به گزارش خبرنگار مهر، جشن و شادمانی، آن هم از نوع همگانی از خصوصیات ایرانیان باستان بوده که نگاهی به جشنهای متعدد و باشکوهی که در ایام مختلف سال برگزاری می شود، خود موید این مطلب است. در این میان یکی از جشنهایی که قدمتی چندین هزار ساله دارد و هنوز در بین ایرانیان جایگاه خود را حفظ کرده، یلداست؛ در میان ایرانیان باستان مرسوم بوده که در آخرین شب پاییز دور هم جمع شده و با آداب رسومی خاص، پاییز را به آخر رسانده و زمستان خود را آغاز می کرده اند.
شکست اهریمن و تولد خورشید
یلدا به معنای تولد است و بنا به آنچه که در تاریخ آمده به این دلیل به این عنوان نامیده شده که با آمدن دی و در پایان شب طولانی یلدا که از نظر ایرانیان باستان، اهریمنی هم بوده، خورشید یا مهر متولد شده و تاریکی را از میان می برد و به واسطه همین تولد دوباره خورشید بوده که جشنی مفصل در بین خانواده های ایرانی از دیر باز تاکنون بر پا می شده است.
در جشن یلدا، مرسوم بوده است که همه، در خانه بزرگترهای فامیل دور هم جمع شده و میهمانی مفصلی را در قالب یک جشن تمام عیار ایرانی برگزار می کرده اند؛ در میهمانی یلدا، همچنین قصه گویی، شاهنامه خوانی و خواندن غزلیات حافظ و تفال به دیوان لسان الغیب مرسوم بوده است. پذیرایی آخرین شب پاییز هم با میوه های خاصی از جمله انار و هندوانه انجام می شده آن هم در کنار شب چره ای شامل آجیل، نخود، کشمش، بادام، پسته، فندق و تخمه.
خرم روز بهانه ای برای جشن کرمانیها
همچون دیگر جشنها و مناسبت ها، کرمانیها هم آخرین شب پاییز را به واسطه تولد خورشید در "خرم روز" با آداب و رسوم خاصی به جشن می نشینند؛ اغراق نیست اگر گفته شود که جشن یلدا در خانواده های کرمانی باشکوهتر از دیگر مناطق کشور برگزار می وشد چرا که همه آداب و رسوم شیرین شب یلدا، با خصلت میهمان نوازی مردم کرمان که درآمیخته می شود، بر شکوه این شادمانه دامن می زند.
چاربیتوخوانی در کنار پسته و بادام
از رسومی که مردم این منطقه در این شب داشته اند، خوردن انواع آجیل ها، حافظ خوانی، گرفتن فال نخود و "چهار بیتی خوانی" که در گویش محلی "چاربیتو خوانی" گفته می شود، بوده است. جالب اینکه کرمانیها برای هر کدام از رسومی که داشته اند باور خاصی هم دارند؛ مثلا اینکه در باور کرمانیها سرما و لرزی که خوردن هندوانه در شب یلدا ایجاد می کند، باعث می شود که دیگر از گرمای تابستانی که در پیش دارند، رنج نبرند.
کرمانیها شب یلدا هفت نوع میوه می خورند
همچنین کرمانیها بر این باورند که با خوردن هندوانه در این شب، از گزند حشرات موذی در تابستان در امان می مانند. کرمانیها می گویند که در این شب باید هفت نوع میوه بخورند چون ممکن است تا سال دیگر میوه گیرشان نیاید، البته این مورد امروزه صدق پیدا نمی کند چون در تمام فصول، انواع میوه ها در بازار فراوان است!
آرزویی در آب
اما رسمی در بین کرمانیها بوده که امروز بیشتر در روستاها رایج است؛ در جشن یلدا، همه افراد خانواده دور هم جمع شده و هر کدام به دلخواه خود، مهره، سنجاق قفلی، انگشتری، هسته خرما و یا چیزی مشابه آن را درون ظرف آبی می اندازند ضمن اینکه در دل، آرزویی نیز می کنند. یکی از بزرگترهای جمع هم شروع به خواندن چهاربیتی یا غزلی از حافظ می کند، سپس از دختر بچه ای خواسته می شود تا دستش را درون ظرف آب فرو برده و مهره ای را بیرون آورد؛ مهره مربوط به هر کس که باشد غزل یا چهاربیتی خوانده شده، جواب فال او تلقی می شود.
اما شادمانه این شب سرد و طولانی با سفره های رنگینی که پهن می شود کامل می شود؛ سفره هایی که رنگارنگی خوراکی های آن، بازار را هم در آستانه این شب تحت تاثیر خود قرار می دهد تا جایی که این روزها، خیلیها چندان قدرت خریدی برای عریض و طول کردن آن ندارند.
افزایش 20 درصدی قیمت میوه
در حال حاضر، به گفته مهدی ابراهیم پور، رییس اتحادیه صنف میوه و تره بار کرمان هر کیلو پرتقال واشنگتنی به قیمت 1500 تومان به دست مصرف کننده می رسد. هندوانه هم در حال حاضر کیلویی 380 تومان به دست مصرف کننده می رسد.
وی می گوید: انار 2000 تومان، لیمو شیرین 1300 تومان، نارنگی 1300 تومان، پرتقال کوهستان 800، نوع معمولی آن 700 تومان و خیارسبز 1200 تومان، به ازای هر کیلو به دست مصرف کننده می رسد.
رئیس اتحادیه صنف میوه و تره بار کرمان با بیان اینکه در آستانه شب یلدا نرخ میوه در بازار کرمان تغییر کرده اظهار می دارد: از هفته گذشته از 10 تا 20 درصد قیمت انواع میوه افزایش یافته است.
ابراهیم پور درباره قیمت انار و هندوانه شب یلدا می گوید: انار خوب در حال حاضر در بازار کیلویی 3 هزار و 500 تومان به دست مصرف کننده می رسد و انار 2 هزار تومان چندان کیفیتی ندارد.
وی اضافه می کند: هندوانه هم کیلویی 380 تومان تعیین شد که در روزهای گذشته با کاهش چند درصدی به 350 تومان کاهش یافت.
وی ادامه می دهد: همه نوع میوه ای به وفور در بازار کرمان وجود دارد اما میوه ها کیفیت چندانی ندارد. ابراهیم پور بیان می دارد: به این دلیل که تولیدکننده های محصولاتی مثل هندوانه و انارترجیح می دهند محصول مرغوب خود را به استانهای دیگر به ویژه تهران می برند تا بتوانند با قیمت بالاتری آن را به فروش برسانند.
آجیل افزایش قیمت نداشته است
اما بازار آجیل و خشکبار در کرمان، یلدای امسال چندان شاهد افزایش قیمت نبوده است؛ به گفته رییس صنف آجیل و خشکبار کرمان در حال حاضر، آجیل درجه یک کیلویی 10 هزار تومان، درجه دو 7 هزار و 500 تومان و درجه سه آن6 هزار تومان است.
مهدی کیوانی مقدم به خبرنگار مهر می گوید: به دلیل همزمان شدن شب یلدا با ماه محرم تغییری در نرخ آجیل و خشکبار نداشتیم.
وی ادامه می دهد: این در حالی است که کیفیت آجیل و خشکبار کرمان به دلیل محلی بودن انواع آن اعم از پسته، گردو، بادام و انجیر از دیگر استانهای کشور بالاتر است.
در همین حال، آجیل شب یلدا در بازار کرمان تا 16 هزار تومان به ازای هر کیلو هم وجود دارد.
هر چه که هست، یلدا با همه روزمرگی هایی که گرفتارش هستیم، هنوز در بین خانواده های جایگاه خود را حفظ کرده و مردم تمام غصه ها و کدورتهای خود را برای چند ساعتی هم که شده، فراموش کرده و این جشن باستانی را با صفا و صمیمیت به جشن می نشینند.
................................
گزارش: اسما زنگی آبادی
نظر شما