به گزارش خبرنگار مهر در همدان، شلوغی و پیچیدگی زندگی در حال حاضر که سبب بروز بیماریهای گوناگون می‌شود نیاز انسان به پزشک و مصرف انواع داروها را افزایش داده به طوری که با مشاهده افرادی که پی در پی بدون داشتن نسخه پزشک برای تهیه داروهای گوناگون به داروخانه های همدان مراجعه می‌کنند می‌توان به عمق معضل رواج مصرف بی‌رویه و خودسرانه داروها در این استان پی‌برد.
بنا بر اعلام کارشناسان گرایش روز افزون مردم به مصرف خودسرانه یک دارو و این شیوه درمان که علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین مستقیم و غیرمستقیم به جامعه، عوارض نامطلوبی در بدن انسانها برجای می‌گذارد، در پاره‌ای موارد نه تنها سبب بهبود بیماری نمی‌شود بلکه امکان تشدید آن و یا ابتلا فرد به یک بیماری خطرناک دیگر را به وجود می‌آورد.
آنتی بیوتیکها رتبه دار مصرف خودسرانه دارو
انواع مسکنها و آنتی بیوتیکها رتبه‌های اول را در مصرف خودسرانه و بی‌رویه دارو به خود اختصاص داده‌اند و به اعتقاد کارشناسان عوارض این گونه داروها به ویژه در سالمندان، کودکان و زنان باردار به لحاظ اینکه سامانه دفاعی بدن آنان ضعیف است بیشتر خواهد بود و اگر مصرف‌کننده دارو یک بیماری دیگر داشته باشد عوارض آن تشدید خواهد شد.
شاید بروز انواع بیماریها و ناراحتیهای جسمی و روانی که در چند دهه قبل از آنها خبری نبود امروزه علاوه بر علت‌هایی از قبیل شیوه نامناسب تغذیه، نداشتن آرامش، فقر حرکتی، آلودگیهای زیست محیطی و تماس با مواد شیمیایی خطرناک علت دیگری هم دارد و آن همین روی آوری مردم به استفاده خودسرانه از انواع داروهای آرام بخش، ضد درد و آنتی‌بیوتیک‌هاست.
محسن ترکاشوند از داروسازان استان همدان در مورد علت مصرف بیش از حد داروها به صورت خودسرانه با اشاره به اینکه یکی از دلایلی که مردم برای مصرف سرخود دارو بیان می‌کنند، هزینه ویزیت پزشکان است، گفت: به دلیل مشکلات اقتصادی خیلی از مردم ترجیح می‌دهند بدون مراجعه به پزشک از دارویی که خود تصور می‌کنند مناسب است استفاده کنند که این امر اشتباه بزرگی است.
ترکاشوند با بیان اینکه مردم نمی‌دانند که با مصرف خودسرانه دارو، چه خطراتی آنها را تهدید خواهد کرد، افزود: به عنوان نمونه ما همیشه به مردم تذکر می‌دهیم که خیلی مواقع سرماخوردگی‌ها، ویروسی است و نیازی به مصرف آنتیبیوتیک ندارد ولی متاسفانه مردم با بروز اولین نشانه‌های سرماخوردگی تصور می‌کنند باید از آنتیبیوتیک استفاده کنند. گاهی سرماخوردگی چنان ساده است که با استفاده از شیوه‌هایی ابتدایی مانند استفاده از آب نمک یا نوشیدن آب پرتقال بیمار بهبود می‌یابد.
اعتیاد دارویی مصرف کنندگان خودسرانه دارو را تهدید می کند
وی مشکلات ناشی از مصرف خودسرانه داروها را وابسته شدن فرد به آن دارو عنوان کرد و گفت: در این صورت زمانی که بدن واقعا به آن دارو نیاز پیدا کند، دیگر جواب نمی‌گیرد.
وی با اشاره به شماری از داروهایی که مردم به صورت بی‌رویه و خودسرانه استفاده می‌کنند افزود: متاسفانه مردم به محض این که به قول خودشان چشمشان برق می‌زند، از قطره تتراکائین استفاده می‌کنند در حالی‌که اگر بدانند این قطره می‌تواند باعث زخم قرنیه و پس از آن رفتن تا مرز کوری شود دیگر این قطره را سر خود و بدون تجویز پزشک استفاده نمی‌کنند.
ترکاشوند با تاکید بر اینکه اگر بیمار بداند که استفاده سرخود داروها چه خطری برای او دارد و حتی ممکن است هزینه بیشتری در آینده برای او ایجاد کند، گفت: در این صورت بیمار هیچ وقت راضی نمی‌شود بدون تجویز پزشک از دارو استفاده کند.
مسکنها گاهی اوقات تنها علت درد را پوشش می‌دهند
این داروساز در مورد استفاده بیش از حد داروهای مسکن نیز گفت: مصرف بیش از حد مسکنها مشکلاتی را برای بیمار ایجاد می کند چراکه مسکنها گاهی اوقات تنها علت درد را پوشش می‌دهند و درد را که نشانه و کمکی برای شخص بیمار است از بین می‌برند. به عنوان مثال وقتی فردی زانو درد دارد، می‌داند که نباید زیاد از پله بالا و پایین برود ولی وقتی مسکن بخورد، متوجه مشکل نمی‌شود.
وی ارزان بودن دارو در ایران را از دلایل مصرف خودسرانه دارو عنوان کرد و گفت: بعضی از داروها نیازی به تکرار ندارند و شخص باید معاینه شده و نوع و مقدار دارو توسط پزشک تعیین شود چراکه مصرف بی‌رویه هر نوع دارویی می‌تواند زمینه‌ساز مشکلاتی در آینده شود.
دسترسی آسان به دارو از دلایل مصرف خودسرانه است
یکی دیگر از کارشناسان داروساز استان همدان نیز در تایید مطالب عنوان شده محسن ترکاشوند اظهار داشت: دسترسی آسان به دارو یکی از دلایل اصلی مصرف خودسرانه داروست.
مانی ورمزیار با بیان اینکه بسیاری از داروخانه ها بدون هیچ محدودیتی به خواست مشتریان خود پاسخ می دهند و داروهای خارج از نسخه به آنان عرضه می کنند و در واقع نقش یک دارو فروش را دارند، گفت: با این کار بیمار از کوتاهترین راه وبدون محدودیت و بدتر از آن بدون آموزش کافی به داروهایی دسترسی پیدا می کند که ممکن است برای بیماری و شرایط جسمی اش مناسب نباشد.
عدم پوشش بیمه ای داروها، تشدید کننده مصرف خودسرانه
ورمزیار در ادامه نظام بیمه ای ناکارآمد و عدم پوشش بیمه ای را نیز در این خصوص موثر بر شمرد و گفت: برخی از بیماران فاقد پوشش بیمه ای هستند و برخی نیز به دلیل مراحل اداری طولانی برای استفاده از خدمات بیمه ای قید آن را می زنند و در نهایت اینکه برخی داروها مشمول بیمه نمی شوند و از این رو بیمار خود شخصا اقدام به تهیه دارو می کند.
وی به ناتوانی برخی افراد در تامین هزینه ویزیت پزشک نیز اشاره کرد و با بیان اینکه هزینه ویزیت پزشک در ایران نسبت به سایر نقاط دنیا پائین است،اما به دلیل مشکلات معیشتی و اقتصادی این میزان نیز برای برخی بیماران سنگین است، گفت: متاسفانه از سوی دیگر خیلی ها در هزینه کردن برای سلامت خود که در اصل نوعی سرمایه گذاری است اکراه دارند.
ناآگاهی از عوارض مصرف خودسرانه دارو دردسرساز است
ورمزیار در ادامه افزود: بیشتر افرادی که خودسرانه دارو مصرف می کنند آگاهی اولیه ای از داروی مصرفی دارند ولی این آگاهی به حدی کافی و جامع نیست که منجر به استفاده صحیح از دارو و پیشگیری از تداخلات دارویی و نیز عوارض نامطلوب آن شود.
وی همچنین خود درمانی یا توصیه به دیگران به دلیل مشابهت علائم بیماریهای مختلف را نیز در این خصوص موثر عنوان کرد و گفت: در جامعه ما بیماری که از مصرف یک دارو رضایت داشته باشد آن را به دیگران توصیه میکند وخیلی ها چشم بسته این توصیه را قبول می کنند به طوری که کافیست در یک مهمانی اظهار یک ناراحتی جسمی بکنید آن وقت خواهید دید که چندین نفر به شما توصیه های پزشکی خواهند نمود.
ورمزیار ادامه داد: هزینه خرید دارو به صورت آزاد در ایران به نسبت تقاط دیگر دنیا پایین است و بسیاری از بیماران با وجود داشتن بیمه از آن استفاده نمی کنند وترجیح می دهند خود شخصا اقدام به تهیه آن کنند.
این کارشناس در پایان یادآور شد: تبلیغات اغراق آمیز و غیر واقعی برخی شرکتها از طریق کانالهای ماهواره ای که بیشتر جنبه بازاریابی دارد نیز در افزایش مصرف خودسرانه دارو نقش دارد.
15 درصد داروها بدون مشورت با پزشک مصرف می‌شود
در همین خصوص مسئول کمیته تجویز و مصرف دارو در استان همدان گفت: مطالعات نشان می‌دهد 10 تا 15 درصد داروهای کشور بدون مشورت با پزشکان و به صورت خودسرانه مصرف می‌شوند.
مرضیه مساعد با بیان اینکه تجویز و مصرف دارو یکی از ارکان مهم سلامت جامعه محسوب می شود، گفت: دارو علاوه بر نقش درمانی خود در بهبود بیماری، در صورت مصرف ناصحیح و غیر منطقی می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای افراد در پی داشته باشد.
وی افزود: حدود 65 درصد بیماریها در کشور به علت عدم رعایت الگوی صحیح تجویز و مصرف داروها بوده و با اینکه نرخ متوسط رشد جمعیت یک و نیم درصد بوده، مصرف دارو در همان مدت بیش از 10 درصد رشد یافته است.
مصرف خودسرانه دارو روابط بیماران و کادر درمانی را کمرنگ می کند
مساعد ادامه داد: مصرف خودسرانه دارو زمینه‌ساز نارضایتی بیمار و بروز عوارض دارویی بوده و موجب طولانی و پیچیده شدن بیماری، افزایش هزینه‌های درمانی و در نهایت کمرنگ‌سازی روابط بیماران و کادر درمانی می‌شود.
مساعد با بیان اینکه 10 درصد از افرادی که به مصرف خودسرانه دارو می‌پردازند، عوارض شدید دارویی را تجربه می‌کنند که گاه منجر به بستری در بیمارستان‌ها می‌شود، اظهار داشت: بیشترین آمار مصرف خودسرانه داروها در کشور مربوط به مسکنها، آنتی‌بیوتیک‌ها و قطره‌های چشمی است که زمینه بروز زخم‌های گوارشی، مقاومت میکروبی و آسیب‌های چشمی را در فرد فراهم میکند.
مسئول کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو استان همدان گفت: تجویز غیر منطقی دارو که گاه بر اثر نگرش مراجعه‌کنندگان نسبت به دارودرمانی رخ می‌دهد بیشتر در ارتباط با تجویز داروهای تزریقی، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای کورتیکواستروئید نمایان می‌شود.
کمیته‌های تجویز و مصرف منطقی دارو فعال شده است
وی با بیان اینکه 50 درصد گزارشات عوارض ناخواسته دارویی مربوط به داروهای تزریقی بوده است، اظهار داشت: کمیته‌های تجویز و مصرف منطقی دارو با هدف اصلاح شاخص‌های تجویز و مصرف دارو و کمک به بهبود و ارتقا سطح سلامت جامعه و همچنین کاهش اتلاف منابع و سرمایه‌های اجتماعی فعالیت خود را از سال 75 در محل فعالیت‌های درمان و دارو آغاز کرده است.
مساعد افزود: کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو به صورت همزمان بر ارکان منطقی‌سازی تجویز و مصرف دارو یعنی کادر پزشکی درمانی از طریق بررسی نسخ، برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه، نظارت بر وضعیت تجویز و مصرف دارو در بیمارستان‌ها و مراکز سرپایی و همچنین عموم جامعه از طریق آموزش و افزایش سطح آگاهی کار کرده و سعی در اصلاح شاخص‌های تجویز و مصرف دارو دارد.
با تخلفات دارویی به شدت برخورد می‌شود
معاون دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز گفت: با تخلفات دارویی به شدت برخورد می‌شود.
علی اصغر وحیدی‌نیا اظهار داشت: در صورت مشاهده یا گزارش تخلفات عرضه دارویی با متخلفان و عرضه‌کنندگان داروهای غیر مجاز طبق قانون برخورد جدی می شود.
وی گفت: در این زمینه اگر مواردی در داروخانه‌ها مشاهده شود طبق قانون برخوردی قاطع خواهد شد.
وی تأکید کرد: در ارتباط با تخلفات دارویی به هیچ وجه سهل‌انگاری نمی‌کنیم و مماشاتی در این زمینه نداریم که این مهم را باید عموم مردم بدانند تا با ما بیشتر همکاری کنند.
کودکان همیار پزشکان می شوند
رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز به لزوم آگاه کردن کودکان از عوارض مصرف خود سرانه دارو اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه کودکان همیاران پلیس خوبی در خانواده‌ها هستند، همان گونه نیز می‌توانند به والدین خود در مصرف خودسرانه دارو تذکر دهند چرا که داروها برای هر بیماری حتماً باید با تجویز پزشک باشد و اگر نا به جا باشد به بدن ضرر می‌رساند.
رضا صفی آریان افزود: اکثر بیماریهای ما ناشی از الگوها و عادات تغذیه‌‌ای غلط است مانند غذاهای فست‌فودی که سریع آماده شده و دارای ادویه‌جات بسیار زیادی هستند که مستقیماً در درازمدت به بدن انسان آسیب وارد میکند و موجب بروز بیماری می‌شود.
وی ادامه داد: ممکن است که استفاده از غذاهای فست‌فود و غیر مفید در کوتاه‌مدت آثاری نداشته باشد اما در دوران و سنین کهنسالی سبب ضایعات شدید می‌شود.
صفی‌آریان ایجاد انگیزه در کودکان و والدین آنها برای تفکر بیشتر در مورد دارو، آشنایی، تبیین جایگاه پزشک و داروساز در نظام سلامت کشور و تلاش در راستای نگرش کودکان نسبت به مصرف و نگهداری دارو را در کاهش مصرف خودسرانه دارو موثر دانست.
بر این اساس پرواضح است که اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف اصولی داروها، خودداری از توجه به توصیه‌های افراد فاقد صلاحیت در امور پزشکی و دارویی، پافشاری نکردن به پزشکان برای تجویز چندین قلم دارو، رعایت تجویز منطقی دارو توسط پزشکان و خودداری داروخانه‌ها از تحویل داروهای بدون نسخه به مراجعان برای جلوگیری از ادامه روند مصرف بی‌رویه دارو در جامعه و بالاخص استان همدان ضروری است.
نظر شما