به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از مجموعه سه جلدی «زبان گفتاری در دوره‌های مختلف تاریخ ایران» پیش از ظهر امروز شنبه 13 مهر در مرکز تحقیقات صدا و سیما برگزار شد.
فاطمه عظیمی‌فر مدیرکل گروه زبان و رسانه اداره کل مطالعات رسانه مرکز تحقیقات صدا و سیما در ابتدای این برنامه ضمن توضیحاتی درباره این مجموعه گفت: متاسفانه در بسیاری از سریال‌ها و تولیدات فرهنگی شاهدیم که زبانی که شخصیت‌های اثر به آن صحبت می‌کنند، دور از واقعیتی است که در آن دوره مورد نظر اثر، جاری بوده است. این مشکل در زمینه تولیدات رسانه باعث شد تا تحقیقی در این زمینه در مرکز تحقیقات صدا و سیما انجام شود و نتیجه آن در قالب این کتاب منتشر شود.
سید محسن حسینی مولف جلد سوم این مجموعه به نمایندگی از دیگر نویسنده‌های آن، در این جلسه گفت: این کتاب‌ها نتیجه و ثمره یکی از طرح‌های پژوهشی مرکز تحقیقات صدا و سیما هستند که 10 سال قبل به سامان رسید. این طرح در سال 78 آغاز و در سال 82 به نتیجه رسید. این کار در وهله اول یک گزارش تحقیقاتی بود و وقتی که قرار شد در قالب کتاب درآيد، نیاز به ویرایش و اصلاحات زیادی داشت. دکتر رواقی به عنوان ناظر این طرح و خانم عظیمی‌فر هم به عنوان ویراستار در این طرح مشارکت داشتند.
وی افزود: دستیابی به پاره‌ای منابع تاریخی و دوره‌های مختلف تاریخ ایران، هدف مهم از انجام این طرح بود که باید انجام می‌شد. این کتاب حاصل سومین و مهمترین طرح پژوهشی مرکز تحقیقات است که با موضوع بررسی دوره‌های تاریخی ایران انجام شده است.
این محقق در بخش دیگری از سخنانش گفت: زبان دو صورت گفتار و نوشتار دارد که در برنامه‌سازی رسانه، وجه گفتاری آن بیشتر لحاظ میشود. مهم این است که تغییر و تحول زبان در این برنامه‌ها مورد توجه قرار بگیرد. چون سرعت تغییر گفتار به مراتب بیشتر از نوشتار است و وقتی برخی از برنامه‌های مستند 50 سال پیش را مشاهده کنیم، بهتر متوجه این موضوع می‌شویم. فیلمنامه‌نویسان و نمایشنامه‌نویسان به خوبی بر این مساله واقف‌اند که زبان اثرشان باید طبیعی‌بودن شرایط را القا کند. برای نیل به این هدف است که در آثار تاریخی سعی میشود از لباس، دکور و همه عوامل طبیعی استفاده شود. به تبع این موضوع یکی از ابعاد مهم این تطابق و شبیه‌سازی، تطابق زبان نمایش است.
حسینی در ادامه گفت: گفتگوها و زبان اثر است که باعث خلق شخصیت‌ها و شرایط نمایش میشود. از این رو بازیگران باید به گونه زبانی و گفتاری نزدیک به زبان دوره تاریخی مورد نظر، دیالوگ بگویند. این پژوهش، پژوهشی در حوزه زبان‌شناسی تاریخ است. البته در میان اسناد پایان دوره قاجار، برخی منابع شنیداری نیز وجود داشت که حجم‌شان کفایت نمی‌کرد. برخی از منابع ما، آثار داستانی، متون عربی بعد از ورود اسلام به ایران، کتاب‌های جغرافیایی و نثرهای مرسل و تاریخی هر دوره بوده است. غالبا نثرهای عرفانی زبانی ساده‌تر از نثرهای رسمی دارند که دبیران آن‌ها را می‌نوشتند. ما به علاوه از نثرهای و شعرهای طنز و لطایف هم استفاده کردیم.
وی گفت: در این طرح سعی شد کار، کاربردی انجام شود نه این‌که وارد فاز کار علمی بشویم. در خیلی از دوره‌های تاریخی، بازسازی کلی زبان به سادگی امکان‌پذیر نبود و البته احتیاجی هم به این کار نبود.
در ادامه این برنامه موسی اسوار، رئیس شورای عالی ویرایش سازمان صدا و سیما گفت: اثری که امروز رونمایی میشود، به واقع خلا بسیار مهی را پر کرد. این را از صمیم قلب می‌گویم. چون در این زمینه دچار کمبود زیادی بودیم. نمی‌خواهم زیاد صحبت کنم فقط به ذکر این مثال بسنده می‌کنم که همه ما فیلم محمد رسول‌الله را چند بار دیده‌ایم. من نسخه انگلیسی و فارسی این فیلم را دیده‌ام. در نسخه فارسی، در صحنه‌ای که قرار است دعوت پیامبر (ص) علنی شود، منادی چند دیالوگ را می‌گوید که وقتی آن را می‌شنیدم مو بر تنم راست می‌شد و اشک به چشمانم می‌آمد. این اتفاق دوباره، چند سال بعد وقتی که دوباره فیلم را دیدم، اتفاق افتاد. این موضوع به دلیل فصاحت و بلاغتی است که در ترجمه و دوبله این کار انجام شده است. اگر این قسمت نسخه فارسی را با نسخه انگلیسی فیلم مقایسه کنیم، به نتایج متفاوتی می‌رسیم که یک علتش هم تفاوت ماهیتی دو زبان است.
وی با اشاره به اهمیت ویراستاری زبان در رسانه‌ها گفت: اشکالات زبانی و دستوری در همه رسانه‌ها از جمله تصویری و مکتوب و اینترنتی رخ می‌دهد. مهم این است که رسانه‌ها بتوانند آن‌ها را به درستی اصلاح کرده و دیگر تکرارشان نکنند. این اشتباهات که بعضا اشتباهات بسیاری ساده‌ای هم هستند در مشهورترین رسانه‌های دنیا از جمله سی‌ان‌ان یا شبکه الجزیره هم رخ داده است. در مجموعه‌های تاریخی هم ویراستاری لازم است. حالا نمی‌گوییم ویراستار اما چنین آثاری حتما به مشاور زبانی احتیاج دارند.
در ادامه این مراسم از مجموعه سه جلدی «زبان گفتاری در دوره‌های مختلف تاریخ ایران» رونمایی شد.
نظر شما