به گزارش خبرنگار مهر، فهم بسیاری از رفتارهای اجتماعی و فردی در فرهنگها و سنتهای مختلف از رهگذر فهم و درک تفاوتهای عقلانیت ابزاری و اخلاقی محقق میشود. اینکه هر فرد بر چه اساس دست به انتخاب میزند و تصمیم گیری می کند در فهم "انتخاب عقلانی" آنها میسر است.
"چارلز تالیافرو" استاد کالج سنت اولاف مینهسوتای آمریکا و فیلسوف دین معاصر در خصوص این موضوع که کدام نوع از عقلانیت انسان را به سعادت رهنمون می شود به خبرنگار مهر گفت: فیلسوفان معمولاً سه نوع عقلانیت را از یکدیگر تمییز می دهند.
وی افزود: اولین نوع عقلانیت کاملاً ابزاری است و عقلانیت ابزاری نامیده می شود. بر اساس این نوع از عقلانیت اگر شما خواهان X باشید و بهترین راهی که می توانید به X برسید Y باشد در این صورت y عقلانیترین انتخاب برای شما خواهد بود.
وی در ادامه یادآور شد: عقلانیت دیگر عقلانیت منطقی است. این نوع از عقلانیت اصول منطق را پیش روی دارد و به آن اصالت می دهد. برای نمونه اگر A آنگاه B. و اگر B آنگاه A. در واقع آنچه اصول منطق تعیین می کند خوب و مناسب است و غیر از آن مناسب نیست.
استاد پیشین دانشگاه آکسفورد تصریح کرد: عقلانیت دیگری نیز هست که تعیین چارچوب و اصول برای آن مشکل و سخت است. در واقع بر اساس این نوع عقلانیت سخت و دشوار است که بخواهیم تعیین کنیم چه چیزی خوب و مناسب است.
وی در خصوص این موضوع که اتخاذ کدام نوع از عقلانیت می تواند زندگی سعادتمندی را برای انسان رقم بزند گفت: تصور من این است که سومین نوع از عقلانیت برای یک زندگی خوب و سعادتمندانه از اهمیت بالاتری برخوردار است.
مؤلف "تاریخ روح" یادآور شد: باید توجه داشت که دو نوع اول عقلانیت یعنی عقلانیت ابزاری و عقلانیت منطقی نیز لازم و ضروری هستند.
تالیافرو در ادامه تأکید کرد: من در خصوص عقلانیت به آرای افلاطون و ارسطو و برخی از متفکران اسلامی که معتقد هستند عقلانیت نوعی از عقل عملی است که اهداف ارزشمند برای تعقیب و پیگیری را مشخص و معین می سازد را مناسب می دانم.
وی یادآور شد: بر اساس آرای این فیلسوفان و متفکران عقلانیت نوعی از عقل عملی است که آن اهدافی که ارزش دنبال کردن را دارند معین و مشخص می سازند.
تالیافرو تصریح کرد: این اهداف طیف وسیعی از موضوعات از جمله اهداف شخصی و فردی از جمله تناسب طبیعی و فیزیکی و تناسب روحی و ذهنی و سلامت را تا مسائل و اهداف اجتماعی دربرمیگیرد. از جمله اهداف اجتماعی می توان به حکمرانی عادلانه اشاره کرد.
مؤلف "راهنمای آکسفورد درباره الهیات" در پایان تأکید کرد: سنتهای فلسفی قوی ای وجود دارد که این عقلانیت را مشخص و تعریف می کنند و اهداف آنرا معین می کنند.
چارلز تالیافرو استاد دانشگاههای آکسفورد، کلمبیا، پرینستون، کلمبیا و نتردام آمریکا بوده است. تالیافرو در حال حاضر استاد فلسفه کالج سنت اولاف در مینهسوتای آمریکاست. راهنمای آکسفورد درباره الهیات، راهنمایی مقدماتی بر زیبایی شناسی، تصویر در ذهن، فرهنگ فلسفه دین، تاریخ مختصر روح، راهنمای راتلج درباره خداشناسی و راهنمای مقدماتی فلسفه دین از جمله آثار وی به شمار میروند. او از فیلسوفان برجسته معاصر به شمار میرود که در این حوزه صاحب آثار ارزشمندی است. وی دانش آموخته دانشگاه براون و هاروارد است. وی عضو انجمن فیلسوفان امریکاست.
................
گفتگو از جواد حیراننیا
نظر شما