گزارش مهر از ثبت آثار مستند ایرانی در حافظه جهانی یونسکو

به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این مراسم اسحاق صلاحی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سخنانی با بیان اینکه ثبت جهانی آثار ملی مستند افتخاری بسیار بزرگ برای ایران و تمدن کهن آن است، گفت: از سال 84 تاکنون 5 اثر مهم و مستند این مرز و بوم به ثبت جهانی رسیده است که این نشان دهنده یک تلاش بسیار پسندیده و نیکوست.

وی در عین حال اضافه کرد: البته این اقدام‌ها دیر صورت گرفته است؛ چرا که کمیته ملی حافظه جهانی از سال 71 فعالیتش را آغاز کرده است، ولی ورود ما به یونسکو از سال 84 بوده است و الان فقط می‌توانیم حسرت سال‌های از دست رفته را بخوریم.

صلاحی افزود: ما ماموریت داریم میراث مستند این مرز و بوم را به ثبت جهانی برسانیم؛ در حالی که امروز بخشی از شاخص‌ها برای اعلام ثبت آثار یک کشور در حافظه جهانی ساختگی است.

رئیس کمیته ملی حافظه جهانی با اشاره به برگزاری 8 کارگاه برای معرفی آثار ایرانی ثبت شده در حافظه جهانی گفت: از این میان 5 کارگاه در استان‌های مختلف برگزار شده است و قصد داریم مسئولان اجرایی استان‌های مختلف را در این زمینه درگیر کنیم و بخشی از فعالیت‌های کمیته ملی حافظه جهانی را به استان‌ها واگذار کنیم.

وی همچنین از تلاش کشورمان برای محوریت در منطقه در مورد برنامه‌های آتی ثبت جهانی خبر داد و گفت: اینکه در طول 6 سال گذشته 5 اثر به ثبت جهانی رسیده، بسیار خوب است، ولی حتی اگر این اتفاق هم نیفتد، می‌توان از ظرفیت کشورهای منطقه و نیز کشورهای عضو اکو استفاده کرد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ابراز امیدواری کرد، 10 کشور عضو اکو هر دو سال یک بار، دو اثر را به ثبت جهانی برسانند که به گفته وی «این برای ایران هم بسیار خوب خواهد بود؛ چرا که همه این کشورها یادآور ایران فرهنگی هستند و ایران می‌تواند در این زمینه به عنوان قلب تپنده جهان اسلام عمل کند».

موافقت با عضویت ایران در شورای مشورتی این سازمان در سال 2013

صلاحی در ادامه از موافقت یونسکو با عضویت کشورمان در شورای مشورتی این سازمان در سال 2013 خبر داد و گفت: نباید فرصت را برای مشارکت فعالانه در این کمیته از دست داد و از همین رو، من دست یاری را به سوی تمام محققین و پژوهشگران حوزه اسناد و میراث مکتوب برای مشارکت فعالانه در این کمیته دراز می‌کنم.

وی یادآور شد: مطمئنا این حضور ابتدائا منجر به انتقال تجارب ما به یونسکو خواهد شد و از سوی دیگر نشانه غنای فرهنگی ایران خواهد بود.

در ادامه این مراسم، محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو هم هدف این تشکل وابسته به سازمان ملل متحد را از ثبت آثار مکتوب کشورها در حافظه جهانی نگهداری از این آثار، فراهم کردن امکان دسترسی به آنها و آگاهی‌بخشی و جلب توجه به اهمیت این آثار عنوان کرد و از تلاش‌های 6 سال اخیر کمیته ملی حافظه جهانی تقدیر کرد.

وی سپس با بیان اینکه بسیاری از کشورهای عضو اکو تاکنون حتی یک اثر در حافظه جهانی به ثبت نرسانده‌اند، گفت: باید از ظرفیت علمی و اجرایی موجود در کمیته ملی حافظه جهانی ایران برای معرفی آثار فاخر کشورهای حوزه اکو و ثبت آنها در حافظه جهانی استفاده کرد و حتی به فکر تشکیل کمیته ای منطقه ای در این زمینه بود.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو همچنین از تلاش کشورمان برای برگزاری اجلاس شورای بین‌الدولی میراث مستند و حافظه جهانی به میزبانی ایران خبر داد و گفت: در صورت برگزاری این اجلاس سطح کار کمیته ملی با مشورت اعضای شورای مشورتی یونسکو و بهره‌مندی از تجارب آنها، ارتقا خواهد یافت.

آخرین وضعیت جایزه جهانی فردوسی

سعیدآبادی با اشاره به مصوب شدن برگزاری جایزه جهانی فردوسی به پیشنهاد کمیته ملی حافظه جهانی ابراز امیدواری کرد، به زودی و با مرتفع شدن برخی مشکلات اداری در یونسکو، شاهد برگزاری دومین جایزه جهانی ایران در یونسکو (بعد از جایزه جهانی ابن سینا در حوزه اخلاق، علم و فناوری) باشیم.

وی همچنین از مسئولان کمیته ملی حافظه جهانی و نیز پژوهشگران این حوزه درخواست کرد که توجه بیشتری به میراث دیداری و شنیداری ایران برای ثبت در حافظه جهانی داشته باشند و در ادامه گفت: ثبت یک اثر در حافظه جهانی اگر چه کاری تخصصی است، پایان یک راه نیست؛ بلکه آغاز یک فرآیند برای حفاظت از میراث مکتوب، دسترسی عموم به آنها و جلب توجه و آگاهی بخشی در مورد اهمیت آنها به نسل جوان است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو همچنین تاکید کرد: امروز جای متخصصین و کارشناسان حرفه‌ای ما در حوزه میراث مستند و مکتوب در سطح جهانی خالی است و باید تلاش کنیم این افراد را برای مشاوره دادن و ارزشیابی آثار با هدف رد یا قبول یک اثر برای ثبت جهانی به یونسکو معرفی کنیم.

در این مراسم محمد باقری در سخنانی با عنوان «التفهیم و نقش بیرونی در گسترش دانش نجوم» گفت: اگر پیوستگی تاریخی ایران که در مورد زبان و ادب فارسی وجود داشته است، در زمینه علوم هم وجود می‌داشت، امروز ابوریحان بیرونی مانند حافظ و مولوی نزد خاص و عام شهرت داشت.

وی افزود: ابوریحان بیرونی سودایی علم نبود و آن را ابزاری برای کسب مال تلقی نمی‌کرد و مرز باریک و حساس میان ارتباط ناگزیر با حاکمان و پایبندی به اصول اخلاقی را که لازمه پژوهش‌های علمی است، حفظ می‌کرد.

این پژوهشگر حوزه میراث مکتوب همچنین خواستار آن شد که اشکالات و افتادگی‌هایی که در تصحیح مرحوم همایی از کتاب «التفهیم لاوایل صناعه التنجیم» ابوریحان بیرونی وجود دارد، برطرف شود.

فرزام: بیرونی «التهفیم» را برای دختری نوآموز نوشت

در این مراسم همچنین فریبا فرزام عضو گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی گزارشی از نحوه بررسی این نسخه از التفهیم در کمیته مذکور و ارائه آن به یونسکو برای ثبت در حافظه جهانی ارائه کرد.

وی گفت: این کتاب از سوی علی خاکپور و توسط کتابخانه مجلس به کمیته پیشنهاد شد. این نسخه از «التفهیم لاوایل صناعه التنجیم» ابوریحان بیرونی در 20 جلسه و توسط اعضای گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی بررسی شد و در نهایت برای سومین دوره حضور ایران در برنامه حافظه جهانی، به یونسکو ارائه شد.

وی با اشاره به اینکه ابوریحان بیرونی این کتاب را سال 420 هجری قمری و زمانی که 60 سال داشت، برای دختری نوآموز نوشت و 80 سال پیش همایی آن را تصحیح کرد، از اینکه این اثر در کنار کتابخانه شخصی تولستوی به ثبت جهانی رسیده است، ابراز خوشحالی کرد.

در این برنامه همچنین بهروز ثروتیان، نویسنده و پژوهشگر در حوزه ادبایت کلاسیک، در سخنانی به اهمیت پنج گنج نظامی و جایگاه آن در میان آثار ادبی کهن پرداخت.

تقدیر از اعضای گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی

در پایان این مراسم از اعضای گروه ارزیابی کمیته ملی حافظه جهانی تقدیر شد. این افراد عبارت بودند از:

محمدحسن سمسار، فریبا فرزا، سوسن اصیلی، ناهید فرضی، معصومه سادات میرپوریان، اکرم رحیمی، مژده محمدی، حجت‌الاسلام والمسلمین اشکوری، علی خاگپور، رضا فراستی، هادی هاشمیان و علی ططری.

مراسم نکوداشت ثبت جهانی دو اثر ایرانی «التفهیم لاوایل صناعه التنجیم» (ابوریحان بیرونی) و «پنج گنج» (نظامی گنجوی) به همت کمیته ملی حافظه جهانی و با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، کمیسیون ملی یونسکو، کتابخانه موزه مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد.