به گزارش خبرنگار مهر، مردم خرم آباد و استان لرستان ماندن در خانه را در روز عاشورا ناثواب می دانند. آنها از ابتدای روز در اولین خیمه گاه گل بر سر و شانه می گذارند و پس از مراسم عزاداری در تکیه های محلات شهر در قالب دستجات سینه زنی و زنجیر زنی به سمت مرکز شهر حرکت می کنند.
از همه کوچه ها و خیابانها و خانه های شهر مردم بیرون می زنند. انگار قیامتی در راه است که این گونه بی تاب مردم به سطح شهر آمده اند. دستجات زنجیر زنی با توقف در جلوی هر خیمه (تکیه) با مداحی مداح آن تکیه عزاداری کرده و سپس به تکیه بعدی می روند.
برای دیدن مراسم روز عاشورا در هیئت های قدیمی شهر خرم آباد باید به محلات پشت بازار و درب دلاکان رفت. هیئت های سینه زنی این محلات از قدیمی ترین های شهر هستند.
صبح عاشورا در این محلات غوغایی به پاست. بازار شهر تعطیل شده و بر سر در همه مغازه ها پرچم سیاه افراشته شده است. همه عزاداران حسینی خود را گل مالی کرده اند و برخی نیز در نوبت هستند تا میاندار سرتاپایشان را با گل معطر روز عاشورا آذین ببندد.
برخی دور آتش ایستاده اند تا گل روی لباسشان خشک شود، برخی دیگر نیز در نوبت هستند تا در گل عزای حسینی غلت بخورند و برخی دیگر نیز دوره زده اند و سینه می زنند و دستهایشان را گاهی در آسمان می چرخانند و سوزناک فریاد برمی آورند: هی روو...هی روو...هی روو...
اشعار و مداحی های لری نیز یکی از اجزای لاینفک و جدایی ناپذیر مراسم های عزاداری برای شهدای عاشورا در این دیار است. سبک مداحی ها و نوع اشعار در لرستان به رغم اینکه در بسیاری از مناطق ایران دستخوش تغییر شده ولی در لرستان همچنان بدون اندکی تحریف و ماندگار باقی مانده است.
شاید به تحقیق بتوان گفت سال هاست ( دست کم 70 سال) اشعاری که مردم در خرم آباد در ظهر عاشورا می خوانند هیچ تغییری نکرده است، چرا که شعر و ملودی در نهایت زیبایی و معنا قرار دارد و نیازی به تغییر آن نیست.
اشعاری که در نوحه های لری استفاده می شود اغلب کامل و از آغاز به زبان لری سروده شده اند و گاه به سبب وجود واژه ها و اصطلاحات لری قابل ترجمه به فارسی نیستند. این اشعار، پر مغز و محتوا هستند و در اوزان عروضی فارسی سروده شده اند و سرایندگان آنها شاعران برجسته محلی هستند که محیط بر واقعه عاشورا و مومنین بر خاندان عصمت و طهارت هستند.
این اشعار دارای ترجیع بند هستند و این وجود ترجیع بند در نوحه های لری مهمترین ویژگی نوحه خوانی لری است که علاوه بر زیبا کردن کلام باعث وجود کرخوانی در نوحه های لری شده است، به طوری که مردم هم این نوحه ها را بیشتر می پسندند.
نکته دیگر، قدرت این اشعار و تلفیق درست آنها با ملودی است. وجه غالب این آثار در عزاداری امام حسین (ع) در لرستان توجه به حماسه بودن قیام کربلاست و نوحه ها اغلب درون مایه حماسی دارند. در این نوحه ها که شاید بتوان گفت کمتر عنصر تحریف و خرافه در آنها یافت می شود سینه زنی آرام و با فاصله انجام می شود و طرز اجرای این نوحه ها به ویژه از باب سکوت در ملودی ها قابل پژوهش است.
مکث بعد از اتمام بند یا بیت و پس از آن سینه زدن جماعت، تداعی کننده فضایی عجیب و سوزناک است که از ویژگی های این منطقه است.
در دو هیئت قدیمی شهر خرم آباد (پشت بازار و درب دلاکان) نوحه خوانی این گونه شروع می شود که ابتدا نوحه خوان شاه بیت یا ترجیع بند نوحه را به آواز می خواند و بعد دسته پاسخ می دهد و در تکرار دوم، دسته شروع به سینه زنی می کند.
در روز عاشورا سینه زنها که عزاداران اصلی هستند، دسته دسته گرد هم می آیند و با زمزمه اشعار و ابیاتی از قبیل شعرها و ابیات لری به سمت سطح معابر و خیابان های شهر حرکت می کنند.
وقتی دسته های سینه زن جمع شدند، به سوی حسینیه ها و مساجد شهر حرکت می کنند و هنگامی که سینه زنها کاملا در محل مورد نظر استقرار یافتند، قبل از هر کاری نوحه خوان مرثیه جانسوزی می خواند و سینه زنی شروع می شود.
روش سینه زنی در خرم آباد به این صورت است، اول نشسته و با یک دست سینه می زنند بعد وقتی نوحه خوان فریاد می زند "ای وای شهدا به دشت کربلا"، همگی سرپا می ایستند و ضمن جواب دادن به نوحه خوان در مقابل هم با دو دست به سینه می زنند و بعد از آن به عزاخانه دیگری می روند.
آنچه مهم است این است که با گذشت سالها هیچ گونه تغییری در روش عزاداری مردم لرستان رخ نداده و همچنان شکوه و ماندگاری گذشته خود را حفظ کرده است.
باورها و اعتقادات مردم لرستان همواره مجالی برای ظهور آداب و سنن پسندیده و ماندنی بوده است که شاید شعر و موسیقی بخشی از این سنت ها را به خود اختصاص دهد.
نزدیک های ظهر عاشورا است و عزاداران بی تابتر از صبح سینه می زنند و نوحه می خوانند: این بدن از کیست که سر ندارد/ عزیز زهراست کفن ندارد...
نظر شما