دکتر مالک شجاعی جشوقانی، محقق و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اسلامی سازی علوم انسانی، گفت: قبل از انقلاب اسلامی، متفکران دینی به ویژه استاد شهید مطهری و دکتر شریعتی هرچند نامی از تأسیس علوم انسانی دینی به میان نیاوردند، ولی از رهگذر نقادی بنیادهای علوم انسانی در غرب و ارایه مباحث بنیادین در فلسفه علوم انسانی گامهای آغازین در این راه را برداشتند.
وی افزود: سه گانه استاد مطهری در فلسفه تاریخ در کنار آثاری چون جامعه و تاریخ در قرآن، نقدی بر مارکسیسم، تکامل اجتماعی انسان، اسلام و مقتضیات زمان و دیگر آثار فلسفی - کلامی استاد که در واقع قطعاتِ پازلِ انسانشناسی، معرفتشناسی و هستیشناسی دینی وی است، گامهای نخست و در عین حال استوار در جهت تأسیس فلسفه علوم انسانی از منظری دینی است.
شجاعی در ادامه سخنانش اظهار داشت: فیالمثل ایشان، در بحث از تئوریهای سهگانه (تئوری طبیعی اضطراری و انتخابی) در باب منشأ شکلگیری جوامع انسانی، ضمن نقادی این دیدگاهها از موضع فلسفی و دینی، با بهرهگیری از آموزههای دینی به طرح نظریه فطرت به مثابه بنیادی برای انسانشناسی دینی میپردازد.
وی تصریح کرد: کتاب فطرت، طرح کلی انسانشناسانه استاد مطهری و پروژه ایجابی ایشان در تأسیس فلسفه علوم انسانی است. وی بر مبنای نظریه فطرت و اینکه لازمه آن، پذیرش انسانیت است، تکامل جامعه بشری را در انسانیت انسان میداند. پس از انقلاب، نخستین تلاشهاى جدى در این راستا با شکلگیرى 2 حرکت از حوزه علمیه قم آغاز شد.
شجاعی افزود: حرکت نخست، طرح بازسازى علوم انسانى اسلامى بود که از سوی آیتالله مصباح یزدى آغاز شد و به تأسیس دفتر همکارى حوزه و دانشگاه انجامید و حرکت دوم، تأسیس دفتر مجامع مقدماتى فرهنگستان علوم اسلامى از سوی سیدمنیرالدین حسینى شیرازى بود.
این محقق و استاد دانشگاه یادآور شد: گروه نخست، به دنبال نوسازى علوم انسانى اسلامى از طریق نقد تئورىهای غربی در این رشتهها و ارائه نظریه هاى اسلامى به جاى آنها بود و گروه دوم، علوم انسانى موجود را از اساس برخاسته از فلسفه مادى مىدانست و در پى تأسیس دانشهایى کاملاً متفاوت با علوم غربى بود.
وی اظهار داشت: آیتالله مصباح با تأسیس بنیاد فرهنگى باقرالعلوم(ع) و سپس مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره) همان اندیشه نخستین را عمدتاً در قالب برگزارى دورههاى آموزشى رسمى در سطوح عالى علوم انسانى و نیز انجام پژوهشهایى در این راستا توسعه بخشید.
شجاعی اذعان کرد: در سالهاى اخیر تلاش جدیدى براى تبیین مبانى فلسفى و روششناسى علوم انسانى آغاز شده است. تأسیس گروه فلسفه علوم انسانی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشار فصلنامه تخصصی روششناسی علوم انسانی توسط این گروه، نشان از عزم جدی برای تعمیق و توسعه این رویکرد دارد.
نظر شما