به گزارش خبرنگار مهر، حمید نعمت‌الله نویسنده و کارگردان و هادی مقدم دوست نویسنده در بخش اول گفتگوی مشروح خبرگزاری مهر درباره ایده و نگارش فیلمنامه مجموعه "وضعیت سفید"، کمبود فضای شهری در دهه 60 و ... صحبت کردند. آنها در قسمت دوم درباره انتخاب بازیگران، ممیزی‌ها و ... حرف زدند.
*خبرگزاری مهر - سرویس فرهنگ و هنر: شخصیت امیر (یونس غزالی) نخ تسبیح قصه "وضعیت سفید" است. قبلاً بازی زیادی از او ندیده بودم. چه شد او را انتخاب کردید؟ نگران نبودید ممکن است از عهده نقش برنیاید؟
- نعمت‌الله: برای بازیگر این نقش مکافات زیادی کشیدیم، چرا که بازیگری در سن امیر نداشتیم.
*فکر می‌کنم شما به دنبال بازیگری هم بودید که قیافه شیک نداشته باشد.
- نعمت‌الله: بله، به لحاظ سنی و ظاهری بازیگری مثل امیر کم بود و بازیگرانی هم که داشتیم چهره‌های شیک داشتند. از تعدادی از علاقمندان تست گرفتیم، اما کسی را با ویژگی‌هایی که در نظر داشتم، پیدا نکرده بودیم. خیلی هم نگران شده بودم، چرا که زمان فیلمبرداری هم نزدیک می‌شد. خیلی به ندرت پیش آمده من کلافه بودنم را به گروه نشان بدهم، اما برای انتخاب بازیگر نقش امیر کلافگی خودم را به گروه نشان دادم و به همه گفتم به مدارس بروند و دنبال چهره‌ای بگردند.
- نعمت‌الله: بله، به لحاظ سنی و ظاهری بازیگری مثل امیر کم بود و بازیگرانی هم که داشتیم چهره‌های شیک داشتند. از تعدادی از علاقمندان تست گرفتیم، اما کسی را با ویژگی‌هایی که در نظر داشتم، پیدا نکرده بودیم. خیلی هم نگران شده بودم، چرا که زمان فیلمبرداری هم نزدیک می‌شد. خیلی به ندرت پیش آمده من کلافه بودنم را به گروه نشان بدهم، اما برای انتخاب بازیگر نقش امیر کلافگی خودم را به گروه نشان دادم و به همه گفتم به مدارس بروند و دنبال چهره‌ای بگردند.
تا اینکه حسن پورشیرازی قرار بود نقشی را بازی کند، یونس غزالی را به ما پیشنهاد داد. وقتی بچه‌ها با او تماس گرفتند، گفت بازی نمی‌کند. من هم بی خیال شدم. تا اینکه یک نفر دیگر یونس را پیشنهاد داد. سرانجام به عباس غزالی زنگ زدیم و به او گفتیم که برادرش را برای بازی راضی کند.
*یعنی قرار نبود عباس غزالی در این مجموعه بازی کند؟
- نعمت‌الله: نه، قرار نبود در آن مقطع بازی کند. به او گفتیم برادرش را به دفتر بیاورد. وقتی داشتیم با او حرف می‌زدیم چون نقاش است یک نقاشی از ما کشید و بعد من فیلمنامه را به او دادم. همین که دو خط از فیلمنامه را خواند، مطمئن شدم او خوب است. وقتی امیر را پیدا کردم به حدی هیجان زده شدم که به گروه سریع گفتم این بازیگر انتخاب شد.
*از زمانی که پخش مجموعه "وضعیت سفید" شروع شد خیلی به بازی عباس غزالی نقد وارد کردند و گفتند شبیه حامد بهداد است و صدا و بازی او را تقلید کرده است. واکنش شما نسبت به این نقدها چگونه بود؟
- نعمت‌الله: واکنشی نداشتم. احساس می‌کنم دوستانی که این حرف را زدند کم ذوقی کردند. به نظرم چند نفر اول این حرف را گفتند و بعد بقیه آن را تکرار کردند. موضوع تقلید کردن برایم موضوعی نیست که بتوانم آن را تحمل کنم که مثلاً به بازیگرم بگویم یک فرد موفقی وجود دارد که نوع خاصی بازی می‌کند، پس بیا من و تو از روش او استفاده کنیم تا ما هم مثل او آدم موفقی شویم!
حقیقتاً از من دور باد یک چنین چیزی! بعد چطور ممکن است بیایم شخصیت پردازی را نادیده بگیرم و فقط به این فکر کنم که یک بازیگری ادای بازیگر دیگری را بدون هیچ محاسبه‌ای انجام دهد! این بازی و این خلقیات نقش عباس غزالی یعنی بهروز است.
اصلاً چطور ممکن است به پرسوناژی که در دهه شصت شمسی زندگی می‌کند بگویم تو بیا ادای یک بازیگر دهه نود شمسی را در بیاور. اگر بخواهم بیش تر از هر کس بگویم این پرسوناژ تحت تاثیر چه بازیگری است، ترجیح می‌دهم بگویم خود این پرسوناژ بیشتر تحت تاثیر مرتضی عقیلی و یکی دو نفر دیگر و یا دوبلورهای فیلم‌های فارسی است که سن رشد و نمو این شخصیت هم به همان سال‌ها می خورد.
- مقدم دوست: متاسفانه برخی نقدهایی که در حال حاضر می‌شود نقد نیست و بیشتر جنبه سوتی گرفتن یا به قول معروف گاف گرفتن است. باید نقد به گونه‌ای باشد که به فیلمساز کمک کند، نه اینکه دنبال شباهت‌ها بگردیم و بعد بگوییم فلان کار این شباهت‌ها را با آن کار دارد.
به نظرم این نقدها فقط به ذهن مردمی که در حلقه‌های نزدیک به حلقه‌ها و هسته‌های نقد فیلم هستند، لطمه می‌زند و تاثیر دیگری ندارد. نقدها به نظرم هم می‌تواند نقد محتوا و هم نقد ساختار کار باشد که این هر دو رویه شکل بالغ شده نقد است. نقدی که با ادبیات و زبان خود سینما و یا علوم انسانی و علوم نظری صحبت کند یا چه می‌دانم اگر فیلمی درباره پزشکی است نقد می‌تواند از نظر پزشکی و علم طب به فیلم ایراد وارد کند. اما فکر کنیم ببینیم گروهی که می‌خواهند یک فیلم را مثلاً بخاطر یک ایراد منشی صحنه یا یک اشتباه کوچکی تاریخی بزنند و درب و داغان کنند این گروه اصولا چگونه منتقدانی هستند؟ ...
*از بازی عباس غزالی راضی هستید؟
- نعمت‌الله: بله، صد در صد. او اصرار نداشت، چنین بازی داشته باشد. من بازی او را جز به جز کنترل می‌کردم و حتی گاهی اوقات شکل بازی دلخواهم را برایش اجرا هم می‌کردم.
*دلیل این تاکید برای چه بود؟
- نعمت‌الله: به نظرم کاراکتر جالب می‌شد، چون بهروز یک جوان زوار در رفته، جنوب شهری، معتاد، کم سواد، بی پول این طوری خوب بود. البته در دهه 60 فراوانی این آدم‌ها زیاد بود. من از این نظر دوستانم که تاکید کردند شبیه حامد بهداد است خیلی تعجب کردم، به همین دلیل جسارتاً گفتم کم ذوقی کردند. بهداد بازی‌اش کنش زیادی دارد. به هر حال کاراکتر بهروز را هر کس دیگری می‌خواست با این اوصاف بازی کند، شباهت‌هایی به وجود می‌‌آمد.
معتقدم بانی اصلی این نوع بازی در سینمای ایران که تزئینات زیادی داشته باشد، آقای شکیبایی است. تمام بچه‌هایی که به این طور بازیگری علاقمند هستند بیش از اینکه تحت تاثیر مکتب‌های بازیگری و بازیگران مهم آمریکایی و اروپایی باشند، تحت تاثیر او هستند. کاراکتر بهروز هم از ابتدا که طراحی شد، اغراق‌آمیز همراه با کمی طنز بود.
*برای ایفای نقش بهروز کدام یک از بازیگران را در نظر گرفته بودید؟
- نعمت‌الله: حمید گودرزی، حامد بهداد و سیامک انصاری.
*دلیل پررنگ شدن نقش بهروز در این مجموعه شاید به خاطر نقش آرام همسرش باشد که سهیلا گلستانی آن را بازی کرده است؟
- نعمت‌الله: شخصیت‌های پر مسئله همیشه ماجرا سازتر هستند. دلیل اصلی به عقیده من این است.
*با توجه به اینکه مجموعه "وضعیت سفید" پر بازیگر است، انتخاب بازیگران چقدر طول کشید؟ آیا در هنگام نگارش فیلمنامه به انتخاب بازیگران هم فکر می‌کردید؟
- نعمت‌الله: انتخاب بازیگر در سینما و تلویزیون پروسه‌ای دارد. البته آنقدرکه باید با ظرافت اتفاق بیفتد، جلو نمی‌رود. اگر با بازیگران جلوتر قرارداد بسته شود سر پروژه‌های دیگر هم می‌روند. بنابراین وقتی انتخاب می‌شوند، قرارداد بسته شده و پول می‌گیرند. به همین دلیل زمان محدودی است. از سوی دیگر اگر برای بازیگر مورد نظر به توافق نرسیدیم خیلی سریع فرد دیگری جایگزین می‌شود.
*در این مجموعه به ناچار سکانس‌های زنده‌یاد مهین شهابی را دوباره ضبط کردید. این مسئله چقدر کار شما را به تاخیر انداخت؟
- نعمت‌الله: صحنه‌هایی که در یک ماه ضبط کرده بودیم را دوباره با خانم شهین تسلیمی گرفتیم.
*آقای نعمت‌الله از این اثری که برای تلویزیون ساختید، راضی هستید؟
- نعمت‌الله: تمرکزی که مخاطبان سینما دارند را دوست دارم و تلویزیون هم لذت‌های خودش را دارد. اگر عمری باشد در سینما و تلویزون کار می‌کنم، ولی از یک چیز راضی نبودم و آن هم این بود که من در ابتدای سریال نوشتم به یاد عالی حاتمی، اما موافقت نشد.
*دلیل این کار را نگفتند؟
- نعمت‌الله: آقای تهیه‌کننده واسطه بین من و تلویزیون بود. دلم می‌خواست این اتفاق بیفتد، چرا که احساس بهتری داشتم. دلیل‌اش را نفهیمدم چرا موافقت نشد. بار قبل در یک تله فیلم "فریدون مهربان" من کار را تقدیم کرده بودم به عباس یمینی شریف که شاعر کودکان بود و با موضوع موافقت شده بود. تلویزیون که با علی حاتمی مشکلی ندارد و تکرار "هزاردستان" این روزها در حال پخش است.
*مجموعه "وضعیت سفید" با ممیزی زیادی رو به رو شد؟
- نعمت‌الله: در مجموع اصلاحیه‌هایی که داشتیم، لطمه‌ای جدی به اثر نزد.
*از زمان پخش این مجموعه راضی هستید؟
- نعمت‌الله: به خاطر سابقه ذهنی خوبی که با سریال‌های هفتگی داشتم، دوست داشتم هفتگی پخش می‌شد، اما در این باره اصرار هم نداشتم، چون تشخیص این مسئله یک کار کارشناسی می‌خواهد که من تخصص آن را نداشتم.
*تیتراژ این مجموعه با دیگر آثار تلویزیونی متفاوت است. آیا خودتان در طرح تیتراژ دخالتی داشتید یا نه؟
- نعمت‌الله: ایده تیتراژ را من دادم و اجرا را ایشان برعهده داشتند.
*فرم روایی این مجموعه شبیه مجموعه "دایی جان ناپلئون" است. آیا از این مجموعه به لحاظ فرم تاثیر گرفته بودید؟
- نعمت‌الله: سریال "دایی جان ناپلئون" مورد علاقه من نبود. من دیگر آثار آقای تقوایی همچون "ناخدا خورشید"، "آرامش در حضور دیگران" و یا حتی "ای ایران"... را دوست داشتم، اما به این سریال علاقه‌ای نداشتم. البته به یاد دارم که در آن سال‌ها که این مجموعه از تلویزیون پخش می‌شد، خانواده‌ام مخالف دیدن آن بودند.
بعدها هم که این مجموعه را دیدم آنقدر برایم شوق‌انگیز نبود، ولی در بحث‌هایی که با مدیران داشتیم برای اینکه فرم روایت قصه را توضیح بدهیم از این سریال یاد کردیم که در مفهوم کردن منظورمان به ما کمک کرد، اما از مجموعه "دایی جان ناپلئون" تاثیر نگرفتم، ولی تاثیر ته نشین شده‌ای از "هزاردستان" با خود داشتم که برایم خوشایند و دوست‌داشتنی بود.
-------------------
گفتگو: فاطمه عودباشی - آروین موذن‌زاده
نظر شما