مراقبات نوروزی

در تعطیلات نوروز که دید و بازدیدها و میهمانی رفتن ها به اوج خود می رسد باید مراقب زبان خود باشیم، علمای اخلاق بیش از 25 گناه کبیره برای زبان برشمرده اند و به تعبیر یکی از علمای اخلاق اگر انسان از ناحیه زبان جهنمی نشود امیدی برای سعادتش وجود دارد. قرآن کریم توصیه اکید می کند که انسان در درجه اول خود از بیان سخنان لغو و بیهوده پرهیز کند و از سوی دیگر این گونه سخنان را نشنود و به همین دلیل بیاییم از این نعمت بی بدیل الهی برای کارهای خیر و بیان مطالبی که مطمئنیم که رضای خدا در آن در نظر گرفته شده است استفاده کنیم.

* مراقب چشم خود باشیم

چشم، نعمت بزرگ و هدیه بی بدیل الهی است که شکرانه آن با به کارگیری این نعمت در مسیر رضای خداوند بزرگ است. مراقب باشیم دید و بازدیدها و معاشرت های نوروزی تبدیل جلسات لهو و اختلاط محرم و نامحرم نشود و زمینه برای چشم چرانی های شیطانی و نگاه های هرزه فراهم نشود. قرآن کریم در سوره مبارکه نور به مردان و زنان مؤمن دستور می دهد مراقب چشم خود بوده و آن را از نگاه نامحرم فرو گیرند. یادمان باشد امام صادق (ع) می فرماید "نگاه حرام تیری از تیرهای شیطان است و چه بسا یک نگاه حرام حسرت طولانی و شهوت غیر قابل کنترلی را به ارمغان می آورد".

* مراقب تغذیه و خوراکی ها باشیم

همچنانکه تغذیه نامناسب و غیر استاندارد ضررهای جسمی فراوانی دارد، تغذیه و خوراکی های غیر مشروع نیز آثار و تبعات وحشتناکی در پی دارد. تاکید آیات و روایات بر این است که تغذیه و لقمه اثر مستقیمی به سعادت و شقاوت خود انسان و حتی نسل او دارد. حتی در روایتی از پیامبر اعظم (ص) آمده است اگر از مشروع و حلال بودن لقمه مطمئن نیستی آن را از دهانت بیرون بریز.

ضمن اینکه از پرخوری و شکم بارگی هم شدیدا نهی شده است. در روایتی از رسول خدا (ص) می خوانیم هیچ چیزی نزد خدا مغبوض تر از شکم پر نیست.

* مراقب گوش خود باشیم

بسیاری از گناهان مانند غیبت، تهمت، دروغ و موسیقی های حرام از طریق گوش در دل و جان آدم رسوخ می کند و آن را آلوده می کند. همچنان که مراقبت گوش از آلودگی های صوتی و عفونی ظاهری پسندیده است. مراقبت آن از آلودگی های معنوی بسیار پسندیده و ضروری است.

* مراقب دوستان و همنشینان خود باشیم

همنشینی و دوست تاثیر به سزایی در شکل گیری شخصیت انسان و خوشبختی و یا بدبختی او در دنیا و آخرت دارد. در مضامین اسلامی و همچنین سخن بزرگان تاکید زیادی به حساسیت و گزینش نسبت به انتخاب دوست و همنشین  وجود دارد. چه بسا یک لحظه همنشینی با انسان ناباب سرنوشت انسان را تغییر داد و او را به بیراهه ابدی بکشاند و بر عکس لحظه ای معاشرت با انسان مومن و معتقد سعادت دنیا و آخرت را برای فرد به ارمغان بیاورد.

قرآن کریم با حساسیت تمام این موضوع را دنبال کرده است و هشدارهای لازم در این خصوص را ارائه داده است. سوره مبارکه مدثر یکی از علت های جهنمی شدن انسان را همنشینی او با انسان های بد سرشت بیان فرموده است و سوره فرقان سرنوشت انسان ظالم را چنین ترسیم کرده است که در روز قیامت انسانی که به خود ظلم نموده و عمر و سرمایه خود را تباه کرده است دستانش را گاز گرفته و می گوید: ای کاش با فلانی طرح رفاقت نمی ریختم چرا که مرا از مسیر حق و حقیقت منحرف کرد.

* مراقب نماز باشیم

نماز هدیه خدا به انسان و نردبان تعالی و معراج انسان و ستون اصلی خیمه دین است. در هیاهوی دید و بازدید ها، مهمانی ها، شب نشینی ها و سرگرمی های نوروز باید مراقب بود که لطمه ای به جایگاه و حرمت این واجب کلیدی الهی نخورد.

آنها که اهل اقامه نماز نیستند بحث جدایی دارند اما کسانی که اهل نماز هستند توجه داشته باشند که سبک شمردن آن و بی اعتنایی به نماز عقوبت الهی دارد و موجب غضب الهی شده و انسان را از دایره ایمان خارج می کند. در روایتی از امام صادق (ع) آمده است وقتی بنده ای از نمازش کم بگذرد و نسبت به آن سهل انگاری کند، خداوند به ملائکه اش خطاب می کند، رهایش کنید گویا او غیر مرا یافته و حاجات و نیازهایش را از غیر من می خواهد.

* مراقب ایام فاطمیه باشیم

نوروز امسال با یاد و نام حضرت زهرا (س) شروع می شود و در نیمه دوم فروردین ایام فاطمیه و شهادت حضرت زهرا (س) به روایت اول را در پیش رو داریم و اوائل اردیبهشت ماه، فاطمیه دوم و دهه سوم اردیبهشت سالروز ولادت باسعادت حضرت زهرا (س) را شاهد هستیم و با این حساب سال 1391 سال حضرت زهرا (س) است. پس خوب است در دید و بازدیدهای نوروزی فرهنگ فاطمی به خصوص عفت و حجاب فاطمی مد نظر بیشتر قرار گیرد و مردم ولایتمدار و اهل بیتی ایران زمین ارادات خود به اهل بیت پیامبر (ص) را بیش از پیش به نمایش بگذارند.

* مراقب فرزندان خود باشیم

توصیه های بهداشتی و مراقبت از سلامتی فرزندان بسیار مهم است که البته بعد دیگر قضیه مراقبات تربیتی و معنوی از فرزندان و توجه به ابعاد روحی و روانی آنان است که بحث بسیار دامنه دار و وسیعی است. اما به همین مقدار بسنده می شود که در روایات از سویی بر محبت صادقانه به فرزندان و از سویی توجه به تربیت دینی آنان مورد تاکید قرار گرفته است. چنانچه پیامبر اعظم (ص) می فرماید "فرزندانتان را تکریم کنید و آنان را با ادب و تربیت نیکو بیارایید". نکته مهم دیگری که از لحاظ روان شناسی بسیار مهم است اعتدال در نگاه فرزندان به خصوص در بین جمع و منظر اجتماع است که در روایتی مورد عنایت قرار گرفتن و به نقل از پیامبر اعظم (ص) آمده است که می فرماید "بین فرزندان با عدالت و اعتدال رفتار کنید و از نگاه، رفتار و گفتار تبعیض آمیز بین آنان دوری کنید".

* مراقب خود باشیم

سرپرست خانواده، رئیس خانواده و الگوی تمام عیار همسر و فرزندان در حوزه های مادی و معنوی است. اگر پدر خانواده از لحاظ مراعات مقررات و ضوابط و یا اصول اخلاقی و شرعی سهل انگاری کند این معضل به درون خانواده و سطح همسر و فرزندان نیز سرایت می کند. لذا قرآن کریم برای استقرار نظام معنوی در خانواده و جامعه دستور "علیکم بانفسکم" را صادر می کند. یعنی ابتدا خود را با آرایش دینی و معنوی مزین کنید و سپس به خانواده و جامعه بپردازید. نگاه کوچک ترها به بزرگ ترها است و این وظیفه بزرگ ترها است که با توجه و تنفیذ به آداب و احکام دینی خانواده و جامعه ای نمونه و اخلاقی را پایه گذاری کنند.

* مراقب خانواده خود باشیم

طبق حکم قرآن کریم مرد رئیس خانه و خانواده است و همچنان که مسئولیت پرداخت نفقه و تامین معیشت آنان را به عهده دارد. مسئولیت تربیت معنوی و دین مدار کردن خانواده با اوست.

قرآن کریم در آیه ای این وظیفه را به صورت بسیار صریح و البته موکد بیان می کند در این آیه شریفه مرد به عنوان رییس خانواده موظف می شود خودش را و خانواده اش را از افتادن در آتش جهنم نگه دارد و پیش زمینه های گناه و معصیت را از زندگی خود و خانواده رفع کند.

* مراقب تفریحات خود باشیم

اسلام دین خشن و سخت گیری نیست بلکه آیات و روایات متعددی به چشم می خورد که نشان از ظرافت، آسانی و توجه به غرائض و اقتضائات انسانی دارد. اما نکته اینجاست که مسیر و وسیله نشاط و تفریح نباید با روح عبودیت و تقوا در تضاد باشد. انسان عبدالله است و تفریح و نشاط او هم باید منطبق به آموزه های دینی او باشد و در غیر اینصورت تفریح و شادی وبال انسان شده و در جهان آخرت دردسر ساز و مایه پشیمانی می شود.

بنابر این در ایام نوروز که بیشترین بستر برای تفریح و شادمانی آماده است مراقب باشیم در دامن گناه و معصیت نیفتیم چرا که خداوند بزرگ در قرآن کریم تفریح ناسالم را موجب نزول عذاب و هلاکت عنوان فرموده است چنانکه در قرآن کریم می خوانیم "هنگامی که هلاکت  قومی را اراده کردیم آنان را در سرگرمی ها و تفریحات ناسالم و غیر مشروع گرفتار ساختیم".

عید نوروز در صورتی مبارک است که منجر به گناه و معصیت نشود به تعبیر امام علی (ع) هرروزی که در آن گناه نباشد آن روز عید است و بدانیم شاه کلید مبارکی عید و همه روزها تقوی و خدا محوری است. چنانچه در قرآن کریم آمده است "اگر مردم مومن بوده و تقوا پیشه کنند البته تمام برکات آسمان و زمین را به روی آنان می گشاییم و زمین و آسمان را برایشان مبارک می سازیم".

....................

یاداشت مهمان؛ حجت الاسلام مسعود صفی یاری