كار محقق شود و لذا در اين يكسال گذشته زماني را از دست داده ايم درحالي كه مي توانستيم جلوتر باشيم. اما من درمجموع ناراضي نيستم براي اينكه ما تلاش كرديم كه در اين فرصت فراهم شده نواقص خود را تكميل كنيم و به نظرم در اين راه هم كارهاي خوبي انجام داديم .
اما آنچه كه من مي توانم در مجموع عرض كنم اين است كه بن بست هاي اين كار در ايران شكسته شده ما امروز مانعي پيش رو نداريم كه نتوانيم آنرا حل كنيم . ممكن است به زمان نياز داشته باشيم ولي از بن بست ها و تاريكي ها و ناشناختگي هاي عبوركرده ايم . امروز موضوعي براي ما ناشناخته نيست. به قدري تسلط و تبحر وجود دارد كه در زمينه هاي گوناگون وقتي به مشكلات مي رسيم به راحتي آنها را از پيش پا بر مي داريم.
مثلا در مورد پروژه آب سنگين اولين باركه پروژه آب سنگين در دنيا براه افتاد، دركانادا، تا به توليد آب سنگين با خلوص 6/99 درصد برسند 10 سال طول كشيد . خوب ما امروز خيلي متحول شده ايم ما اين پروژه را در ايران انجام داديم و به آن تحقق بخشيديم و يك تكنولوژي بسياربرتري را در كشور بومي كرديم و اين پروژه تمام شده در مرحله پيش راه اندازي قرار دارد و امروز ابتكاراتي كه دوستان ما از خود به خرج مي دهند،بي نظيراست . بر اين اساس من افق را خيلي روشن و خوب مي بينيم و به همين دليل خيلي محكم گفتم كه اين دانش فرهنگ شده است .
اين دانش بومي شده و در اجزاي فكري دانشگاهها و جامعه ما رفته است و هيچ مانعي براي ادامه كار در آينده نمي بينيم. من حتي نگران اين نيستم كه امروز برخي از اين تحليلگران و خبرنگاران و گزارشگران جوسازي مي كنند و مي گويند كه ممكن است به تاسيسات هسته اي حمله شود و آسيب ببينند، اينها يك مشت آهن آلات را از بين مي برند ولي فكري كه اين را بوجود آورده نمي توانند از بين ببرند.
اين فكر، نقشه ، طراحي و اين كار دقيقا محقق شده و دوباره ساخته مي شود . مگرما در زمان جنگ كم آسيب مي ديديم بعضي روزها ده ها بار تاسيسات نفتي ما بمباران مي شد ولي آيا صنعت نفت از بين رفت؟ نه همچنان هست ، قدرتمند تر و توانمندتر.
مجري : اما پيشنهادي كه در حال حاضر آمريكا و اروپا مطرح مي كند درحد تعطيلي كامل اين فعاليت هاست.
آقازاده: خوب اين خواسته آنهاست و بدان معنا نيست كه اين چنين خواهد شد.
مجري: ما حالا بعدا مي رويم سراغ اين كه در گفتگوهاي وين چه مي گذرد اما آنچه مي خواهم بپرسم اين است كه برخي معتقدند اگر زمان را از دست نمي داديم يا اگر زمان را از دست ندهيم ، مي توانيم چرخه سوخت مان را كامل كنيم و حتي تست هاي اوليه را هم انجام بدهيم وبه كشورهاي داراي فن آوري چرخه سوخت بپيونديم .ما شنيده ايم كشورهايي مثل آفريقاي جنوبي و برزيل اين روزها خيلي نگرانند از اينكه آنها را هم از اين فن آوري محروم كنند واگر ما بتوانيم طي اين چند روز به اين فن آوري برسيم آن وقت نحوه تعامل غربي ها با ما تغيير خواهد كرد . نظر شما چيست ؟
آقازاده: نه خير . درست برعكس. من برداشتم از اخبار رسانه ها و گزارش ها اين است كه حساسيت غربي ها و اينكه سعي مي كنند در اين مقطع جلوي ما را بگيرند به اين دليل است كه مي دانند كه ما عبور كرده ايم و مشكل آنها اين است كه مي دانند اگر در اين مقطع جلوي ما را نگيرند ، ديگر امكان بازگشت وجود ندارد.
مجري: عبور كرديم يعني اينكه ديگرتمام شده است و به چرخه كامل سوخت دست يافته ايم؟
آقازاده: آنها ما را صاحب دانش مي دانند اما زمان را از ما مي گيرند كه از نظر كمي به اهداف نرسيم چون از نظر كيفي ما به هدف خودمان رسيده ايم الان زمان براي ما هدف كمي است.
ادامه دارد ...
نظر شما