همایش اندیشه‌های فلسفی شهید مطهری آغاز به کار کرد

به گزارش خبرنگار مهر، همایش اندیشه‌های فلسفی شهید مطهری قبل از ظهر چهارشنبه با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی و اندیشمندان و فیلسوفان داخلی و خارجی در سالن همایش‌های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم کار خود را آغاز کرد.

برگزاری این همایش را بنیاد علمی فرهنگی استاد شهید مطهری با همکاری مجمع عالی حکمت اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی به عهده دارند.

برای این همایش 500 چکیده مقاله ارزیابی شده که از این تعداد 179 مقاله به صورت کامل دریافت شده است.

اعضای هیئت داوران همایش بین‌المللی اندیشه‌های شهید مطهری تعداد 70 مقاله را پذیرفته‌اند و 25 مقاله به اندیشمندان و محققان سفارش داده شده است. 90 نفر از اساتید بررسی مقالات را به عهده داشته‌اند.

این همایش حاصل دو سال و نیم تلاش علمی بیش از صد نفر از متفکران و اساتید فلسفه است که یکی از نمونه‌های عینی وحدت حوزه و دانشگاه محسوب می‌شود. در این همایش کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم محور مباحث قرار گرفته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد احمدی، دبیر علمی همایش صبح چهارشنبه در مراسم افتتاحیه با اشاره به جایگاه کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» نوشته علامه طباطبایی ابراز داشت: زمان تدوین این کتاب پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم و قدرت یافتن بلشویک‌ها و قدرت قاهره استالین بود. به دنبال این تحولات سیاسی در جهان توده‌ای‌ها هم در ایران بسیار فعال بودند.

وی افزود: حرکت بنیان‌ براندازی که با دین و هر گونه نظام دینی مخالف بود توسط توده‌ای‌ها در کشور آغاز شده بود و در داخل نیز کسی نبود که بتواند به تفکرات آنان پاسخ دهد.

فلسفه را باید با فلسفه پاسخ داد

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه فلسفه را باید با فلسفه پاسخ داد خاطرنشان کرد: در چنین زمانی علامه طباطبایی به شبهات فلسفی‌ توده‌ای‌ها پاسخ دادند و شهید مطهری آن پاورقی‌های ارزشمند را برای این کتاب نوشتند.

وی گفت: این کتاب در آن زمان پاسخی بود به سخنان سوسیالیست‌ها و کسانی مانند تقی ارانی که مغز متفکر این حرکت بودند.

حجت الاسلام احمدی ادامه داد: در این کتاب براهین و دلایل فلسفه دینی به خوبی مطرح شده و عمق و گستره معلومات این شهید بزرگوار در آن تجلی یافته است.

وی با اشاره به فرارسیدن شصتمین سال تألیف این کتاب خاطرنشان کرد: درست هم همین بود که برای این کتاب همایشی برگزار شود تا اهمیت آن را مرور کنیم چراکه سال‌ها باید بگذرد تا قدر چنین کتابی شناخته شود.

مباحث عقلی در حوزه نادیده گرفته نشود

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: این نشان می‌دهد جایگاه فلسفه بسیار مهم است و نباید به خاطر برخی مسائل این مباحث عقلی مهم را نادیده گرفت.

وی گفت: آثار شهید مطهری باید بارها خوانده شود و ما باید از این آثار سرمشق گرفته و از محتوای آن بهترین بهره را ببریم.

علیت، مهم‌ترین مبحث کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم است

حجت الاسلام احمدی علیت را مهم‌ترین مبحث مطرح شده در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم دانست و اظهار کرد: این بحث ستون فقرات فلسفه است.

وی افزود: اصالت وجود و اصالت ماهیت، حدوث و امکان و دیگر مباحث هم که در این کتاب مطرح شده اما چیزی که استاد شهید به آن تکیه کرده اصالت وجود و کنار رفتن ماهیت است.

دبیر علمی همایش اندیشه‌های فلسفی شهید مطهری ابراز داشت: وجود معلول سایه علت است. نمی‌شود معلولی باشد اما علت وجود نداشته باشد.

وی گفت: اگر وجود را اصالت دادید و آنچه که تأثیر و تأثر در خارج داریم برای وجود است پس علیت را باید برگرداند به قیام معلول به علت و بگوییم علیت یعنی رابطه وجودی بین معلول و علت که اسمش را فقر وجودی می‌گذارند.

حجت الاسلام احمدی اضافه کرد: اگر فقر وجودی شد اهمیت این که وجود اصیل است یا ماهیت به کنار می‌رود.

وی با اشاره به اینکه رسوبات اصالت ماهیت در اسفار باید بررسی شود افزود: اگر وجود را اصیل دانستید و ماهیت سایه وجود معرفی شد، طبیعی است که این مباحث را باید کنار زد.

دبیر علمی همایش اندیشه‌های فلسفی شهید مطهری ابراز داشت: دعوای اصالت وجود یا اصالت ماهیت خلط معرفت شناسی است ولی چیزی که موجب تعجب می‌شود که پیروان حکمت متعالیه نیز در افاضات خود به همان نظریه ماهوی مراجعه کرده‌اند.

وی با اشاره به نظریه هیوم که علیت را ناشی از توالی ذهنی می‌داند، ادامه داد: خود ذهن و حس هم ابزاری است برای یافتن علیت. مگر می‌شود گفت مفهومی وارد ذهن شده و تأثیری از خارج نپذیرفته است؟

حجت الاسلام احمدی گفت: کانت می‌گوید اگر اشیاء در ما تأثیر نگذارند پس معرفت ما چگونه پدید می‌آید. وی به جای اینکه فلسفه عرضه کند و تکلیف شناخت را معلوم کند از منطق وارد فلسفه شده است. منطق ابزار شناخت است که انسان بداند استدلالی که می‌کند مقدمه با نتیجه هماهنگ است یا خیر.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اوج فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه علیت است و کانت این را با قضیه شرطیه تحلیل می‌کند که این مغالطه است چرا که قضیه شرطیه همان قضیه حملیه است که با آن هیچ گاه نمی‌شود علیت را ثابت کرد.

در این همایش تعلیقات استاد مطهری بر اسفار که در حدود 300 صفحه توسط زهیر انصاریان گردآوری شده و همچنین ترجمه انگلیسی جلد پنجم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم توسط علی مطهری، دکتر علی لاریجانی و حجت‌الاسلام احمد احمدی رونمایی شد.  

این همایش در دو روز با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی مانند غلامعلی حداد عادل، رسول رسولی‌پور، محمد لگنهاوسن و ... در سالن همایش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار می‌شود.