خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و ادب: با همگانی شدن اینترنت در جهان معاصر بسیاری از امور روزمره زندگی نیز از طریق فضای مجازی اداره و برنامه‌ریزی شود که کتاب و کتابخوانی و نیز از این قاعده مستثنی نیست. بسیاری از علاقه‌مندان به مطالعه این روزها به خواندن آثار دیجیتال روی آورده‌اند و این مساله در بین پژوهشگران وجهه جدی‌تری دارد.
در حال حاضر بسیاری از منابع مکتوب قدیمی و معاصر به صورت دیجیتال نیز قابل دسترسی هستند و چه بسیار کتابخانه‌ها که اقدام به راه‌اندازی و تجهیز بخش دیجیتال خود کرده‌اند. این امر به ویژه در کشورهای اروپایی و آمریکا به جدیت دنبال می‌شود. کشور ما ایران نیز چندی است که اهتمام ویژه‌ای به راه‌اندازی کتابخانه‌های دیجیتال دارد و کتابخانه‌های شاخص از کتابخانه ملی تا مجلس در تلاش تجهیز و غنای این بخش هستند.
یکی دیگر از مراکز فرهنگی کشور کتابخانه و موزه ملک است که از چندماه پیش اقدام به راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال کرده است. کتابخانه دیجیتال ملک که در آبان ماه سال جاری در فاز اول راه اندازی شد، همچنان در حال گسترش است.
این کتابخانه دیجیتال در حال حاضر با گستردگی منابع بارگذاری شده شامل 1956 جلد نسخه کتاب خطی در بیش از 4000 عنوان، 50 فقره سند، 70 قطعه نقشه، مطبوعات (8عنوان مجله از جمله آرش، گنجینه فنون، مجموعه اخلاق، انجمن فرهنگ ایران باستان، ایرانشهر، فلامبو، اخبار دانشگاه مشهد، آب و خاک در 257 شماره و 6 عنوان روزنامه از جمله شمس، روح‌القدس، ادب، بی طرف، حکمت، مظفری در 191 شماره)، 450 عنوان در 542 جلد کتاب چاپ قدیمی به زبان فرانسه در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد.
و اما مسئولان کتابخانه دیجیتال ملک در نظر دارند منابع خود را روز به روز گسترش دهند. در همین زمینه مهناز جعفری مسئول کتابخانه دیجیتال ملک به مهر می‌گوید: پیش‌بینی کرده‌ایم که تا پایان سال جاری بیش از 300 جلد نسخه خطی، 600 جلد کتاب چاپ سنگی فارسی و عربی، بیش از 100 جلد کتاب چاپ سربی فارسی و عربی، بیش از 200 جلد کتاب چاپ قدیمی به زبان انگلیسی و 60 عنوان نشریه در کتابخانه بارگذاری شود.
از او درباره میزان اطلاعاتی که به طور منظم به کتابخانه دیجیتال افزوده می‌شود، پرسیدم که اینگونه توضیح می‌دهد: تقریباً هر هفته 30000 برگ به این مجموعه رقومی افزوده شده است.
از آنجا که هر طرحی نیازمند تدوین چشم‌انداز و اهداف میان‌مدت و بلندمدت است از مسئول کتابخانه دیجیتال درباره آینده‌ای که برای این کتابخانه تصویر شده است، می‌پرسم که اینگونه می‌گوید: ما تا پایان بهار سال 1392 همه نسخه‌های خطی و چاپ سنگی موجود در کتابخانه ملک و نشریات تا قبل از سال 1335 شمسی و تمام منابع غیرکتابی را بارگذاری خواهیم کرد و در این صورت این منابع به صورت دیجیتال برای محققان علاقه‌مند قابل دسترس می‌شود.
جعفری همچنین اشاره می‌کند که در حال حاضر نرم‌افزار کتابخانه در دست ارتقاست و تا پایان سال 91 امکان ایجاد کتابخانه‌های پژوهشی توسط اعضا نیز بدان اضافه می‌شود.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک کتابخانه دیجیتال امکان عضویت و تعامل دو سویه اعضا و دست‌اندرکاران کتابخانه از طریق فضای مجازی است و این موضوعی است که مسئولان کتابخانه ملک بدان توجه داشته‌اند.
در حال حاضر امکان عضویت در کتابخانه وجود دارد و یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین بخش‌های آن مربوط به امکان اهدای متن دیجیتال به کتابخانه است.
از مهناز جعفری می‌خواهم که در این‌باره بیشتر توضیح دهد. او می‌گوید: در حال حاضر این امکان برای مراجعان به کتابخانه دیجیتال ملک فراهم است که در قسمتی از نرم‌افزار هر فایل دیجیتالی که مدنظرشان است از پایان‌نامه تا کتاب و هر منبعی دیگری را به کتابخانه اهدا کنند که این مطالب پس از بررسی از سوی کارشناسان کتابخانه به نام فرد اهداکننده به منابع ما افزوده خواهد شد.
یک کتابخانه دیجیتالی پیشرفته در دانشگاه کیم ایل سونگ در شهر پیونگ یانگ پایتخت کره شمالی
وی در پاسخ به این پرسش که «اگر فایل اهداشده پیش از اضافه شدن به کتابخانه نیاز به اصلاح و تغییر داشت، آیا به اهداکننده اطلاع داده می‌شود؟» تشریح می‌کند: وقتی کسی عضو کتابخانه دیجیتالی ملک می‌شود ابتدا فرمی را پر می‌کند که در آن بخشی از اطلاعات اولیه برای ارتباط با وی در نظر گرفته شده است و از این طریق کارشناسان ما با اعضا در ارتباط هستند و اگر آنها فایلی را اهدا کنند که نیاز به تغییر داشته باشد حتما اهداکننده را در جریان می‌گذاریم و با توافق وی این امر صورت می‌گیرد.
افرادی که با سایت‌های مختلف در ارتباط هستند، می‌دانند که مساله مراجعه مخاطب و ماندگاری و مراجعه مکرر او به یک سایت خاص خیلی مهم است. حال باید دید کتابخانه دیجیتال ملک در چند ماهی که از راه‌اندازی آن گذشته است چقدر توانسته مخاطب به دست آورد و چه میزانی از آنها را برای خود حفظ کند؟
مسئول این کتابخانه می‌گوید: یکی از کارهایی که ما ابتدای راه بدان توجه داشتیم، معرفی سایت به بخش آنالیز گوگل بود تا میزان مراجعات و دیگر شاخصه‌های مرتبط را برایمان آنالیز کند. این اطلاعات نشان می‌دهد که هر ماه 70 درصد مراجعه‌کننده جدید داشته‌ایم که این افراد از قاره‌های مختلف جهان چون امریکا، اروپا، آسیا و استرالیا بوده‌اند.
در پایان این گفتگو از جعفری پرسیدیم «چه برنامه‌ای برای بالا بردن مخاطبان غیرفارسی‌زبان دارید؟» که اینگونه توضیح می‌دهد: از همین ماه 542 جلد کتاب چاپ فرانسه و به زبان فرانسه بارگذاری خواهد شد که این گامی برای جذب مخاطبان غیرفارسی‌زبان و یا حتی فارسی‌زبانان مسلط به زبان فرانسه است. این رویکرد درباره آثار به زبان‌های دیگر نیز به جدیت دنبال می‌شود و فکر می‌کنیم هرقدر آثار به زبان‌های بین‌المللی بیشتر در کتابخانه موجود باشد مخاطبان جهانیمان نیز بیشتر می‌شود.
علاقه‌مندان برای اتصال به کتابخانه دیجیتال ملک میتوانند با نشانیهای www.malekdlib.org، www.malekdlib.com ، www.malekdlib.info وارد صفحه اصلی کتابخانه دیجیتال شده و از منابع آن بهره‌مند شوند.
یکی از مهم‌ترین اهدافی که کتابخانه‌های دیجیتال در عصر مدرن دنبال می‌کنند، تقویت ارتباط‌های جهانی است که کتابخانه دیجیتال ملک نیز در همین مسیر گام برمی‌دارد، ولی به نظر می‌رسد لازم است ارتباط‌ها و تعاملات خود را نیز تقویت کند و حضور پررنگ‌تری در محافل فرهنگی و پژوهشی داخلی و خارجی داشته باشد.
نظر شما