به گزارش خبرنگار مهر، حسین مهرنگ، مدرس دانشگاه شامگاه دوشنبه در دومین جلسه انجمن حافظ شناسی و شهریار پژوهی آذربایجان شرقی با بیان اینکه شهریار، غزل را از خاک آغاز کرد و به افلاک برد، تاکید کرد: شهریار شیفته حافظ بود و در غزلهایش نیز از واژگان حافظ استفاده می کند که نشان از الفت بی اندازه بهجت تبریزی با حافظ شیرازی دارد.
وی اضافه کرد: اشعار شهریار چه در محور عمودی (وابستگی مفهومی ابیات به همدیگر) و چه در محور افقی (تلفیق و تالیف واژگان)، بی هیچ تردید، غزلی حافظانه و محصول دلباختگی معنوی بهجت تبریزی به حافظ شیرازی است.
مهرنگ در ادامه افزود: نگرشی ژرف در ساختار ابیات و استخدام واژگان از سوی شهریار شاید بتواند درستی این مدعا را اثبات رساند، واژگانی چون صلا، صبوح، ساز زهره، نگین جم، اسم اعظم و ... که همگی از پر بسامدترین واژگان سروده های رند شیراز هستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه عرفان شهریار از نوع عرفان سنایی و عطار و مولانا نیست و اصولا نمی توان شهریار را در شمار شاعران عارف قرار داد، تاکید کرد: اما همین شهریار عاشق و نه عارف، در برخی از سروده ها و ابیات خود، لحظه های ناب عرفانی ثبت کرده است که نشان از وابستگی او به عالم ملکوت دارد.
وی ادامه داد: نظام فکری شهریار چه از دید عمل و چه از بعد نظر، او را از شاعران عارف متمایز می کند، شهریار عارف خانقاهی نیست و روح بلند او در محدودیت های زمانی و مکانی نمی گنجد، اما عطر دلاویز عرفان از لابه لای سروده های او پیوسته جان مشتاقان را سرمست می کند.
حسین مهرنگ اظهار داشت: یکی از شگفت انگیزترین بیان های شهریار توجه او به "آه"ی است که از سر حسرت از دل برمی آید ، او "آه" حسرت را حبل المتینی می داند که موجب برافرازی درفش عزت و کرامت معنوی انسان می شود.
وی افزود: در چشم توحیدی شهریار در عالم جز نغمه ی حناب حق، نوای دیگری طنین انداز نیست، هرچند زیر و بم این نغمه متفاوت به گوش می رسد.
مهرنگ تاکید کرد: استاد هنرمند یک موسیقی دان تمام عیار است، او که خود دستی در ساز و آواز داشت و سال ها در حضور استاد ابوالحسن خان صبا، مشق سه تار کرده بود، در جای جای اشعارش، آگاه یا ناخودآگاه، ذوق و دانش موسیقیایی خود را به رخ می کشد و با آوردن واژگان و ترکیباتی چون ساز مرغ سحر، سرود بدرقه ی شب، درای قافله صبح، ساز زهره، آهنگ ترکناز، شور و نوا، سوز و ساز، نغمه ی زخمه، زیر و بم، پرده هوا، ره ، شور و شهناز ، خواننده خود را در سالن واژگان می نشاند و خود چوب رهبری در دست ارکستر به شکوه واژه ها و ترکیبات را نوا در می آورد.
در ادامه همچنین فرانک فرقانی سخنران دیگر جلسه به بررسی اشعار حافظ پرداخت و با بیان اینکه حافظ اشعار حکیمانه ای دارد هرچند که لقب حکیم ندارد، گفت: حکیم به هیچ دوره و زمانی متعلق نیست و در قالب هیچ زمانی نمی گنجد، از گذشته عبور کرده، حال را زیسته و نگاهش به آینده است.
وی اضافه کرد: چنانکه حکما می خواهند مخاطبان فرا زمانی و فرا ملی و مکانی را با خود همراه کنند، حافظ نیز با دیدی فراتر به آینده می نگرد.
فرقانی افزود: شعر حافظ جنبه های اجتماعی و فرهنگی تاثیر گرفته، از جمله ترک غارتگر که اشاره به حمله مغول دارد.
وی با اشهره به بیت "تو با خدای خود انداز کار و دل خوشدار / که رحم اگر نکند مدعی خدا بکند"، اظهار داشت: حافظ در بیت دوم این غزل از بیگانه می ترسد و با خواندن و ان یکاد تلاش می کند شور چشمی را از خود دور کند، و در عین حال تاکید می کند اگر انسان به خدا – حضرت حق – توکل کند، بیمی از آفت بیگانه نخواهد داشت.
فرقانی ادامه داد: حافظ فتوا می دهد، انسانی که مهر الهی در دلش وجود نداشته باشد هیچ تفاوتی با مرده ندارد و دل آدمی با لطف و محبت خداوند زندگی می یابد.
فرانک فرقانی با بیان اینکه حافظ شعر نمی بافد، که بعد از هر کاری شعر گوید، کار و هنر حافظ شعر است، منش حافظ، دیدگاه اجتماعی و انتقادی حافظ برپایه شعر اوست، ادامه داد: حافظ صاحب تفکر است و جریان سازی می کند، هرچه گفته برای زدن حرفی بوده نه برای قصد شعر گفتن، چه در زمینه معشوقه ای زمینی یا عرفانی، دغدغه ادبی، موضوعی اجتماعی و... باشد.
وی همچنین افزود: اینطور نیست که حافظ قصد و استعداد شعر گفتن داشته و خواسته در جریان این استعداد شعری بگوید، بلکه برای اعمال هدفی خاص غزلی سرایی کرده است.
گفتنی است، انجمن حافظ شناسی و شهریار پژوهی از دو ماه قبل با هدف پرداختن به شکل تخصصی تر به آثار، افکار و اندیشه های این دو بزرگوار با 35 نفر عضو آغاز به کار کرده و جلسات این انجمن هر هفته در حوزه هنری آذربایجان شرقی برگزار می شود.
نظر شما