به گزارش خبرنگار مهر، اوایل امسال وقتی فاز اول طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به پایان رسید، انتظار پنجاه ساله مردم قم تحقق یافت و رویای دیرینه شیرین‌شدن آب برای آنها به واقعیت تبدیل شد.
شهروندان قمی که سالیان متمادی از طریق تانکرهای انتقال آب و دستگاه‌های کارتی فروش آب و در سال‌های اخیر با نصب دستگاه‌های آب شیرین‌کن در منازل، آب شرب مورد نیاز خود را تامین می‌کردند، با تزریق آب شرب به شبکه آب شهری، کارت‌ها و ظرف‌های مخصوص انتقال آب و حتی دستگاه‌های آب شیرین‌کن را کنار گذاشتند و با خوشحالی وصف‌ناپذیری از آب شبکه شهری استفاده می‌کردند.
تکرار خرید آب شیرین با کارت
در روزهای نخست افتتاح این طرح، آبی که از کوه‌های پر از برف عالی کوه شهرستان الیگودرز در استان لرستان با طی کیلومتر‌ها مسافت از دل کوه‌ها، دره‌ها و کویر به شهر قم رسید، کام مردم را شیرین کرد اما دیری نپائید که شهروندان قمی شاهد افت شدید فشار آب شرب و به دنبال آن تزریق آب شور به شبکه آب شرب شدند.
گویا کافی‌نبودن حجم آب شیرین ورودی به قم و بالارفتن مصرف آب، مسئولان را مجبور به استفاده از منابع آب زیرزمینی کرده و این امر شیرینی را در کام شهروندان قمی تلخ کرده است.
شهروندان قمی به دنبال شورشدن مجدد آب، دوباره کارت‌ها و ظرف‌های مخصوص انتقال آب را به دستشان می‌گیرند و به ایستگاه‌های کارتی آب شیرین یا مکان‌های فروش آب مراجعه می‌کنند و چه بسا در برخی اوقات برای خرید آب آشامیدنی صف می‌ایستند. آنهایی که برای راحتی خودشان دستگاه آب شیرین‌کن خریده بودند و با تزریق آب شرب به شبکه شهری، آن را جمع‌آوری کرده بودند دوباره این دستگاه را نصب کردند.
10 شهر و 200 روستا از طرح انتقال آب بهره‌مند می‌شوند
ایده اولیه طرح انتقال آب از سالیان دور توسط علمای بزرگواری همچون حضرات آیات بروجردی، مرعشی نجفی و اشرفی اصفهانی مطرح شده و در دوره جدید اقدام نامه‌نگاری فقهای محترم شورای نگهبان ساکنِ قم به مقام معظم رهبری و دستور معظم له به رئیس جمهور وقت، انتقال آب به قم عملیاتی گشت و بالاخره از سال ۸۰ عملیات اجرایی آن آغاز و با توجه ویژه رهبر معظم انقلاب به بهره‌برداری رسید.
این طرح مهم تاکنون حدود 850 میلیارد تومان هزینه داشته که احداث 4 بند انحرافی، 4 قطعه تونل به طول 56 کیلومتر، 186 کیلومتر خط انتقال و 7 کیلومتر کانال از جمله سازه‌های این پروژه است.
طول مسیر انتقال آب در این طرح بیش از ۲۷۰ کیلومتر است و ظرفیت انتقال آن در حال حاضر ۲ هزار و ۵۰۰ لیتر در ثانیه است که به گفته توکلی‌بینا مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم با بهره‌برداری کامل از این طرح تا پایان سال ۹۱ حجم آب به 5 هزار لیتر در ثانیه افزایش می‌یابد.
مجموع اعتبارات این طرح حدود هزار و 200 میلیارد تومان است و با افتتاح نهایی این پروژه 10 شهر و 200 روستاهای در مسیر از نعمت آب گوارا و شیرین بهره‌مند می‌شوند.
غافلگیری مسئولان قم از رشد غیرمنتظره مصرف آب
حجم ورودی آب از سرشاخه‌های دز به قم در فاز نخست این طرح حدود دو هزار و 500 لیتر در ثانیه است اما به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم در تابستان امسال حجم مصرف آب در قم به صورت غیرمنتظره‌ای افزایش یافته است.
عبدالحمید توکلی‌بینا تصریح کرد: امسال گرمای هوا در قم 20 روز زودتر از سال‌های قبل رسید و طول مدت گرمای هوا در 24 ساعت هم زیاد است، بنابراین استفاده از کولرهای آبی افزایش یافته است.
به اعتقاد وی گرمای بی‌سابقه هوا در قم باعث افزایش مصرف آب شده، به گونه‌ای که در برخی از روزهای گرم، مصرف آب در قم به سه هزار و 980 لیتر در ثانیه رسیده که این میزان در طول سال‌های گذشته سابقه نداشته است.
وی ادامه داد: مصرف آب در قم طی ماه‌های تیر و مرداد برای مسئولان امور آب غیرمنتظره بود.
توکلی بینا سرانه مصرف آب در شهر قم را به ازاء هر شهروند بیش از 170 لیتر در روز اعلام کرد و بیان داشت: وقتی این حجم استفاده از آب را در کنار سرانه مصرف آب در کشورهای بهره‌بردار از منابع آبی بسنجیم معلوم می‌شود که مردم قم آن گونه که باید در مصرف آب صرفه جویی لازم را ندارند.
به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم در کشورهای توسعه یافته سرانه مصرف آب بین 90 تا 130 لیتر است و این در حالی است که بیشتر این کشورها از منابع آبی خوبی برخوردارند.
35 درصد از آب قم شور است
افزایش روند مصرف آب شرب در قم و حجم ناکافی آب شیرین ورودی به استان، مسئولان قم را مجبور به استفاده از منابع آب زیرزمینی از چاه‌های موسوم به علی‌آباد و سد 15 خرداد کرده است.
توکلی بینا در این زمینه بیان داشت: در حال حاضر حدود 35 درصد منابع آب شرب قم از چاه‌ها و سد 15 خرداد برداشت می‌شود که کیفیت آن کمتر از آب سرشاخه‌های دز است.
البته آبی که در حال حاضر به شبکه‌های آب شرب شهر قم تزریق می‌شود بیش از دو برابر باکیفیت‌تر از آب قبل از اجرای فاز یک طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز است.
قم از جیره‌بندی آب نجات یافت
اما به اعتقاد مسئولان استان قم، قبل افتتاح فاز اول طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز، قم در وضعیت خطرناکی از نظر منابع آبی بسر می‌برد و چه بسا اگر این طرح اجرا نمی‌شد، مصرف آب در شهر قم جیره‌بندی می‌شد.
در همین زمینه نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به افزایش ناگهانی مصرف آب در قم اظهار داشت: خوشبختانه امسال با ورود آب از سرشاخه‌های دز به قم، مشکل کمیت آب نداریم و قم از کمبود شدید آب و جیره‌بندی در سال ۹۰ نجات یافت.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی بنایی ادامه داد: با پیگیری‌های مسئولان آب استان و عنایت ویژه مقام معظم رهبری و همت دولت، مرحله فوری و اضطراری طرح آبرسانی به قم به منظور جبران کمبود آب در استان اجرا شد.
لزوم رعایت صرفه‌جویی و پرهیز از افراط
اما جای هیچ شکی نیست که برای گذر از بحران کم آبی و تا بهره‌برداری کامل از پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم، نقش مردم هم مهم و تاثیرگذار است، همچنان که حجت‌الاسلام بنایی با اشاره به روایاتی از ائمه معصومین(ع) صرفه جویی در مصرف آب شیرین را ضروری دانست و تاکید کرد: از مردم قم انتظار می‌رود که تا بهره‌برداری کامل از پروژه انتقال آب شیرین به قم در مصرف آب صرفه جویی کنند.
البته قبل از اتمام فاز اول طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم، شبکه آبیاری فضای سبز شهر قم از شبکه آب شرب جدا نبود، اما مدیرکل مدیریت بحران استانداری قم اعلام کرد که با اجرایی شدن این طرح، 10 میلیارد ریال اعتبار برای جداسازی آب مورد نیاز فضای سبز از آب شرب اختصاص یافته است.
هر چند که به گفته محسن اروجی تا پایان سال جاری، 90 درصد آب شبکه آبیاری فضای سبز شهر قم از شبکه آب شرب جدا می‌شود، اما مسئولان استان قم اظهار امیدواری می‌کنند که با توجه به ضرورت تفکیک آب شرب شهری از آبیاری فضای سبز شهر، این اقدام حدالامکان تا اواخر امسال انجام شود.
ضرورت تغییر الگوی کشت
با بررسی وضعیت جغرافیایی استان و افزایش دمای هوا و کاهش بارش در سال‌های اخیر در این استان، این گونه به نظر می‌رسد که مدیریت آب در این استان باید جدی گرفته شود.
یکی از مصادیق مدیریت آب در استان قم تغییر الگوی کشت است که البته این مسئله مورد تاکید مسئولان استان بوده و هست اما باید جدی گرفته شود.
نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی از اختصاص اعتبار مناسبی برای استفاده از روش‌های نوین آبیاری در مزارع و باغات خبر داد و گفت: مطمئنا استفاده از این روش تا حدود زیادی در کاهش مصرف آب تاثیر دارد و این مقوله در استان کم آبی مثل قم بسیار حائز اهمیت است که مسئولان استان باید نسبت به حمایت از این طرح‌ها اهتمام جدی داشته باشند.
حجت‌الاسلام بنایی تاکید کرد: باید برنامه مدونی برای بهینه‌سازی الگوهای کشت در استان قم تهیه و اجرایی شود تا ضمن تامین نیازهای جامعه و همچنین بهره‌مندی قشر کشاورز و باغدار از محصولات بیشتر و باکیفیت‌تر، در مصرف آب هم صرفه‌جویی شود.
این انتظار هم از وزارت کشاورزی به عنوان متولی اصلی بخش کشاورزی می‌رود که با انتقال وضعیت کشاورزی در استانها به هیئت دولت، اعتبارات لازم برای خشکسالی را جذب کند.
تسریع در اتمام طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز
راهکار دیگری که می‌تواند مشکل تامین آب شرب مردم قم را برای سالیان متمادی برطرف کند، اتمام طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم است. به گفته مسئولان استان، این طرح در سال 91 به بهره‌برداری می‌رسد اما با توجه به کمک 230 میلیون یورویی مقام معظم رهبری به این طرح و تاکید ایشان بر لزوم بهره‌مندی مردم قم از آب شیرین و گوارا، ضرورت تسریع در اجرای این پروژه بیش از پیش احساس می‌شود.
در این زمینه حجت‌الاسلام بنایی ضمن تقدیر از متخصصان اجرای این پروژه بسیار مهم تاکید کرد: باید تمام توان خود را در راستای تکمیل طرح انتقال آب به قم و اتمام فازهای بعدی آن به کار گیریم تا شیرینی آب در ذائقه مردم ماندگار شود.
وی با بیان اینکه در چند روز نخست انتقال آب از سرشاخه های دز به قم شادمانی مردم در چهره آنها نمایان بود، گفت: بالاترین دستاورد و پاداش برای دست اندرکاران اجرای این طرح عظیم شادمانی مردم بود که خوشبختانه اتفاق افتاد اما همچنان باید برای تدوام شادمانی مردم تلاش کنیم.
به گفته حجت‌الاسلام بنایی، هر مکان صاحبی دارد و صاحب شهر قم کریمه اهل بیت(ع) است، بنابراین هر عملی که برای رشد و تعالی قم صورت می‌گیرد قطعاَ مورد توجه این بانوی بزرگوار قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به کمک 230 میلیون یورویی مقام معظم رهبری به این طرح تصریح کرد: ایشان هر لحظه پیگیر وضعیت اجرای طرح انتقال آب به قم بودند و با حساسیت ویژه‌ای این مسئله را دنبال می‌کردند.
وی بیان داشت: هر زمان این پروژه عظیم با مشکل اساسی مواجه می‌شد مساعدت رهبر معظم انقلاب راهگشا و امید بخش برای مسئولان بود.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ادامه داد: این انتقال تجربه بسیار ارزشمندی برای نظام مهندسی کشور بود و ارزش این را دارد تا چندین همایش برای انتقال نظرات و یادآوری ارزش‌ها صورت گیرد و این تجربه بزرگ به دیگران نیز منتقل شود.
این در حالی است که به تازگی یکی از مراجع تقلید در قم نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص لزوم اهتمام جدی مسئولان به تکمیل پروژه آبرسانی از سرشاخه‌های دز به قم ارسال کرده است.
طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم تا حدی اهمیت دارد که مقام معظم رهبری چندین بار به مسئولان تاکید کردند که با اتمام این طرح ذائقه مردم قم را شیرین کنند و در این خصوص اعتبارات کلانی اختصاص دادند تا این طرح زودتر از زمان مقرر به بهره‌برداری برسد.
..............................................
گزارش از روح‌الله کریمی
نظر شما