"گنج بی رنج"در همدان مشتري ندارد/ كتابخانه ها قرائت خانه شده اند

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس آخرين آمار اعلام شده از سوي نهاد كتابخانه هاي كشور سرانه مطالعه در ايران 75 دقيقه است كه از اين ميزان 21 دقيقه آن به مطالعه روزنامه و 5 دقيقه به مطالعه نشريات در كشور می‌گذرد، اما سرانه مطالعه در استان همدان نيز رقم قابل توجهي را نشان نمی‌دهد به طوري كه مردم استان همدان روزانه تنها 14 دقيقه از وقت خود را صرف مطالعه می‌کنند.

به گفته مدير كل كتابخانه هاي استان همدان اين آمار در طول هشت سال به 14 درصد رسيده است و سرانه مطالعه روزنامه‌ها 21 درصد و نشریات نيز دو ونيم درصد از كل ميزان دقايق مطالعه در استان همدان را شامل مي شودند.

ارشاد استعدادي با تاكيد بر اینکه سرانه مطالعه در همدان كمي پايين‌تر از سرانه كشوري است، ادامه داد: 35 درصد از باسوادان در استان همدان كتاب مي‌خوانند و 13 درصد مردم باسواد استان همدان در كتابخانه‌ها عضو هستند كه در ميزان عضويت، وضعيت همدان از سرانه كشور بالاتر است.

استان همدان در بخش توسعه سخت‌افزاري پيشتاز نبوده است

وي در خصوص راهكارهاي افزايش سرانه مطالعه در استان نيز اذعان داشت: استان همدان در بخش توسعه سخت‌افزاري پيشتاز نبوده اما با انجام برخي راهكارها در چند سال گذشته، به نقطه مطلوب و ميانگين كشوري رسيده‌ايم كه از جمله می‌توان به دريافت 100 هزار جلد کتاب از نهاد كتابخانه‌ها و خريداري 30 دستگاه رايانه براي كتابخانه‌ها اشاره كرد.

مدير كل امور كتابخانه هاي استان همدان با اشاره به سرمايه‌گذاري در بخش اتصال كتابخانه‌ها به فضاي مجازي و IT اذعان داشت: اين كار تحولي عظيم در كتابخانه‌هاي استان ايجاد کرد.

استعدادي ادامه داد: در راستای ارتقا مطالعه مفید در استان همدان کتابخانه های این استان از 68 کتابخانه در سال 91 به 78 کتابخانه افزایش یافته است و همچنین زیربنای کتابخانه های استان از 33 هزار متر مربع به 36 هزار متر مربع افزایش یافته است.

وي از افزایش سرانه کتاب در استان همدان خبر داد و افزود: سرانه کتاب در استان همدان به 45 کتاب برای هر 100 نفر افزایش یافته است.

وی از افزایش 31 هزار نسخه کتاب به کتابخانه های استان همدان در شش ماهه اول امسال خبر داد و افزود: 13 باب از مجموع 78 کتابخانه استان همدان در مراکز شهرستان‌ها مجهز به سامانه بلوتوث است که تاکنون 12 باب آن به بهره برداری رسیده است.

اما به راستي چقدر اين اعداد و ارقام در خوش‌بینانه‌ترین فرضيه در حالي كه مردم با مشكلات اقتصادي روبرو هستند و از سبد خانوار خود سبد فرهنگي را كمرنگ تر کرده‌اند می‌تواند صحت داشته باشد و مردم چقدر سرانه مطالعه مفيد دارند.

يكي از اماكني كه کتاب خوانان به آنجا مراجعه می‌کنند کتابخانه‌هاست و کتابخانه مركزي همدان واقع در تپه مصلي نيز روزانه پذيراي بسياري از مراجعه كنندگان است.

يك نوجوان درخصوص مشكلات كتابخانه مركزي همدان گفت: تعداد كتاب هاي درسي در اين كتابخانه كم است و در اكثر مواقع در زمان مراجعه كتاب مورد نظر را يا ندارند و یا توسط فرد ديگري به امانت گرفته شده و من تنها براي مطالعه كتابهاي كنكوري به اين مكان مي آيم.

علي اميري بيان داشت: محيط كتابخانه مركزي به نسبت ديگر كتابخانه هاي شهر آرام تر و مطلوب تر است گرچه در اين ماه‌ها كتابخانه به علت حضور داوطلبان براي درس خواندن بسيار شلوغ می‌شود.

وی عنوان کرد: همچنین برنامه امور کتابخانه‌ها براي اجراي طرح "كتاب از شما خريد از ما" نيز به رغم تبليغات اجرايي نشده است.

يكي از كتابداران كتابخانه مركزي همدان در خصوص به روز نبودن مجلات در اين مجموعه گفت: مجلات از سوي نهاد کتابخانه‌ها براي كتابخانه ارسال می‌شود وبعضا گاهي دو شماره از مجلات با هم ارسال می‌شود كه اين خود باعث به روز نبودن مجلات در پيشخوان مطبوعات شده است.

امير مهربان در خصوص نبود كتاب هاي دسترسي به حد نياز مراجعه كنندگان نيز ابراز داشت: بر اساس چارت سازماني كه از سوي نهاد كتابخانه ابلاغ شده نبايد كتاب هاي درسي در كتابخانه هاي عمومي وجود داشته باشد اما به علت تقاضاي بالاي مراجعه كنندگان كه اكثريت را دانش آموزان پشت كنكوري تشكيل می‌دهد با مشكل كمبود كتاب هاي درسي مواجه هستيم.

وي ادامه داد: گرچه تعداد بسيار زيادي كتب درسي در انبار وجود دارد اما اولويت شماره گذاري با كتب غيردرسي است و اگر دانش آموزاني كه براي كنكور مطالعه می‌کنند به اين مكان نيايند ديگر مراجعه كننده چنداني نداريم و شايد تنها 10 درصد مراجعه كنندگان براي مطالعه كتاب هاي غير درسي به اين مكان می‌آیند و 90 درصد مابقي نيز براي مطالعه دروس دانشگاهي به كتابخانه مركزي همدان می‌آیند.

كتاب هاي كه از سوي نهاد به كتابخانه می‌رسد با توجه به نياز مخاطب نيست

اين كتابدار شاغل در كتابخانه مركزي همدان بحث فرهنگ مطالعه را چند بعدي دانست كه همه در آن دخيل هستند و عنوان كرد: كتاب هاي كه از سوي نهاد به كتابخانه می‌رسد با توجه به نياز مخاطب نيست و نیاز جوانان تنها كتاب هاي ديني نيست.

وي با اشاره به اينكه بخش نسخ خطي در اين مجموعه وجود ندارد پيشنهاد داد تا سالن هاي مطالعه درسي از غير درسي تفكيك شود تا بتوان آرامش کتاب خوان‌ها را فراهم آورد.

عضو هیئت علمي دانشگاه آزاد همدان نيز در خصوص سابقه رشته كتابداري در ايران گفت: رشته كتابداري به صورت اكادميك از سال 1340 در دانشگاه هاي ايران آغاز به كار كرد وهم اكنون نيز با توسعه اين رشته از دهه 70 در كشورمان به رشته علم ارتباطات و دانش شناسي تغيير نام يافته و حوزه بيشتري را علاوه بر كتاب شامل می‌شود و به حدي از كيفيت آموزش اين رشته در كشورمان رسیده‌ایم كه می‌توانیم پذيراي دانشجويان خارجي نيز باشيم.

عليرضا اسفندياري مقدم در خصوص تاثير تربيت كتابدار خبره در اشاعه کتاب خوانی در جامعه بيان داشت: قطعا هر رشته دانشگاهي در جامعه هدف تاثير گذار خواهد بود و رسالت فارغ‌التحصیلان اين حرفه نيز توسعه مطالعه مفيد در جامعه ممکن است.

وي افزود: تا كنون بيش از يك هزار نفر كتابدار در دانشگاه آزاد همدان از اين رشته فارغ‌التحصیل شده‌اند و بيش از 80 درصد آنها هم اكنون شاغل هستند.

عضو هیئت علمي دانشگاه آزاد همدان با اشاره به اينكه ادارات بايد از کتابخانه هايي كارآمد و كتابداران قوي برخوردار باشند تاكيد كرد: می‌توان از كتابداران ادارات در تصميم گيري به عنوان مشاور در سياست گذاری‌ها استفاده كرد.

وي با اشاره به اينكه در جامعه شاهد كم مطالعه ای و یا در برخي موارد بي مطلعه اي هستيم اظهار داشت: خانواده يكي از تاثير گذارترین مواردي است كه درافزايش سرانه مطالعه می‌تواند نقش موثري داشته باشد.

مردم را  نبايد به نداشتن فرهنگ مطالعه متهم كرد  

اسفندياري با تاكيد بر اینکه در كشورهاي در حال توسعه روند به سوي تامین معيشت اقتصادي بيشتر تمايل يافته است، گفت: اين يك امر بديهي است و باید با اين مقوله فرهنگي با صبوري بر خورد كرد و  مردم را  نبايد به نداشتن فرهنگ مطالعه متهم كرد بلکه مطالعه در جامعه وجود دارد اما ابعاد آن متفاوت است، به طور مثال فردي كه به دنبال جستجوي قيمت مسكن است حتما در اطراف خود به مطالعه می‌پردازد.

اسفندياري كه نقش مدارس را به عنوان دومين عامل را در افزايش سرانه مطالعه در كشور  مهم بيان می‌کرد، اظهار داشت: در چند سال اخير شاهد هستيم كه آموزش و پرورش به نقش خود در اين بخش بيش از دوران اوليه انقلاب اسلامي توجه کرده و در اين حوزه به سوي وضعيت بهتري در حال حركت هستيم.

وي ديگر عامل موثر در افزايش سرانه  کتاب خوانی را رسانه‌ها بر شمرد و افزود: رسانه‌ها بازتابي از شرايط جامعه هستند و باید ديد چرا فقط در يك هفته خاص به فرهنگ کتاب خوانی توجه می‌شود و در طول سال ديگر يادي از آن نمی‌شود و چرا تمام رسانه ها يك روز را به فرهنگ كتاب خواني اختصاص نمی‌دهند.

وي با پيشنهاد اينكه می‌توان همايش هاي براي آشتي ملي با كتاب در كشور برگزار كرد، افزود:مساجد ظرفيت بالايي براي توسعه فرهنگ کتاب خوانی دارند اما متاسفانه متولي مناسبي در اين خصوص وجود ندارند.

وي اظهار داشت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز كه هم با حوزه كتاب و هم ساخت فيلم مرتبط است می‌تواند در اجراي كارهاي پژوهشي در نياز سنجي مخاطب اقدام کند .

شهرداري يكي از نمادهاي شهر را كتاب قرار دهد

اسفندياري گفت: جايي در تقويم زندگي مان به عنوان تفريح مطالعه در نظر گرفته نشده است و یا حتي در هدايايي كه به يكديگر می‌دهیم كتاب جايگاهي در آن ندارد و پيشنهاد می‌دهم شهرداري همدان يكي از نمادهاي شهر همدان را كتاب قرار دهد چرا كه كتاب می‌تواند يكي از مصاديق پايتخت تاريخ و تمدن باشد.

وي كه آمار ارئه شده در خصوص سرانه مطالعه در كشور را نامشخص می‌دانست، عنوان كرد: اگر مطالعه در جامعه ما كم بود پس چرا ساليانه به ناشراني كه علاقه‌مند به حضور در نمايشگاه بين الملي كتاب تهران هستند اضافه می‌شود و همينطور همه روزه شاهد ظهور رسانه هاي نوشتاري جديد در جامعه هستيم.

عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد همدان آمار ارائه شده در این خصوص را در كشور غير واقعي دانست و روش آمار گيري آن را حلقه اي عنوان كرد و اذعان داشت: نبايد به عدد سرانه مطالعه در كشور اكتفا كرد و بايد موضوعات را كارشناسي بررسي كرد .

 اسفندياري گفت: گرچه در سال هاي گذشته آرزوي رسيدن به سرانه مطالعه كشور مصر را داشتيم امروز اين امر محقق شده وهم اكنون در سرانه مطالعه شانه به شانه كشور تركيه در حال حركت هستيم و در مقايسه با كشورهايي چون ژاپن، كانادا و ایالات متحده ايران يك سوم آنها مطالعه داريم.

وي كه خود عضو انجمن كتابخانه هاي عمومي استان همدان نيز هست در خصوص استاندارد بودن کتابخانه‌ها در سطح استان گفت: خيز به سوي استاندارد سازي در استان برداشته شده و تعداد كتابخانه هاي عمومي در استان دورقمي است كه آمار قابل توجهي را نشان می‌دهد و کتابخانه مركزي همدان نيز يكي از كتابخانه هاي در خور توجه در كشور به حساب می‌آید.

اسفندياري به ضرورت ايجاد كتابخانه هاي سيار اشاره و پیشنهاد داد: کتابخانه‌های تخصصي در زندان‌ها و بیمارستان‌ها ايجاد شود چرا كه در دنيا نيز گرايش به ايجاد اين گونه اماكن وجود دارد.

وي در خصوص پرداخت نيم درصدي حق كتابخانه كه از سوي شهرداری‌ها بعضا تامین نمی‌شود گفت: شهرداری‌ها به اندازه كافي در گير مسائل عمراني و جاری خود هستند و باید کتابخانه‌ها را دولتي کنیم.

آنچه كه از وضعيت سرانه مطالعه مشخص است فراتر از واقعيتي است كه مسئولان در ذهن خود ايجاد کرده‌اند به طوري كه در مراجعه به كتابخانه هاي سطح شهر همدان با تعداد كثيري از دانش آموزان مواجه می‌شویم كه براي گذشتن از سد كنكور و رسیدن به آرزوي خود براي نشستن بر صندلي هاي دانشگاه به كتابخانه ها هجوم آورده و در واقع اين اماكن را تبديل به قرائت خانه کرده‌اند كه بدون حضور آنان نيز اين اماكن ديگر مشتري چنداني ندارند.

بدون شك ايجاد جامعه فرهنگي باسرانه مطالعه بالا همت مسئولان ومردم را می‌طلبد، مسئولان با فراهم كردن بستر كتاب و مطالعه سهل‌الوصول و حتی رايگان كردن هزينه چاپ كتاب در كشور ومردم نيز با اهميت دادن به فراگيري علم نقش خود را ايفا نمايند، بديهي است جامعه ای كه به فرهنگ و یادگیری علوم بي توجه باشد از رقابت با ديگر جوامع باز مانده و هميشه نيازمند كشورهاي پيشرفته خواهد بود.

________

گزارش: بهنام نادری فصیح