پرورش ماهی در قفس گامی برای حفظ ذخایر خزر/ تأثیر در تولید و هزینه‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، این روش یکی از روشهای متداول پرورش ماهی است، با توجه به مزایای خاص آن در 62 کشور جهان در حال اجراست.

به اذعان کارشناسان شیلاتی تولید بیشتر و هزینه های کمتر در مقایسه با دیگر روشهای پرورش در محیط طبیعی و نزدیک بودن طعم و مزه آبزیان به ماهیان صید شده در دریا از مزایایی مهم اجرای این طرح است.

رئیس انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری در این باره گفت: هدف از پرورش ماهیان خاویاری در قفس و همچنین سایر گونه های دریای خزر استفاده بهینه از پهنه آبی این دریا در اعماق مختلف بدون تخریب محیط زیست و آسیب رساندن به بانک ذخایر ژنتیکی آبزیان است.

طرح پرورش ماهی در قفس در ایجاد اشتغال پایدار موثر است

محمد پور کاظمی هزینه تولید کمتر و کیفیت گوشت بهتر در محیط طبیعی را از مزیتهای مهم این طرح دانست و افزود: کاهش هزینه های ساخت استخرها، کانالهای آبرسانی، پمپاژ آب و همینطور عدم انجام عملیات هوادهی از دیگر مزایایی پرورش ماهی در قفس است.

وی همچنین با بیان اینکه خاویار دریای خزر از شهرت خاصی در دنیا برخوردار است، اظهارداشت: طعم و مزه خاویار پرورشی در قفس نزدیک به مزه خاویار طبیعی است بنابراین پرورش ماهیان خاویاری در این طرح از اولویت خاصی برخوردار است.

رئیس انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری ادامه داد: نه تنها در دریای خزر بلکه در پشت آب بندانها، سدها، رودخانه هایی که عمق مناسب داشته و خطرات مربوط به طوفان، سیلاب و امواج را ندارد می توان از این تکنیک برای تولید اشتغال پایدار استفاده کرد.

بسیاری از گونه های ماهیان از قبیل گربه ماهی، تیلاپیا، استریپدبس، قزل آلا، کپور ماهیان و غیره برای پرورش ماهی در قفس مناسب هستند، پرورش ماهی در قفس می تواند فعالیتی بسیار دل انگیز و مفرح باشد.

پرورش در قفس یکی از روشهای متداول در پرورش ماهی است که در سنوات اخیر با توجه به مزایایی خاص خود مورد توجه اکثر کشورهای دنیا واقع شده است، در این روش از قفس هایی با اشکال و جنس های مختلف بنابه شرایط محیطی، منطقه ای و گونه های مدنظر مورد استفاده واقع می شود.

یک کارشناس شیلاتی در این خصوص گفت: پرورش ماهی در قفس یکی از روشهای نوین پرورش ماهی در محیط های محصور (قفس، پن، کانال ) است که امروزه بطور وسیع در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد و در مقایسه با روشهای دیگر مانند پرورش در استخر و ... هزینه کمتری دارد.

طرح پرورش ماهی در قفس در دریای خزر نخستین بار در گیلان به اجرا در آمد

محمد جواد قنبری به برخی از مزایایی پرورش ماهی در قفس اشاره کرد و افزود: میزان تولید بالا نسبت به سایر سیستمهای پرورشی، مقرون به صرفه بودن و پائین بودن هزینه های ثابت نسبت به سایر روشهای متداول در پرورش آبزیان، اعمال مدیریت آسانتر بر سایت در مقایسه با سایر روشها، پرورش در محیط طبیعی و نزدیک بودن طعم و مزه آبزیان تولید شده به ماهیان صید شده از دریا و تنوع گونه ای و امکان استفاده از گونه های مختلف پرورشی در قفس از جمله این مزیتهاست.

وی اظهارداشت: صرفه اقتصادی و ایجاد اشتغال از دیگر مزایایی پرورش ماهی در قفس های دریایی است.

به هر حال پرورش ماهی در قفس های دریایی در جنوب کشور ( جزیره قشم ) سابقه داشته است، پرورش آزمایشی ماهی قزل آلا از سال 1349 در خلیج گرگان آغاز شد اما پرورش ماهی در دریای خزر نخستین بار در گیلان در حال اجراست.

نروژ، شیلی، چین، ژاپن، انگلستان، کانادا، یونان، ترکیه، کره و دانمارک ازکشورهای مطرح پرورش ماهی در قفس های دریایی هستند، براساس آمار سازمان جهانی خواربار (FAO) در سال 2007 میلادی 62 کشور با استفاده از این روش بیش از سه میلیون تن ماهی تولید کردند که این رقم در سال 2009 میلادی به 73 میلیون تن افزایش یافت.

بررسی ها نشان می دهد افزایش تولید ماهی و کاهش فشار صید بر ذخایر دریا، صرفه اقتصادی، ایجاد اشتغال، صادرات و ارزآوری به ویژه در بخش تولید خاویار از عمده مزایایی اجرای طرح پرورش ماهی در قفس های دریایی است.

معاون آبزی پروری شیلات گیلان نیز با اشاره به ظرفیت محدود ذخایر طبیعی در دریای خزر گفت: در 10 سال گذشته میانگین صید سالانه ماهی از خزر، فقط در گیلان پنج هزار تن بود که این آمار نشان دهنده فشار صید بر ذخایر دریا و کاهش تولید است.

ابراهیم بیگتن افزود: پرورش ماهی در قفس های دریایی در شرایط محیطی مناسب، تولید را افزایش می دهد و این افزایش تولید بدون شک نقش اساسی بر کاهش فشار صید بر ذخایر دریای خزر نیز خواهد داشت.

ظرفیت تولید ماهی در قفس در گیلان تا 200 هزار تن در سال برآورد شد 

وی اظهارداشت: کارشناسان شیلات ظرفیت تولید ماهی در قفس را در گیلان تا 200 هزار تن در سال برآورد کرده اند که پیش بینی می شود با مناسب بودن شرایط تا پایان برنامه پنجم توسعه به این میزان تولید دست یابیم.

معاون آبزی پروری شیلات گیلان گفت: در حال حاضر مجموع ماهی های پرورشی و دریایی استان 49 هزار تن در سال است که از این مقدار حدود 14 هزار تن صید دریایی است و بقیه از استخرهای پرورش ماهی تولید می شود.

وی افزود: اگر ظرفیت پرورش ماهی در هر قفس 50 تن در سال مبنا قرار گیرد، با توسعه طرح پرورش ماهی در قفس های دریایی تا پایان برنامه پنجم توسعه در سال 94  چهار برابر رقم فعلی، صید و پرورش ماهی در گیلان افزایش می یابد.

بیگتن ادامه داد: اگر نرخ هر کیلو ماهی آزاد پرورش یافته در قفس را به طور میانگین 100 هزار ریال درنظر بگیرید، تولید 200 هزار تن ماهی در قفس های دریایی حداقل دو هزار میلیارد ریال درآمدزایی دارد.

وی اظهارداشت: اگر نیمی از درآمد حاصل از تولید ماهی در قفس های دریایی برای پرورش و نگهداری آنها هزینه شود، هزار میلیارد ریال ارزش افزوده ایجاد خواهد شد.

معاون آبزی پروری شیلات گیلان یادآورشد: تولید 200 هزار تن ماهی در استان حداقل 40 هزار فرصت شغلی مستقیم و 120 هزار شغل غیر مستقیم ایجاد خواهد کرد.

صادرات و ارزآوری از مزایایی پرورش ماهی در قفس های دریایی است

مدیرکل شیلات گیلان درباره صادرات و ارزآوری که یکی دیگر از مزایایی پرورش ماهی در قفس های دریایی است، گفت: توسعه تولید ماهیان خاویاری پرورشی راهی مطمئن و کارآمد برای حفظ ذخایر ماهیان خاویاری خزر است که شیلات استان علاوه بر ایجاد مراکز پرورش ماهیان خاویاری در سواحل گیلان از سال 80  با پرورش گونه های مهم ماهیان خاویاری در قفس های دریایی درصدد حفظ ذخایر خزر برآمده است.

حجت سعیدی افزود: با پرورش چهار هزار و 500 قطعه ماهی خاویاری که در یکی از قفس های دریایی نصب شده پرورش می یابند، پیش بینی می شود پس از سه سال 30 تن گوشت ماهی خاویاری و پس از 10 سال دیگر حدود 10 تن خاویار از این ماهیان استحصال شود.

وی اظهارداشت: اکنون سالانه بیش از یک تن خاویار ایران که جزو مرغوب ترین خاویارهای جهان است به خارج از کشور صادر می شود و از محل صادرات این مقدار خاویار هر سال چهار میلیون دلار ارز معادل فروش 40 هزار بشکه نفت عاید کشور خواهد شد.

مدیرکل شیلات گیلان با اشاره به اینکه بهره برداری از طرح پرورش ماهی قزل آلا در قفس برای نخستین بار در سواحل دریای خزر انجام شد، گفت: طرح پرورش ماهی در قفس در آبهای سواحل جنوبی دریای خزر کاملا نو و جدید است و تاکنون هیچکدام از کشورهای حاشیه دریای خزر اقدام به اجرای طرح پرورش ماهی در قفس نکرده‌ اند.

وی افزود: برای نخستین بار استان گیلان در سال 89 نخستین قفس شناور از نوع SCD را در منطقه جفرود بندرانزلی مستقر کرد.

سعیدی اهداف پرورش ماهی در قفس را توسعه آبزی پروری دریایی و استفاده بهینه از ظرفیت موجود دریای خزر، ایجاد فرصتهای شغلی جدید در صنعت شیلات استان، ایجاد پایلوت تولید آموزشی برای بازدید علاقمندان و سرمایه گذاران این حرفه عنوان کرد.

وی همچنین مزایایی پرورش ماهی در قفس را از قبیل نیاز به فضای کم و تولید زیاد در واحد سطح، تنوع گونه ای و امکان استفاده از گونه های مختلف پرورشی، پائین بودن هزینه های ثابت نسبت به سایر روشهای متداول در پرورش آبزیان، پرورش در محیط طبیعی و نزدیک بودن طعم و مزه آبزیان تولید شده به ماهیان وحشی دریا، عدم استفاده از آب شیرین، امکان تغییر و حرکت دادن و جابجا کردن قفس در مواقع ضروری دانست.

اجرای طرح پایلوت پرورش ماهی قزل آلا در قفس براساس کمیسیون عالی آبزی پروری 

مدیرکل شیلات گیلان دلیل اجرای طرح پایلوت پرورش ماهی قزل آلا در قفس استان را بر اساس مصوبه کمیسیون عالی آبزی پروری شیلات ایران و با هماهنگی حفاظت محیط زیست کشور و استان ذکر کرد.

وی با اشاره به اینکه تمامی مراحل پرورشی ماهی قزل آلا در قفس دریای خزر با نظارت مستقیم محیط زیست استان انجام گرفته است، افزود: پس از بررسی وضعیت پارامترهای مختلف زیست محیطی و انجام نهایی ( ELA ) برنامه توسعه طرح در دستور کارشیلات ایران و گیلان قرار گرفت.

سعیدی به نتایج زیست سنجی دو برابری رشد روزانه ماهی قزل آلا در قفس دریای خزر اشاره کرد و اظهارداشت: وزن روزانه ماهی قزل آلا معادل 10 گرم که در مقایسه با استخرهای بتنی پرورش ماهی قزل آلا (5 گرم ) بیشتر افزایش می یابد.

مدیرکل شیلات گیلان یادآورشد: رشد ماهی خاویاری ( فیل ماهی ) در قفس بطور روزانه 9 گرم نیز افزایش یافته که این میزان در استخرهای بتنی پرورش ماهی خاویاری رشد 5 گرم ثبت شده است.

در شرایط کنونی با افزایش بی رویه جمعیت، آسیب دیدن منابع آب و خاک تهدیدی جدی برای تداوم زندگی انسان محسوب می شود بنابراین برای بهره برداری بهتر از منابع موجود و ایجاد امنیت غذایی، ضروریست با استفاده از فناوری و شیوه های نوین با هدف تامین پروتئین مورد نیاز جامعه، گامهای اساسی برداشته شود. پرورش ماهی در قفس یکی از این روشه اای متداول در دنیا برای استفاده بهتر از محیط های دریایی در خصوص تولید پروتئین ازجمله ماهی است.

به نظر می رسد با حمایت جدی دولت از سرمایه گذاران این طرح گامی اصولی در حفظ نسل و احیای ذخایر دریایی برداشته  شود، بدون شک طرح پرورش ماهی در قفس علاوه بر اینکه راهکاری مناسب برای افزایش تولید ماهی و سرانه مصرف آبزیانست، گامی مناسب برای رفع مشکل بیکاری نیز خواهد بود.