عرفان قانعیفرد، مترجم و پژوهشگر تاریخ معاصر با اعلام این خبر در گفتگو با مهر گفت: كتاب «معمای ايرانی Persian puzzle» به قلم کنت پولاک در سال 2003 در آمریکا به چاپ رسید و مدتی پس از انتشار، با نامه رسمی ناشر و موافقت مولف، برای نخستین بار به فارسی برگردانده شد، اما از سال 1384 تا امروز، دریافت مجوز نشر از اداره کتاب وزارت ارشاد اسلامی تهران به تعویق افتاد.
به گفته مترجم کتاب «معمای ایرانی»، کنت پولاک، تحلیلگر سابق سازمان سیا در ایام ریاست جمهوری بیل کلینتون بوده که در این کتاب، پیشینه نزاعهای سیاسی و روابط ایران و آمریکا را در سالهای قبل و بعد از انقلاب مورد بررسی قرار داده است. رگههایی از سنت قدیمی تحلیلگران سیا، مبنی بر پیشبینی سقوط نظام ایران بعد از انقلاب در این کتاب هم به چشم میخورد؛ به این معنی که پس از انقلاب بعضی تحلیلگران سیاسی به بهانههای مختلف چون جنگ و تحریم و گروگانگیری آمریکاییها و... خبر از فروپاشی نظام دادند و البته تفسیرشان، تحلیل و تفسیر درستی نبود؛ پولاک هم از جمله همین افراد است که خواه ناخواه رگههایی هرچند کمرنگ از این گونه تحلیل و تفسیرها را در کتابش میتوان یافت.
این کتاب، 13 فصل را در بر میگیرد. فصل نخست آن با عنوان «از پرسپولیس تا پهلوی» به بررسی تاریخ کهن ایران میپردازد و اینکه چرا ایرانیان تا این اندازه به تاریخ کهن خود میبالند و به آن افتخار میکنند. در فصل دوم به دوره رضا شاه پرداخته میشود و «آمریکای زشت»، عنوان سومین فصل کتاب است. در این فصل به آغاز شکلگیری روابط میان ایران و آمریکا در اواخر دوران رضا شاه و اوایل دوره محمدرضا پهلوی توجه شده است.
«آخرین شاه ایران» و «انقلاب»، عناوین فصل چهارم و پنجم از کتاب «معمای ایرانی» است. در ششمین فصل از گروگانگیری آمریکاییها در ایران و شکسته شدن غرور آمریکاییها سخن به میان آمده؛ «دوران جنگ» و «میراث امام» عنوان بخشهای هفت و هشت کتاب است. در فصل نهم با عنوان «دوران جدید» به دوره سازندگی و روزگار بعد از جنگ اشاره شده است.
به گفته عرفان قانعیفرد، دهمین فصل از کتاب «معمای ایرانی» با عنوان «در آستانه» به بررسی مسئله تروریسم در دهه 90 و سالهای ریاست جمهوری بیل کلینتون میپردازد؛ پولاک در فصل یازدهم و دوازدهم از علاقه ایران به مجهز شدن به انرژی اتمی سخن گفته و این خواسته ایران را قابل بحث و بررسی عنوان کرده و گفته این مسئله موجب بروز حساسیتهایی در برخی از قدرتهای جهان نسبت به ایران میشود، اما در سیزدهمین و آخرین فصل، گفتههای خود را نقض کرده و ایران را یکی از قدرتمندترین و صاحب نفوذترین کشورهای منطقه دانسته است.