به گزارش خبرنگار مهر، اگر هر روز به بهانه‌ای از کوچه‌ها و خیابان‌های شهر قم عبور کنی و دائما با نما‌ها و مناظر شهری اطراف خود رو به رو شوی احساست با مناظر شهر درگیر می‌شود، اما آنچه در گذر از شهر قم دیده می شود زیاد هم زیبا و خوشایند به نظر نمی‌رسد.
در شهر قم عناصر و فضاهای زیادی وجود دارد، از نمای یک ساختمان گرفته تا جوی و جدول و خیابان و میدان از بناهای مهم و بزرگ شهر گرفته تا ساختمان‌های ردیفی کنار هم، اما بسیاری از این نماد‌ها و نشانه‌های موجود در منظر شهر قم با هویت شهر و شهروندان آن در تناسب نیست.
قم شهری ناهماهنگ
یکی از کار‌شناسان ارشد برنامه‌ریزی شهری در این خصوص می‌گوید: چهره حال حاضر قم، شهری ناهماهنگ است که هیچ شکل، نما و منظری ندارد و مصالحش با هم هیچ هماهنگ نیستند و سازه‌ها، زیرساخت‌ها و... هیچ کدام بر مبنای شهر کویری و گرم قم بنا نشده است.
مرضیه پورمحمدی تاکید می‌کند: باید آنچه به شهر رنگ و بو و هویت می‌دهد را تقویت کرد و از آن برای تصویر شهر بهره گرفت.
فرهنگ و هنر به عنوان مقدمه معماری و شهرسازی در توسعه قم مورد توجه باشد
یکی از دانشجویان رشته کار‌شناسی معماری نیز در خصوص نابسامانی موجود در چهره شهر قم معتقد است: توسعه‌ای که در شهر قم در حال روی دادن است، نباید فقط مباحث عمرانی را در بربگیرد و مباحث معماری و شهرسازی و پیش‌تر از آن، فرهنگ و هنر که مقدمه‌های معماری و شهرسازی هستند نادیده و یا کم دیده گرفته شوند.
وحید شاه حمزه‌ای همچنین نقش مسئولین را در این نابسامانی مورد تاکید قرار می‌دهد و اضافه می‌کند: باید از مسئولین پرسید که چرا وقت و پول بیت المال اسیر و صرف هزینه‌های نادرست می‌شود و چرا طرح‌های عمرانی استان سر و سامان و نظم ندارند و چرا به آثار و بقایای چندین ساله و چندین هزار ساله قم توجهی نمی‌شود؟
تاکید بر استفاده از متخصصان و مدیران خوشفکر در ارتقای سیما و منظر شهر قم
وی با تاکید بر استفاده از نظرات کار‌شناسی در ارتقای سیما و منظر شهری تصریح می‌کند: با بکارگیری متخصصان و مدیران خوشفکر قطعا می‌توان تحول عظیمی را در شهر قم ایجاد کرد.
حال بگذارید برای روشن شدن موضوع به تعریفی از سیما و منظر شهری اشاره کنیم که شاید با ارائه تعریف، حتی زوایای از چشم دور مانده آشفتگی‌های منظری شهر قم بیش از پیش جلوی چشم بیاید.
سیمای شهر، تصویری از شهر است که در ذهن افراد شکل می‌گیرد و از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد به عبارت دیگر سیمای شهر، یعنی آنچه که از شهر فهمیده شده، بین شهروند و مسافر و بین خود شهروندان اعم از پیر و جوان، زن ومرد، باسواد و بی‌سواد و... فرق دارد.
و اما منظر شهر، تصویری از شهر است که با چشم، دیده و درک می‌شود و قاعدتا در میان عموم افراد سالم، مشترک است لذا منظر شهری برای همه یکسان و ثابت می‌باشد.
سیما و منظر شهری می‌تواند در ایجاد فضای ذهنی و روانی مثبت و مناسب برای شهروندان و کسانی که وارد شهر می‌شوند، اثر ویژه‌ای داشته باشد و اگر در عبور از شهر، فضاهای چشم نواز و زیبا در مقابل دیدگانمان مجسم شود، قطعا به روح انسان نیز آرامش می‌دهد.
همچنین سیما و منظر شهری می‌تواند نشان دهنده سطح فرهنگی و اجتماعی ساکنان آن شهر باشد.
اما با وجودی که قم به علت وجود بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (س) دارای غنای مذهبی و اسلامی است، همچنین پیشینه فرهنگی آن به دلیل حضور مراجع عظام، علما و بزرگان و وجود حوزه و مدارس علمیه متعدد بر کسی پوشیده نیست، اما سیما و منظر آن در سالهای اخیر به قدری آشفته و دگرگون شده که همتی عالی برای جبران و جلوگیری از افزایش اثرات مخرب آن نیاز است.
با گشتی هر چند مختصر به خوبی مشاهده می‌شود که سیما و ظاهر بیشتر ساختمان‌های شهری با این غنای اسلامی، نه تنها بر اساس معماری برگرفته از تمدن اسلامی نیست بلکه کاملا بیگانه با فرهنگ ایرانی و اسلامی است.
تاکید مقام معظم رهبری در توجه به معیارهای اسلامی و نمادهای انقلابی در معماری شهر قم
حتی در سفر اخیر مقام معظم رهبری به قم نیز این نکته از سوی ایشان مورد تاکید قرار گرفت که باید معیارهای اسلامی و نمادهای انقلابی در معماری و شهرسازی این شهر مورد توجه جدی باشد لذا باید در تحقق این منویات تلاش بیشتری صورت گیرد.
در شهر قم نه تنها بسیاری از خیابان‌های اصلی، حتی بسیاری از کوچه‌ها و ساختمان‌ها نیز از شکلی که باید باشند فاصله گرفته‌اند.
تطبیق شرایط زندگی با عوامل طبیعی، یکی از بزرگ‌ترین ارزش‌های معماری سنتی
مسئول خانه معماران قم هم بر این امر صحه می‌گذارد و معتقد است: شکل پذیری خانه‌ها و کوچه‌ها و تطبیق شرایط زندگی با عوامل طبیعی و همچنین استفاده از این عوامل برای افزایش آسایش در خانه و بیرون از آن، یکی از بزرگ‌ترین ارزش‌های معماری سنتی ما در مناطق خشک و کویری است.
هویت تاریخی و اقلیمی شهر قم حفظ شود
جلال محدثی با تاکید بر اینکه تحولات نوین معماری و شهرسازی به تدریج این هویت را از ما خواهد گرفت، گفت: جا دارد در ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری، همچنین طرح‌های شهری در مناطق جدید و نوساز با رعایت این نکات ساده در جهت افزایش آسایش عمومی ساکنان یک شهر کویری و تداوم هویت تاریخی و اقلیمی شهرمان اقدام کنیم، چیزی که در یزد، کاشان، میبد و... در حفظ آن تلاش می‌شود.
سخنگوی شورای اسلامی قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تاثیر منظر و سیمای شهری بر افراد جامعه بیان داشت: تاثیر نما و منظر شهری به عنوان یک عنصر ویژه مطرح است که در ابعاد مختلف زندگی انسان اثرگذار است.
آشفتگی روحی و روانی شهروندان در پی آشفتگی‌های بصری در شهر
حسن بختیاری همچنین با اشاره به آشفتگی‌های بصری به وجود آمده در شهر قم و افزایش آن به خصوص در چند سال اخیر اظهار داشت: اغتشاشات بصری که ما هم اکنون در شهر قم شاهد آن هستیم خود می‌تواند به نوعی یک آشفتگی روحی و روانی را برای شهروندان هم به دنبال داشته باشد.
وی تصریح کرد: کما اینکه نگاه کسانی که وارد شهر قم می‌شوند به سطح فرهنگی و اجتماعی ما بر مبنای نما و منظر ساختمان و می‌ادینی است که در شهر وجود دارد و قاعدتا تکلیف ما، مردم و همه نهادهای درگیر در بحث، این است که نسبت به این موضوع حساسیت نشان دهیم تا انشاء الله شاهد ارتقای سیما و منظر شهری بهتر و درخور جایگاه معنوی قم باشیم.
همه مسئولیت بر دوش شهرداری نیست
بختیاری با تاکید بر اینکه در مورد نما و منظر شهری قم وضعیت مطلوبی وجود ندارد، تصریح کرد: اما همه مسئولیت هم بر دوش مجموعه شورای شهر و شهرداری نیست.
سخنگوی شورای اسلامی شهر قم افزود: ما در قانون مصوبه‌ای را در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص ضوابط و مقررات ارتقای کیفی سیما و منظر شهری داریم که ابلاغ هم شده است و بر مبنای این قانون کمیته‌ای نیز در مجموعه استانداری تشکیل شده که هدایت‌های لازم در مباحث کار‌شناسی، در آن اعمال می‌شود.
برخی المان‌های موجود در میادین قم با فرهنگ و غنای مذهبی شهر سازگاری ندارد
وی افزود: بر مبنای این قانون همه دستگاه‌های متولی در بحث طرح‌های توسعه شهری از جمله شهرداری، سازمان نظام مهندسی و مجموعه‌های استانداری در این موضوع دخیل هستند.
بختیاری در ادامه بیان داشت: بخشی از مشکل منظر شهری در قم به بحث میادین برمی گردد که نکته قابل تاملی است و با وجود برخی المان‌های موجود در این میادین که با فرهنگ و غنای مذهبی شهر قم سازگاری ندارد، قاعدتا شهرداری باید نسبت به تجدید نظر در وضعیت فعلی، بهبود آن و استفاده از نقطه نظرات کار‌شناسان مرتبط با موضوع، اقدامات لازم را انجام دهد.
پذیرای نقطه نظرات سازنده هنرمندان در بحث سیما و منظر شهری هستیم
وی بر استفاده از نظرات و ایده‌های هنرمندان و کار‌شناسان امر در بحث‌های مربوط به سیما و منظر شهری از جمله ساخت المان‌ها، چیدمان مبلمان شهری و... تاکید کرد و گفت: شورای اسلامی شهر قم در همین جا از همه کسانی که دارای طرح و ایده در بحث طراحی المان‌های شهری برای اماکن عمومی می‌باشند دعوت می‌کند تا نقطه نظرات خود را به شورا ابلاغ نمایند و ما به عنوان نمایندگان مردم، پیگیر استفاده از نظرات کار‌شناسی آنان خواهیم بود.
افزایش نماهای غیر سنتی شیشه‌ای و کامپوزیت در سطح شهر
سخنگوی شورای اسلامی شهر قم در ادامه با اشاره به اینکه بخشی از بحث منظر و سیمای شهری نیز مربوط به نما‌ها، پیاده رو‌ها، تابلوهای کاربری و شهری و... می‌باشد، اضافه کرد: به نظر من در بحث نماهای شهری یک اتفاق بدی در حال اتفاق افتادن است و آن هم استفاده از نماهای غیر سنتی مانند نماهای شیشه‌ای و کامپوزیت آلومینیوم در سطح شهر است.
استفاده از نماهای غیر سنتی در بخش‌های دولتی شهر قم
وی با بیان اینکه متاسفانه یکی از بخش‌هایی که از چنین عناصری در نمای ساختمان‌های خود استفاده می‌کنند، مجموعه‌های دولتی هستند، تصریح کرد: هم اکنون بسیاری از ادارات دولتی که در شهر قم در حال ساخت ساختمانی می‌باشند با بی‌توجهی تمام، از نماهای غیر سنتی و نامناسب استفاده می‌کنند و این موضوعی است که باید توسط مجموعه استانداری نیز در مورد آن، پیگیری لازم صورت گیرد.
ممنوعیت قانونی استفاده از نماهای شیشه‌ای و کامپوزیت در جداره بیرونی بنا‌ها
بختیاری گفت: بر مبنای قانون و ضوابط و مقررات ارتقای سیما و منظر شهری در مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، صریحا مطرح شده است که استفاده از نماهای پرده‌ای آلومینیومی، شیشه‌ای و کامپوزیت در جداره بیرونی و قابل مشاهده از عرصه‌های عمومی برای کلیه بناهای دولتی و عمومی ممنوع بوده و استفاده از این مصالح صرفا در داخل بنا‌ها مجاز است.
وی ادامه داد: در این رابطه شورا به مجموعه شهرداری طی مصوبه‌ای در سال ۸۸، اعلام کرده است تا از دادن پایان کار برای ساختمانهایی که دارای این چنین بناهایی هستند خودداری نماید.
بخش‌های دولتی به وظیفه خود به عنوان یک الگو عمل کنند
سخنگوی شورای اسلامی شهر قم با بیان اینکه بخش‌های دولتی به عنوان الگویی مناسب برای اجرای قوانین، به هیچ وجه این مباحث را رعایت نمی‌کنند، اظهار داشت: مجموعه استانداری باید پیگیری‌های لازم در خصوص استفاده نکردن سازمان‌های دولتی از این عناصر در نما‌ها را انجام دهد چرا که اعتبار و پول این مراکز از اعتبارات دولتی است و وقتی یک نهاد دولتی با این نما‌ها ساخته می‌شود چگونه می‌توان انتظار داشت تا شهرداری بتواند جلوی ساختمان‌های عمومی، تجاری و... را در استفاده نکردن از این عناصر، بگیرد.
برای ایجاد یک منظر مناسب در شهر، همه باید وظیفه خود را انجام دهند
وی با تأکید بر اینکه برای ایجاد یک نما و منظر مناسب در شهر، همه نهاد‌ها و مسئولین درگیر باید وظیفه خود را انجام دهند، تصریح کرد: همه از جمله مردم و شهروندان، سازمان نظام مهندسی، شهرداری، کلیه ادارات دولتی و استانداری باید درگیر باشند تا ما بتوانیم به نوعی شاهد ایجاد یک منظر مناسب در شهرمان باشیم.
بیائید روی منظر شهر خود کار کنیم و آن را بهبود ببخشیم
در پایان باید گفت، اگر بخواهیم سیمای شهری که در ذهن مردم نقش بسته است، اصلاح کنیم، مجبوریم بر روی منظر شهر خود کار کنیم تا منظر ذهنی مردم را بهبود ببخشیم و در این راه دستگاه‌های مختلفی باید دست به دست هم بدهند تا ذهنینی که مردم از شهرشان دارند را با واقعیت تطبیق داده و آن را بهتر کنند.
و این گونه می‌شود که شهروندان حس خوبی نسبت به شهر خواهند داشت و کلیت شهر برایشان روشن، واضح و دوست داشتنی خواهد بود و از یادآوری آن لذت خواهند برد. امیدورایم همه با هم گامی در بهتر شدن کیفیت سیما و منظر شهرمان برداریم.
.......................................
گزارش: الهام رحیمی
نظر شما