به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان همچون نگینی در دل کویر از دیرباز نقطه گذر گردشگران برای دیدن جاذبه های بی نظیر و آسمانی پرستاره بوده است، نگینی در دل کویر با مردمانی مهربان و مهمان نواز که در طول تاریخ منشا تحولات بزرگ در کوران حوادث بوده است.
هنوز چشم های از حدقه در آمده این مردم تله ای از روشن دلی را در دل های کریمان نهاده تا با ستارگان زیبای کویر آرامشی بر پهنای دل ها بگذارد، مردمی نجیب که همیشه برای مهمانان خود خاطره ای پر از مهر را به جای گذاشته اند.
استان کرمان دیاری از جنس کویر با داشتن جاذبه های طبیعی،آثار تاریخی کم نظیر و کلوت ها می تواند مکان مناسبی برای سفر باشد در این میان بازار بزرگ کرمان اوج آثار باستانی و تاریخی شهر است.
این استان از شمال به استان‌های خراسان جنوبی و یزد، از جنوب به استان هرمزگان، از شرق به استان سیستان و بلوچستان و از غرب به استان فارس محدود می‌شود و از تنوع آب و هوایی گرم، خشک، سرد و ییلاق متمایل به استپ و نیمه خشک تا کویری برخوردارد.
بازار بزرگ کرمان گذری به پهنای تاریخ
بازار بزرگ کرمان یکی از بزرگترین مجموعه های تاریخی استان است که بیش از 60 درصد از آثار تاریخی این شهر را در خود جای داده است ، راسته بازاری که از میدان ارگ آغاز شده و تا میدان مشتاقیه ادامه دارد.
این مجموعه بی نظیر تاریخی، فرهنگی و تجاری با چهار سوق ها و گچ بری های رنگ روغنی خود چشم هر بیننده را محو تماشای گذشته ها می کند و عطر زیره و قاووت و نقش های رنگارنگ پته و قالی جلوه ای وصف ناشدنی به آن داده است.
این بازار بزرگ که هر قسمت آن یادگار یکی از دوران های تاریخی است در ادوار مختلف توسط فرمانروایان کرمان ساخته و توسعه یافته است و بزرگترین راسته بازار ایران محسوب می شود.
این بازار بزرگ با توجه به ویژگی های خاص و منحصر به فرد خود دارای شهرت جهانی است هرچند که امروز صدای چکش مسگران آن چندان به گوش نمی رسد. راسته بازار بزرگی که قدمتی چندین و چند ساله را با خود یدک می کشد و دارای قسمت های مختلفی همچون بازار ارگ، چهار سوق گنجعلیخان، بازار گنجعلیخان، بازار اختیاری، بازار وکیل، بازار سردار، بازار مظفری، بازار قلعه محمود، بازار میدان قلعه، بازار مسگری، بازار زرگری، بازار کفاش ها، بازار قدمگاه و بازار کلاه مال ها می باشد.
معماری بازار:
بازار بزرگ کرمان نسبت به دیگر بناهای مشابه خود دارای معماری متفاوت و چشم نواز است به نحوی که نمونه این معماری در کل ایران بی نظیر و یا کم نظیر است این بنا به دلیل ساخته شدن در ادوار مختلف دارای معماری دوره های مختلفی نیز می باشد و این امر یکی از ویژگی های منحصر به فرد آن است.
چهار سوق ها که این بازار را به دیگر بازار های فرعی ارتباط می دهد دارای نمای گچ بری زیبایی هستند که قدمت آن به 350 تا 400 سال پیش می رسد این چهار سوق ها با گذشت سالیان دراز هنوز، نقاشی های زیبای رنگ روغنی خود را حفظ کرده اند.
مجموعه و بازار گنجعلیخان نیز که به دستور شاه عباس ساخته شده دارای طراحی معماری یزدی و اصفهانی است در این مجموعه قبل از ورود معماری جدید و تداخل معماری غربی ، گنبدهای بازار به صورت یک باند به هم پیوسته بوده و از مرتفع ترین بناهای شهر بعد از مسجد جامع و از مرتفع ترین گنبد شهر به شمار می آید. سبک های معماری بازار گنجعلیخان نیز مربوط به عصر صفوی است.
بازار ارگ:
اولین بخش بازار ارگ است که از میدان ارگ شروع می‌شود و تا چهار سوق گنجعلی خان ادامه دارد. این بازار به دو بخش فرعی تر به نامهای " بازار نقارخانه" و " بازار سراجی" تقسیم می‌شود.
بازار وکیل:
یکی از قسمت های بازار بزرگ کرمان بازار وکیل است که در انتهای بازار اختیاری و مجموعه وکیل واقع شده است این بازار به دستور محمد اسماعیل خان وکیل الملک حاکم کرمان در سال 1282 ه.ق(1856 میلادی) ساخته شده و دارای مجموعه هایی همچون کاروانسرا، بازار، حمام و مسجد است ، این بازار از سمت سمت شرق به بازار طولانی و مجموعه وکیل می رسد.
مجموعه و بازار مظفری:
بازار مظفری در ادامه مسیر راسته اصلی بازار و در انتهای شرقی آن قرار دارد که از انتهای بازار وکیل آغاز و به خیابان میرزای رضای کرمانی ختم می شود و شامل آب انبار، مسجد، مدرسه، تکیه و بازار است و متاسفانه تمامی بناهای آن به غیر از مسجد جامع مظفری و صفه عزاخانه از بین رفته است.
مجموعه و بازار گنجعلیخان:
این بازار حد فاصل بین چهار سوق و بازار اختیاری قرار دارد این مجموعه شامل چهار سوقی بزرگ، حمام، میدان، مدرسه، ضرابخانه و مساجدی چند به همراه آب انباری بسیار بزرگ و محکم است .چهار سوق گنجعلی خان محل تقاطع دو راسته بازار است که در گذشته مهمترین و پر ترافیک‌ترین نقطه شهر بوده است.
بازار قلعه:
یکی از ویژگی‌های بازار بزرگ کرمان وجود بازارهایی است که به صورت غربی و شرقی این بازار را قطع کرده اند که از جمله انها دو بازار قلعه و قلعه محمود است که در راستای هم و در جهت عمود بر راستای بازار قرار دارند.
بازار قلعه به دلیل نزدیکی به بازار راسته از رونق بیشتری برخوردار است این بازار از جمله قدیمی‌ترین و طویل‌ترین بازارهای کرمان پس از بازار بزرگ است که در محله میدان قلعه قرار دارد.
از خصوصیات فیزیکی این بازار می‌توان به ارتفاع کف مغازه‌ها نسبت به سطح بازار و وجود سکو در پیشخوان مغازه‌ها اشاره کرد که از آن برای نمایش کالاهای مورد فروش استفاده می شود.
بازار اختیاری (شاهی):
این بازار کم عرض و تنگ را می‌توان قدیمی‌ترین بخش بازار محسوب کرد که از مغرب به بازار گنجعلیخان و ازمشرق به بازار وکیل محدود می شود. از مهمترین بخش‌های این بازار می‌توان به مدرسه علمیه شفیعیه، سرای گلشن، سرای سردار و بازارچه آن منسوب به سردار نصرت و تیمچه محمودیه اشاره کرد.
بازار سردار:
این بازار به صورت چند بازارچه متقاطع است که با سه راسته اصلی که در حاشیه بازار قرار دارند به بازار اختیاری متصل می‌شود. اکثریت قریب به اتفاق مغازه‌های آن پارچه فروشی است.
لزوم توجه بیشتر به حفاظت و بهسازی بازار کرمان
هنوز خاطره تلخ آتش سوزی در کاروانسرای "جر" از ذهن مردم دیار کریمان پاک نشده است کاروانسرای قدیمی که در شعله های بی احتیاطی عده ای از کسبه و یا کوتاهی و بی دقتی مسئولین طعمه حریق شد در این کاروانسرا یک انبار پشم و شیشه به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی در آتش سوخت و خسارات زیادی نیز به این مکان باستانی زد.
معاون میراث فرهنگی، اداره‌ی کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان معتقد است :استفاده از وسایل گرمایشی غیرمجاز در فصل زمستان و برق‌کشی غیر اصولی این بازار راتهدید می‌کند.
محسن موحدی می گوید: تاسیسات بازار کرمان از جمله برق و مخابرات در وضعیت نابه‌سامانی قرار دارد و این وضعیت از گذشته تاکنون وجود داشته و با توجه به این که جهت انتقال تاسیسات، کانال‌های استانداردی وجود نداشته؛ ناگزیر سیم‌ها و کابل‌های برق و مخابرات روی بدنه‌ی بازار نصب شده است.
حفاظت از بازار کرمان
محمدحسین مومنی مدیر عامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرمان نیز در این باره گفت: بازار کرمان به علت دارا بودن سیستم‌های قدیمی و فرسوده‌ی برق و سازه‌های غیرایمنی و انبارهای غیراصولی، به عنوان کانون خطر در این شهر به شمار می‌رود.
توزیع کپسول های آتش‌نشانی در بین بازاریان کرمان همراه با جزوه های آموزشی از سوی این سازمان هرچند اقدامی قابل قبول در جهت پیشگیری و آموزش کسبه محسوب می شود اما نمی تواند حلال این مشکل در دراز مدت باشد.
حل این مشکل که تهدیدی جدی برای این آثار باستانی کرمان محسوب می شود نیازمند کانال زنی برای انتقال کابل های برق و مخابرات است که تاکنون سه کانال در بازار بزرگ و قلعه آماده است و کانال‌هایی نیز در بازارهای مس‌گرها و زرگرها اجرا شده است. اما حل این مشکل به صورت اساسی به دلیل بالابودن هزینه های مرمت آثار باستانی و همچنین زمان بر بودن آن نیازمند مشارکت بخش خصوصی و حمایت بخش دولتی است که امیدواریم هرچه زودتر عملیاتی شود.
بالاآمدن آب های زیرزمینی از دیگر مشکلات گریبانگیر این مجموعه و برخی از دیگر آثار تاریخی بخصوص مسجد جامع است که حل دایمی این مشکل همکاری همگانی را می طلبد.
بنظر می رسد می توان با همکاری همه دستگاهها و مشارکت مردمی ضمن رفع تهدیدها و مشکلاتی که در این بازار و سایر آثار تاریخی کرمان وجود دارد نوروز زیبا و خاطره انگیزی را برای مسافران دیار کریمان رقم زد.
نظر شما