به گزارش خبرنگار مهر، شیفتگان اهل بیت و حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در شاهرود از اول محرم برای گرامیداشت پنجمین روز محرم لحظه شماری می کنند، کوچه ها و محله های قدیمی و سنتی شاهرود "مسجد آقا، تکیه شریعت، تکیه بید آباد" امروز حال و هوایی کربلایی داشت، همه آمده بودند، زن، مرد، پیر، جوان و حتی کودکان.
مراسم عزاداری روز پنجم محرم در شاهرود به حضرت ابوالفضل العباس (ع) علمدار رشید حضرت امام حسین (ع) تعلق دارد و کمتر کسی در این شهر و دیار است که علل و چگونگی برپایی مراسم ویژه روز پنجم در دهه محرم را نداند.
صبح روز پنجم در مسجد آقا
اعلام و شروع این مراسم در این مسجد با ذکر نام مقدس یا حسین (ع) به وسیله بزرگتر یا "بابای مسجد" آغاز شده و عزاداران با قیام یکپارچه خود فریاد یا حسین (ع) سر می دهند.
دسته محتشم کوچک، در عین حال پر صلابت تشکیل و به مقصد منزل شخصی که سال پیش طوغی نذر و با احترام از آن نگه داری کرده، برای عزاداری سالانه در دهه عاشورا حرکت می کنند.
در بعضی از مساجد و تکایا و حسینه ها در سطح شهر فقط دسته محتشم و بعضی اماکن به دنبال دسته محتشم با تشکل دسته سینه زنی و زنجیر زنی همراه با طبل، شیپور، سنج راه اندازی و آغاز می شود.
اشعار محتشم، سمبل عزاداری در بین شاهرودی ها
در طی مسیر سادات و پیش کسوتان چند سطری از اشعار محتشم کاشانی که سمبل عزاداری در بین شاهرودی هاست با سوز و گداز و آهنگی حزین خوانده می شود و سپس جمعیت در پاسخ، ندای یا حسین (ع) سر می دهند و چاووشی خوانی می کنند تا به مقصد برسند.
رسم توغ بندان به این ترتیب برگزار می شود که کسی طوقی را از اجدادش به ارث برده آن را آماده حمل می کند.
تکیه بازار یا همان تکیه زنجیری از بزرگترین تکایای شاهرود
تکیه بازار یا همان تکیه زنجیری از بزرگترین تکایای شاهرود است که وظیفه جمع آوری توغ ها و برگزاری دسته توغ بندان را هر ساله به عهده می گیرد.
چند ساعتی از آغاز روز که می گذرد مردم از منازل اطراف تکیه بازار شروع به حرکت می کنند و به هر محلی که می رسند پس از چاووشی خوانی، چای و شربت می نوشند و مصیبت می خوانند و توغ را از زبانه، بدنه و چوب آن را روی دست گرفته به راه می افتند و به این روش همه توغ های محل را جمع کرده به نزدیکترین تکیه یا مسجد محل می برند.
مردم در مسیر حرکت توغ ها اسفند دود می کنند و با خواندن مصیبت و مداحی سرور و سالار شهیدان و صلوات، توغ ها را تا محل استقرار نهایی خود حمل می کنند.
توغ های جمع آوری شده به مسجد صابر برده می شوند با گفتن ده مرتبه یا الله و پنج مرتبه تلاوت آیه شریفه امن یجیب و دعا کردن در این مکان باقی می ماند تا باقی مراسم عصر روز پنجم محرم پی گرفته شود.
اطعام روز پنجم محرم در شاهرود
مردم برای شنیدن سخنرانی درباره واقعه خونبار کربلا و رشادت های حضرت امام حسین (ع) و یاران با وفایش خصوصا گرامیداشت سالروز حماسه و ایثار قمر بین هاشم (ع) از ساعتی قبل از شروع مراسم در تکایا، حسینیه ها و مساجد حضور پیدا می کنند و با شنیدن بزرگترین شعار و شهادت اسلامی یعنی بانگ ملکوتی اذان قیام کرده نماز بر پا می کنند.
بعد از سفره های سنتی قلمکار به وسیله مسئولین و خدام مساجد گسترده شده و با دست به دست نمودن ظرف های پلو یا کاسه های آبگوشت از عزاداران پذیرایی می شود.پس از صرف غذا روحانی حاضر در جلسه یا بزرگتر و خادم مسئول، دعای سفره را می خواند و مردم آمین می گویند.
عصر روز پنجم محرم و مسجد و حسینیه مدرسه قلعه
در این روز مردم برای شنیدن سخنرانی ها، خصوصا مراسم مخصوص بعد از ظهر در مدرسه قلعه اجتماع می کنند و توغ های جمع آوری شده به سمت این مسجد حمل می شوند و طبق آداب و روسوم خاصی به هم متصل شده و با پارچه های سیاه آراسته می شوند، صلوات، چاووشی خوان، مدیحه سرایی و اسفند دود کردن در هنگام مراسم آراستن توغ ها جزء جدانشدنی این مراسم هستند و این کار ادامه پیدا می کند تا دسته های عزاداری به خصوص دسته " یا عباس یا عباس " به محل انجام مراسم برسند.
مراسم عصر روز پنجم محرم در شاهرود
عصر روز پنج شنبه توغ ها از مسجد آقا، تکایای شریعت، گلشن، یزدی ها، حاجی رضا علی، اخیانی ها و مدرسه قلعه جمع آوری شده و به کوچه مسجد مدرسه قلعه حمل می شوند.
با جمع شدن توغ ها در این محل، دسته توغ بندان شکل می گیرد و دسته معروف " یا عباس یا عباس " راه می افتد، دسته توغ بندان حرکت می کند و خود را به مزار قدیمی که مدفن عالمانی چون مرحوم آیت الله سبزواری است می رساند و در مسیر سینه زنی، زنجیر زنی و نوحه خوانی ادامه دارد بعد از آن توغ را به علامت خوابیده روی دوش می گذارند و یا عباس یا عباس گویان به تکیه بازار می روند.
دسته یا عباس در حالی که با دست چپ کمر یا گوشه پیراهن یکدیگر را گرفته اند و تشکیل دو صف منظم و موازی را داده اند با نظمی خاص و با سرعت یک قدم به جلو و دو قدم به عقب بر می دارند و میاندار با آهنگی موزون و محزون فریاد می زند " ای ماه بی قرینه " و دسته مردم با شور و هیجان فریاد " یا عباس یا عباس" سر می دهند، میاندار دم می دهد و آن ها به سر و سینه می زنند و پاسخ " یا عباس یا عباس" می دهند.
گریه و شیون به اوج خود می رسد
توغ ها روی دوش مردم با سرعت از یک در وارد و از بین مردم و دسته " یا عباس یا عباس " می گذرد و با عجله و در حال دویدن از در دیگر خارج می شود و این عمل چند بار تکرار می شود و شور و هیجان فراوانی در جمعیت ایجاد می کند و همگان را به یاد رشادت ها و جانبازی های قمر بنی هاشم (ع) می اندازد و گریه و شیون را به اوج خود می رساند.
نوحه خوانان کم کم سعی می کنند عزاداران را آرام کرده تا نوحه سرایی و عزاداری ادامه پیدا کند و به این ترتیب آرامش در میان سیل جمعیت برقرار شده و مردم یکسره در حال عزاداری بر سر و سینه می زنند.
درانتها با ندای " یا مظلوم ... یا غریب ... یا ابا عبد الله " مراسم همزمان با نماز مغرب و عشاء به پایان می رسد و عزاداران به سرعت خود را برای برپایی نماز به مساجد می رسانند.
دسته گردانی، روضه خوانی صبح و ظهر و شب و اطعام عزاداران در شاهرود و حومه تا روز تاسوعا ادامه می یابد و در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج می رسد.
گزارش از الهام صادقی
نظر شما