به گزارش خبرنگار مهر، مراسم اهدای بیستمین جایزه تاریخی و ادبی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، عصر روز شنبه 12 آذر با حضور «آنجلو میکله پیه مونتسه» ایرانشناس ایتالیایی و برگزیده این جایزه در تالار اجتماعات موسسه لغتنامه دهخدا برگزار شد.
در این مراسم کامران صفامنش هنرمند و پژوهشگر در حوزه معماری در سخنانی با اشاره به سابقه آشنایی خود با «پیه مونتسه» گفت: در آبان ماه 1367 (19 تا 22 نوامبر 1990) در مراسم کنگره بینالمللی بزرگداشت حافظ در دانشگاه شیراز با یکی از استادان و پژوهشگران حوزه ایرانشناسی آشنا شدم. آن ملاقات مقدمه دوستی و همکاری ما و در نهایت به پژوهش در مورد دو باغ سفارت ایتالیا در تهران و ساختمانهای آنها منجر شد.
وی افزود: خلاصه این پژوهش به صورت کتابی در 25 خرداد 1369 (ژوئن 1990) همراه با عکسهایی از این دو مکان چاپ شد و در اختیار ایراندوستان قرار گرفت. در واقع این کار موجب شد که این آثار معماری و هنری برای اولینبار نمایان شوند و در معرض دید عموم قرار گیرند، زیرا به دلیل تعلق این آثار به سفارتخانه، تا آن زمان فقط عده قلیلی و آن هم فقط قسمتهای محدودی از آن را دیده بودند. سهم پروفسور پیه مونتسه - که در آن زمان وابسته فرهنگی سفارت ایتالیا در ایران بود - در این کار فرهنگی بسیار مهم بود، زیرا به پیشنهاد ایشان بود که چنین کاری صورت گرفت.
صفامنش اضافه کرد: به خاطر دارم که آن چند روز کنگره بزرگداشت حافظ که به همت کمیسیون ملی یونسکو در ایران برگزار شد، بسیار پربار و باارزش بود؛ چراکه باعث گرد هم آمدن دوستداران و پژوهشگران فرهنگ ایران و حافظ شناسان شد و در دوران جنگ و بعد از انقلاب یک پدیده فرهنگی مهم محسوب میشد.
این پژوهشگر ادامه داد: در خلال آشناییها، پروفسور پیه مونتسه از فعالیتهای پژوهشی من مطلع و متوجه شد که از جمله در مورد معماری و تاریخ ساختمانهای قدیمی و مکانها و باغهای با ارزش شهر تهران کار میکنم و مرا نسبت به سابقه تاریخی آن دو باغ سفارت ایتالیا و ساختمانهای تاریخی آن مطلع یافت. بنابراین پیشنهاد کرد که امکان دیدار از این دو باغ و ساختمانهای آنها را برای من فراهم کند که در آن روزها فرصت و رخصت بسیار با ارزش و خوشحال کنندهای بود.
صفامنش ادامه داد: در تهران ضمن دیدار از آن دو باغ و ساختمانها و جزئیات آنها سخنانی بین ما رد و بدل و سئوالاتی تاریخی در مورد آنها مطرح شد که زمینه اندیشیدن به ابهاماتی شد که هنوز پاسخی نیافته بودند و به تدریج این صحبتهای دوستانه فکر اولیه پژوهشی تاریخی و هنری را در ما به وجود آورد. او پیشنهاد کرد که این پژوهش به صورت کتابی توصیفی و خواندنی و بر اساس مدارک تاریخی تهیه شود و همراه با عکسهای رنگی به چاپ برسد. این کار به مدت 2 سال به طول انجامید و همواره مورد تشویق و حمایت او قرار داشت.
وی گفت: پروفسور پیه مونتسه نسخهای از کتابی را در اختیار داشت که در مورد ساختمان تاریخی سفارت ایتالیا در لندن تهیه شده بود و آن را به عنوان الگویی از نظر قطع و اندازه و حجم مد نظر قرار داده بود و در فکر جذب حمایتهای مالی برای چاپ چنان کتابی بود. آن کتاب در آن شرایط باید در خارج از کشور به چاپ میرسید تا امکانات لازم برای چاپی با کیفیت مناسب برای آن فراهم شود.
این پژوهشگر افزود: همزمان با او کار من نیز آغاز شد؛ در ابتدا با مطالعه عکسهایی که خود تهیه کرده بودم شروع به شناسایی بیشتر بناها و تهیه نقشهها و کروکیهایی از ساختمان کردم تا بتوانم با مقایسه آنها و توجه به جزئیات، بیشتر مسائل و نکات تاریخی و سبکشناسی معماری بناها را تکمیل کنم و در طول بازدیدها متوجه جزئیات بیشتری از نحوه ساخت و سازنده بناها و شرایط زمان آن و نیز تابلوهای نقاشی قدیمی بسیار بزرگی شدم که در ساختمان قدیمی سفارتخانه در خیابان نوفل لوشاتو وجود داشت.
به گفته این پژوهشگر عرصه معماری از جمله این آثار فرهنگی، سه تابلوی بزرگ قدیمی بودهاند که اولین آنها تصویر تمام قد مردی از رجال عهد صفوی بود که یک باز شکاری در دست داشت و تابلوی دوم و سوم نقاشیهای بسیار ماهرانه و زیبایی بودند از یک بانوی ایرانی با لباس درون خانه و جزئیات بسیار با ارزشی درباره لباس و نحوه زندگی ایرانی را در بر داشت.
وی افزود: کاشیهای موجود در بنای باغ فرمانیه نیز بسیار جالب بودند از جمله یک قطعه کاشی برجسته که به نظر ما توصیف ساختمان بدون آن کامل نبود. در تمام این موارد آقای پروفسور پیه مونتسه با علاقه در مباحث فرهنگی ایران مشارکت میکرد و با علاقه به داستانهای تاریخی که در پس نقاشیها و کاشیها وجود داشت وارد میشد و نکات جالبی ابراز میکرد، علاقهمندی او به فرهنگ ایرانی و شعر و ادب فارسی برای من بسیار دلگرمکننده بود.
صفامنش تاکید کرد: در رایزنیهای فیمابین پیشنهاد شد که کاشیها و تابلوهای نقاشی نیز در این کتاب توصیف شود و مرحوم استاد یحیی ذکاء به این منظور پیشنهاد شد. همچنین برای کاملتر شدن تحقیق پیشنهاد شد که مطلب کوتاهی درباره خانوادههای مالکین باغها تهیه شود و خانم دکتر منصوره نظامی مافی (اتحادیه) - استاد پیشین دانشگاه تهران - برای انجام این کار پیشنهاد شد که پروفسور پیه مونتسه هر دو پیشنهاد را پذیرفت و پس از آن با معرفی عکاس، تهیه عکسهایی برای چاپ در کتاب آغاز شد.
وی در ادامه گفت: در پانزدهم آبان ماه 1368 (6 اکتبر 1989) یعنی یک سال بعد از آشنایی ما در کنگره بزرگداشت حافظ در شیراز، آقای پیه مونتسه اعلام کرد که شرکتهای بیشتری برای حمایت مالی از چاپ کتاب علاقهمند شدهاند و باید هر چه زودتر خلاصهای از مطالب کتاب تهیه و برای آنها ارسال کنیم. با انجام این کار به تدریج حمایت مالی از کتاب صورت گرفت و برای خریداری فیلم و اسلاید از خارج که در آن زمان امکان تهیه آن در داخل کشور با کیفیت مناسب وجود نداشت، بودجه فراهم شد.
صفامنش گفت: در این میان بر اساس جستجوی آقای پیه مونتسه در رم و اینکه او از مدارک موجود از زمان خریداری بنا در آرشیو وزارت خارجه ایتالیا آگاهی داشت، اسناد مربوط به خرید و فروش دو زمین را به دست آوردیم و مورد استفاده قرار دادیم که البته نکات جالبی در مورد زمان انجام معامله و شرایط زمان و افراد دست اندرکار مطرح میکرد.
صفامنش ادامه داد: در ماههای بعد به تدریج نوشته مرحوم استاد یحیی ذکاء و خانم دکتر اتحادیه نیز فراهم شد و آقای پیه مونتسه با دقت در فراهم شدن امکانات و انجام امور به من که مسئولیت هماهنگی و انجام طرح را پذیرفته بودم و در حل مشکلات به وجود آمده مثل مسائل عکاسی و ویرایش متن که به زبان انگلیسی بود کمک کرد. بیتردید علاقه مندی او، پیگیری و شخصیت او در به سرانجام رسیدن این کار بسیار موثر بود.
این پژوهشگر اضافه کرد: پژوهش به صورت وسیعی ابتدا به زبان فارسی فراهم شد و بعد مسئله خلاصه کردن مطالب که همواره کار دشواری بوده است پیش آمد؛ چراکه آماده سازی کتاب و الگوی انتخاب شده این محدودیت را برای ما به وجود آورده بود.
به گفته وی نوشتههای مرحوم ذکاء بسیار مفصل بود و همچنین پژوهش انجام شده توسط وی (صفامنش) و همکارانش مفصلتر و دارای مطالب بسیار درباره مکان دو باغ و حوزه شهری و سابقه تاریخی آنها و غیره بود و جزئیات بسیاری راجع به ساختمانها به تفکیک مطرح شده بود، که میبایست برای چاپ کتابی نه چندان حجیم گزیده و خلاصه میشدند.
صفامنش افزود: به هر صورت ما موفق شدیم خلاصه مناسبی از کار انجام شده را به زبان انگلیسی فراهم سازیم و پژوهش و نوشتههای مفصلتر تهیه شده برای فرصتهای بعد باقی ماند تا روزی چاپ شود، اگر چه این قسمت از کار سرانجام خوبی نداشت. نوشتهها بعدها برای چاپ در کتاب مفصلتری در اختیار واسطه سفارت ایتالیا قرار گرفت که متاسفانه با نبودن افراد علاقهمند و دانشگاهی دقیق چون آقای پیه مونتسه، به نام افراد دیگری چاپ و نشر شد.
این پژوهشگر رشته معماری گفت: امروز ساختمان موجود در باغ شهر در خیابان نوفل لوشاتو به صورت متروکه رها شده و دستکاریهایی که در آن ساختمان صورت گرفته، زمینه را برای سئوال در مورد چگونگی توجه به حفظ آن مطرح ساخته و همچنین تعمیرات بسیار ساختمانهای باغ فرمانیه و محوطه آن نیز به ترتیبی انجام شده که انتظار بیشتری از توجه را توسط مسئولان سفارت ایتالیا طلب میکند و تخریب ساختمان اصطبل در قسمت جنوبی باغ و و در کنار مکانی که امروز استخر و زمین تنیس در آن ساخته شده نیز مورد سئوال است. همه اینها میشد به ترتیبی توجه کرد که از مسئولان و از سابقه کشور ایتالیا در حفظ امور و میراث فرهنگی انتظار میرود.
در این مراسم همچنین محمود امید سالار پژوهشگر در حوزه شاهنامهشناسی با اشاره به کشف نسخه شاهنامه فلورانس توسط آنجلو میکله پیه مونتسه ابراز امیدواری کرد جلد دوم این نسخه هم توسط این ایرانشناس ایتالیایی کشف شود.
وی در ادامه با اشاره به ظهور تکنولوژیهای نوین گفت: در دوره کامپیوتر دیگر اهمیت دادن به نسخه اصلی، محلی از اعراب ندارد و روزگاری که صحبت از تکیه بر نسخه اصل و غیر مهم انگاشتن نسخههای فرعی بود، گذشته است.
امیدسالار همچنین نسخه کشفشده از شاهنامه توسط موسوی را در بیروت حائز اهمیت توصیف کرد و گفت: البته هیچ یک از این نسخهها نمی تواند متن شاهنامه را دچار تحولات و تغییرات اساسی کند.
این پژوهشگر حوزه شاهنامهشناسی گفت: از زمان مرحوم مجتبی مینوی و پرویز ناتل خانلری که هر دو در اروپا تحصیل میکردند، نوعی شیفتگی و علاقه خاص به روشمند بودن متدهای غربی در تصحیح، وارد ایران شد. من ورود این عقاید را به کشور کاملا بلامانع میدانم اما یک نکته را باید در نظر گرفت و آن اینکه ما باید بتوانیم شیوههای اجداد خودمان را درباره کشف و تصحیح متون با متدهای غربی پیوند دهیم.
وی تاکید کرد: هیچ دلیلی نمیبینم که همان شیوهای که سابق بر این در ایران در مورد تصحیح متون متداول بود با شیوههای غربی تلفیق شود و من به جوانان توصیه میکنم نه از نوآوریها و تکنیکهای غربی غافل شوند و نه از مردهریگ نیاکانشان.
در این مراسم همچنین منصوره اتحادیه محقق در حوزه تاریخ با اشاره به سابقه آشنایی خود با آنجلو پیه مونتسه در دوره مسئولیت او در رایزنی فرهنگی ایتالیا در ایران، پژوهشهای او را درباره تاریخ و ادبیات ایران حائز اهمیت توصیف کرد.
در پایان مراسم بیستمین جایزه بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، آنجلو میکله پیه مونتسه ایرانشناس ایتالیایی و برنده این جایزه در سخنانی با گرامیداشت یاد ایرج افشار گفت: 41 سال پیش بود که استاد ایرج افشار برای حضور در کنگره بین المللی درباره تاریخ ایران در قرون وسطی به رم آمد و به راستی این افشار بود که من را به ایرانیها شناساند.
این ایرانشناس ایتالیایی با اشاره به کتاب «بیاض سفر» نوشته ایرج افشار درباره سفرهایش به نقاط مختلف جهان گفت: در این کتاب استاد افشار گزارشی هم درباره کتاب «درباره ایرانشناسی و ایرانشناسان معاصر در ایتالیا» نوشته این حقیر دارد و به تحقیقاتی که من در این زمینه داشتهام، پرداخته است.
پیه مونتسه افزود: دومین کتابی که افشار به من هدیه کرد کتابشناسی فردوسی بود و با این کتاب بود که یک دوستی عمیق بین ما ایجاد شد که بنیاد آن دانشدوستی است.
مصحح منطق الطیر عطار سپس از ایرج افشار، محمد تقی دانش پژوه و محمد ابراهیم باستانی پاریزی به عنوان سه مرجع و سه ستاره درباره ایرانشناسی، نسخه شناسی و کتابشناسی یاد کرد.
برنده بیستمین جایزه بنیاد موقوفات افشار در ادامه با نقل خاطرهای از دوران مسئولیتش در رایزنی فرهنگی ایتالیا در ایران گفت: یادم می آید که ایرانی ها همواره نام خانوادگی من را اشتباه تلفظ میکردند و مینوشتند.
وی در ادامه گفت: من در یک بعد از ظهر از آقای ایرج افشار که تازه از یک کوهپیمایی برگشته بود، پرسیدم مگر نام من در فارسی چه معنایی دارد که او هم گفت تا جایی که من میدانم پیه مونت یک استان در شمال غربی ایتالیا است. گفتم این صحیح است که او ادامه داد: آنجلو به معنی فرشته است میکله هم به معنای میکائیل و پیه مونته هم به معنی کوهپایه است که مجموع آن می شود کوه فرشته مقدس!
مراسم بیستمین دوره جایزه ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی با اهدای لوح زرین، یک تخته قالیچه ابریشمی نائینی منقش به آرم این بنیاد و نام آنجلو میکله پیه مونتسه به این ایرانشناس ایتالیایی خاتمه یافت.
نظر شما