جوانان قزوینی در حصار حلقه‌های سپید مرگ/ اعتیاد و سرطان در انتظار افراطی‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، تابستان که می شود، انگار روزها کش می آیند و قرار نیست به سادگی تمام شوند و اگر در این بین جزو دار و دسته بیکاران یا جویندگان کار باشی، این بیکاری و کسالت بیش از پیش آزارت می دهد.

نیاز به تفریح و لذت بردن از اوقات فراغت، نه تنها در جامعه بیکاران، بلکه میان همه جوامع با هر گروه سنی احساس می شود و شیوه ارضای این نیاز در سطح جامعه به وسیله ابزارهای مختلف، به تبع بازخوردهای متفاوتی را نیز به دنبال خواهد داشت.

در این بین، قیمت کالای تفریحی، میزان رغبت عمومی به تفریح، شیوه دسترسی و مولفه هایی از این دست تعیین کننده نوع تفریح مرسوم در جامعه خواهد بود.

به گزارش خبرنگار مهر؛ گشت زدن در سطح محلات استان قزوین و ارزیابی نوع تفریح جوانان قزوینی حاکی از حقیقت تلخی است که در لفافه ای از آزادی نسبی سفره خانه ها و دوربرگردان های قانونی مخفی بوده اما هم اکنون با عزم جدی از سوی قانون مواجه شده است، تفریح ناسالمی که با حلقه های دود آغاز شده و عاقبتی بهتر از ریه های بیمار و خطر اعتیاد به دنبال ندارد.

سفره خانه های قدیم قزوین؛ فضاهای اصیل فرهنگی

بررسی ها نشان می دهد؛ تاریخچه سفره خانه و قهوه خانه در قزوین، به سال های بسیار دور بر می گردد، زمانی که نخستین قهوه خانه های کشور، در دوره صفویان، در زمان سلطنت شاه طهماسب (۹۳۰-۹۸۴ق)، در شهر قزوین پدید آمد، برخلاف تغییر بنیادی که در قرن اخیر در سیستم آن ایجاد شده، محل مناسبی برای تجلی فرهنگ و هنر و تاریخ بود، در نهاد قهوه خانه های قدیم دو مکتب مهم از هنرهای کلامی و تجسمی، یعنی نقالی و نقاشی، رشد و بالندگی یافت و همچنین محل مناسبی برای اجرای کنسرت های زنده موسیقی محسوب می شد.

تجلی فرهنگ، هنر در قهوه خانه ها، گویای فرهنگ غنی قزوینی ها در استفاده از این اماکن در اعصار گذشته بوده است، در سال های گذشته به ویژه دهه 40 به بعد سفره خانه ها، اغلب به محلی برای حضور مردان، آن هم از نوع سبیل چخماقی و کلاه لبه دار های باز مانده از ادوار سلطنت مبدل شده و استعمال دخانیات و به طور ویژه قلیان، نوع ادبیات گفتاری متصدیان قهوه خانه ها و رفتار و منش مشتریان آن ها از جمله شاخصه های این اماکن بوده که طی سالیان مختلف تفاوت کرده است.

قلیان؛ تفریحی که با سلامتی سر جنگ دارد

اما امروز؛ کمتر کوی و گذری است که یکی دو باب مغازه زیرزمینی یا روزمینی، بساط تخت و سماور و قلیان آن مهیا نباشد که جوانان به محض اراده کردن می توانند ساعات زیادی را در این اماکن سپری کنند، حضور دختران و زنان در سفره خانه ها و گرایش آن ها به قلیان اتفاق جدیدی است که در عین نامطلوب بودن، به یک مسئله عادی تبدیل شده و قلیان را به تفریحی ارزان، به روز، پر طرفدار و قابل دسترس تبدیل کرده است.

یکی از جوانانی که در یک سفره خانه در اطراف ایوان سنگی نیاق مشغول کشیدن قلیان بود، در این باره به خبرنگار مهر می گوید: چیزی که باعث می شود من و سایر جوانان قلیان را به عناوین تفریح خود انتخاب کنیم، نبود تفریح بهتر است، اگر تفریحات سالم از نظر توزیع و از نظر قیمت برای اقشار مختلف جامعه اختصاص می یافت، قطعا قلیان تا این میزان مورد اقبال عمومی قرار نمی گرفت.

" سعید" با اشاره به این مطلب که مسئولان استانی موظفند خلاء تفریح را با کالاها و امکانات مفید و جاذب پر کنند، می افزاید: در شرایطی که برگزاری یک کنسرت در استان با محدودیت های فراوان مواجه است، چه انتظاری است که جوانان قلیان سراهای ارزان و همیشگی را برای تفریح خود انتخاب نکنند؟

دختر جوانی که با هم سن و سالانش در این مکان است و از کشیدن قلیان امتناع می کند، نیز در این باره به نکات جالبی اشاره کرده و می گوید: من فکر می کنم  مهم ترین عاملی که باعث می شود دختران به این فضا بیایند، نوعی رقابت با پسرها و ایجاد حس اقتدار ساختگی در خودشان است، علاوه بر اینکه به خاطر تصورات غلطی که از قلیان دارند مانند سالم بودن دود قلیان به خاطر عبور از آب یا قبح نداشتن به دلیل ارائه شدن در فضاهای عمومی از جمله مسائلی است که علاقه دختران را به قلیان تشدید کرده است.

تفریح یا مرگ تدریجی؟!

حتی طرفداران پر وپا قرص قلیان و قلیان سراها بر این اصل واقفند، که از این به اصطلاح تفریح جز ضررهایی جبران ناپذیر چیز دیگر عایدشان نمی شود و با این کار تنها سلامت جسم خود را به بازی می گیرند.

کارشناسان حوزه بهداشت و سلامت علاوه بر آن که کشیدن قلیان را تا میزان 10 برابر خطرناک تر از سیگار اعلام کرده اند، استنشاق دود ناشی از سوخت تنباکو و به ویژه تنباکوی میوه که از موارد خطرناکی ساخته شده را جزو عوامل مخل سلامت اطرافیان می دانند، اتفاق ناخوشایندی که در این عرصه اتفاق می افتد،توجیه ناسالم بودن قلیان به دلیل عبور دود از آب است که از نظر علمی هیچ سندی ندارد.

در شرایطی که معاون دانشگاه علوم پزشکی قزوین؛ سرطان های ریه و دستگاه گوارش را از جمله سرطان های شایع در استان می داند، بدیهی است گرایش به سمت دخانیاتی چون قلیان به مثابه استقبال از مرگ است.

دکتر سعید اسکویی در این خصوص با اشاره به این که 90 درصد از سرطان های ریه به علت استفاده از دخانیات ایجاد می شود، می گوید: سیگار از جمله دخانیات خطرناک است که احتمال سرطان هایی چون ریه، معده و مثانه را تشدید می کند اما نگرانی ها در خصوص استفاده از قلیان به مراتب بیشتر است زیرا از در علم پرشکی از آن به عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد کننده سرطان ریه یاد می شود لذا تمامی سازمان ها باید تلاش کنند تا دخانیات در اماکن عمومی ممنوع شود.

در شهریورماه سال 85 که قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و سر و صدای زیادی کرد می‌بایست ستاد کشوری مبارزه با دخانیات تشکیل شده و اقدامات و فعالیت‌های صورت گرفته در این زمینه را بررسی و پیگیری ‌کند به تبع آن ستادی در استان‌ها هم تشکیل شد تا وضعیت و شرایط پیگیری این قانون بررسی شود.

اما چندی از وضع این قانون نگذشته بود که جمع‌آوری قلیان‌ که یکی از مصادیق مواد دخانی محسوب می‌شد، مطرح شد و در پی آن نیروی انتظامی با هماهنگی انجام شده اقدام به جمع‌آوری قلیان‌ها در سطح قهوه‌خانه‌ها، سفره‌خانه‌ها و چایخانه‌ها و دیگر اماکن در سطح کشور کرد.

اما این اقدام دیری نپایید که بازخوردهای فراوانی پیدا کرد و تجمع قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌داران در مقابل مجلس، تجمع در استان‌های مختلف برای اعتراض به ممنوعیت قلیان را موجب شد که بنا به دستور رئیس‌جمهور وقت ادامه‌ روند جمع‌آوری قلیان‌ها از سطح مراکز عرضه‌کننده متوقف شد.

حال حدود هشت سال از تصویب این قانون گذشته، همچنان بساط قلیان چاق‌کن‌ها در محافل و مراکز مختلف در برخی استانها مهیاست که در این میان گفته می‌شود در سطح استان قزوین بیش از 400 مرکز عرضه‌کننده‌ قلیان وجود دارد که با جمع آوری بساط قلیان برخی از سفره خانه داران به بهانه کاهش درآمد و بی رونق شدن کسب و کار خود در مقابل استانداری تجمع کردند و خواستار رسیدگی به مشکل خود شدند.

استعمال قلیان در فضاهای عمومی ممنوع

دادستان عمومی و انقلاب استان قزوین در خصوص تصویب قانون جدید مبنی بر ممنوعیت استعمال قلیان در اماکن عمومی، در گفتگویی گفت: طبق قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، عرضه قلیان در تمامی اماکن شامل قهوه‌خانه‌ها، سفره خانه‌ها، اماکن عمومی و پارک‌ها ممنوع بوده و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.

حجت الاسلام اسماعیل صادقی نیارکی در ادامه با اشاره به این مطلب که عرضه قلیان دراین اماکن با قانون مغایر است، افزود: مصرف قلیان در اماکن سربسته ضمن آن که عوارض آن را دوچندان می کند، زمینه فساد را در این اماکن فراهم می کند، کما این که در حال حاضر 50 درصد از جمعیت علاقمندان به این اماکن را دختران جوان تشکیل می دهند.

وی در این خصوص با بیان لزوم همکاری متصدیان سفره خانه و امتناع از عرضه دخانیات در این اماکن تصریح کرد: ممنوعیت مصرف دخانیات در قهوه خانه ها یک موضوع کشوری است که تحقق آن عزم ملی می طلبد و امیدواریم سفره خانه ها بتوانند با یک مدیریت و برنامه ریزی اصولی که نشات گرفته از یک قانون مشخص در برخورد با قلیان است، به یک پاتوق فرهنگی تبدیل شوند.

کشیدن قلیان به بسیاری از جوانان جسارت تجربه دخانیات و مواد مخدر را می دهد

یک کارشناس جامعه شناسی در گفتگو با مهر در خصوص عواقبی که با رواج استعمال قلیان در اماکن عمومی گریبانگیر جامعه خواهد شد، گفت: در کنار خللی که استفاده از دخانیات بر سلامت افراد ایجاد می کند، وجهه اجتماعی و فرهنگی این عمل، بسترساز رخدادهایی است که زمینه فساد و انحراف را فراهم می کند.

سارا آتشکار، با اشاره به بروز رویدادهای ناخوشایندی چون احتمال اعتیاد به مواد مخدر در این اماکن، اضافه کرد: کشیدن قلیان به بسیاری از جوانان جسارت تجربه دخانیات و مواد مخدر را می دهد و این شروع، آغازی نافرجام است.

وی در این خصوص خانواده ها را به عنوان عنصر اصلی پیگیری و نظارت مسئولانه دانسته و ادامه داد: ممنوعیت استعمال قلیان در مکان های عمومی می تواند این جریان را به سمت بستر خانواده ها سوق دهد و این اتفاق ضمن آن که می تواند کنترل، مخالفت یا نظارت خانواده ها را به همراه داشته باشد، تصویر نامطلوب استعمال قلیان را از سطح استان حذف می کند.

این سخنان در حالی است که اغلب سفره خانه داران از وضعیت کنونی راضی نیستند و به رغم آگاهی از عواقب نابهنجار استعمال دخانیات در حوزه های سلامت، فرهنگ و مسائل اجتماعی بر خواسته خود پافشاری می کنند. اما یقینا" نباید جزء را فدای کل کرد، بلکه می توان با ارائه جایگزین مناسب برای قلیان در این فضاها ضمن کمک به رونق کاسبی سفره خانه داران، به این اماکن اعتبار فرهنگی بخشید.

برنامه هایی چون نمایش طنز، شاهنامه خوانی، موسیقی زنده و عرضه نوشیدنی ها و اغذیه سالم می تواند با حفظ ساختار سفره خانه ها، رنگ زشت دود را از فضای آن حذف کند که این مهم منوط به همکاری دستگاه های فرهنگی و اجرایی استان در قالب طرح های حمایتی و تشویقی است.

کارشناسان معتقدند هر وعده قلیان برابر مصرف یک پاکت سیگار بوده و در هر بار مصرف قلیان دود بسیار زیادی در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار وارد ریه می‌شود که می‌تواند مشکلات تنفسی و ریوی شدیدی در پی داشته باشد.

ابتلا به سرطان ریه، سرطان لب و دهان و حنجره، سرطان مری و معده، لوزالمعده، کبد و سرطان ریه، ایجاد زمینه‌ ابتلا به پوکی استخوان از موارد دیگری است که مصرف قلیان بدنبال دارد لذا باید نگران باشیم که با دست خودمان سلامتیمان را به خطر بیندازیم.

خیابان مولوی قزوین را که طی می کنم، می اندیشم... این همه قلیان و ذغال و تنباکو با رنگ ها و عطرهای گوناگون برای ذائقه های متفاوت؛ لابد قزوینی ها قلیانی به دنیا می آیند...

ناخودآگاه یاد میرزای شیرازی می افتم که با تحریم تنباکو چگونه سبب شد تا قلیان ها یکی پس از دیگری به دست مردم شکسته شوند.

کاش تا دیر نشده ما هم به خود بیاییم و این بار برای حفظ بزرگترین سرمایه، یعنی سلامت جسم، روح و جامعه، قلیان را بر خود و خانوادهایمان تحریم کنیم.

گزارش: شاهین فر