شیخ‌الاشراق قم در نگاه مراجع و شاگردان/ راز گریه‌های عارفانه استاد

به گزارش خبرنگار مهر، آیت‌الله یحیی انصاری شیرازی بعد از سفر سال 89 مقام معظم رهبری به شهر قم، اندکی برای غیرطلبه‌ها شناخته شد. وقتی تصویر ایشان در کنار مقام معظم رهبری در رسانه‌های جمعی منتشر شد خیلی‌ها جویای نام و نشان این استاد برجسته عرفان و فلسفه شدند.

در بررسی نظرات و خاطرات مراجع تقلید و برخی شاگردان برجسته ایشان که امروز در کرسی‌های تدریس فعال هستند، تعابیر عجیبی درباره شیخ الاشراق قم وجود دارد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی علاقه ویژه‌ای به آیت‌الله انصاری شیرازی داشتند. ایشان در اسفندماه 89 انگشتر دُر خود را به آیت‌الله انصاری شیرازی هدیه کردند.

نظر آیات عظام درباره آیت الله انصاری شیرازی

آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی با تجلیل از شخصیت آیت‌الله انصاری شیرازی گفت: ایشان عالمی بزرگوار، مردی فاضل و بسیار پاک و باتقوا بودند.

آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی نیز در نوشتاری که به مناسبت تجلیل از آیت‌الله انصاری شیرازی داشته آورده است: اکنون که به برکت نظام جمهوری اسلامی ایران یکی از برجسته‌ترین شاگردان حضرت امام خمینی(قدس) و علامه طباطبایی (قدس) و جامع اوصاف یاده شده، جناب قدوة المتالهین آیت‌الله حاج شیخ یحیی انصاری شیرازی(حفظه الله) پذیرای این اجلال و تکریم شده‌اند،‌ از معظم له سپاسگزاری و خواهان تداوم این صراط مستقیم تا ظهور حضرت ختمی امامت مهدی موجود موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستیم.

آیت‌الله العظمی حسین نوری همدانی نیز با تجلیل از شخصیت و سوابق انقلابی و علمی آیت‌الله انصاری شیرازی عنوان کرده بود: ایشان از علمای برجسته قم هستند و نقش ارزنده ای در نهضت امام و انقلاب اسلامی داشته‌اند. آیت‌الله انصاری شیرازی همواره از اسلام، انقلاب و ولایت فقیه دفاع کرده‌اند.

پاسخ استاد به شبهه برخی علما درباره انقلاب

آیت‌الله محمدعلی گرامی درباره آیت‌الله انصاری شیرازی گفت: عالمان ربانی واسطه بین خلق و خالق‌اند موجب استحکام اعتقاد مردم هستند و دیدار آنها انسان را به یاد خدا می‌اندازد؛ ایشان رضای حق را بر هر چیز مقدم می‌دارند و اولین خصوصیت علمای ربانی مقدم داشتن رضای خداست بر همه چیز.

وی ادامه داد: آیت‌الله انصاری شیرازی از شاگردان خصوصی درس و بحث های علامه طباطبایی بودند و علاقه فراوانی به مرحوم امام داشتند و در مسیر انقلاب بودند. اوائل انقلاب بعضی علما اعتراض می‌کردند که جواب این خون‌ها را چه کسی می‌دهد؟ ایشان فرمودند: این خون‌ها را حورالعین می‌دهند.

آیت‌الله گرامی اضافه کرد: من به ایشان علاقه‌مند بوده و ارادت دارم و ابراز ارادت می‌کنم. انصاری شیرازی اهل مقاومت بودند و از مجاهدین هستند. خدا ایشان را شفای عاجل بدهد و ما دعاگویشان هستیم. ایشان از ذخیره‌های بزرگ حوزه هستند و بودند و امیدوارم بزرگداشت آیت الله انصاری شیرازی و امثال این شخصیت‌ها موجب حرکت استکمالی طلاب گردد. در یک کلمه ایشان فردی روشن و خدمتگزار و علاقه او به امام بی‌غل و غش و شفاف بوده و ما همواره به ایشان علاقه مند بوده‌ایم.

عنایت ویژه حضرت امام به آیت‌الله انصاری شیرازی

آیت‌الله تحریری نیز می‌گوید: امام خمینی (ره) یک عنایت ویژه‌ای نسبت به ایشان داشته‌اند. حدود سال 55 بود که می‌خواستم شرح منظومه را بخوانم و بارها از آیت الله انصاری شیرازی این مسئله را تقاضا ‌کردم تا اینکه شنیدیم سید احمد آقا فرزند امام به سفارش امام به خدمت ایشان آمده بودند تا منظومه بخوانند و من هم به طفیلی سید احمد آقا در درس‌های ایشان شرکت می کردم و ایشان تدریس می کردند تا اینکه قضیه انفجار سینمای قم رخ داد و شایع شد سید احمد آقا و اطرافیان امام در این انفجار دخالت داشته‌اند و سید احمد آقا به نجف متواری شدند و تعدادی از اطرافیان امام را گرفتند من جمله آیت الله انصاری شیرازی و آن درس هم تعطیل شد و 10 الی 15 روز بیشتر ادامه نداشت.

وی ادامه داد: امام یک عنایت ویژه‌ای نسبت به ایشان داشتند و زمانی که بعد از تبعید به قم تشریف فرما شدند به دیدن آقای انصاری شیرازی آمدند با اینکه ایشان شاگرد امام بودند و در بعضی قضایا شنیدم که پیروزی انقلاب یا جنگ کارهایی کرده بودند و امام فرموده بود مگر آیت الله بهجت و آیت الله انصاری نیستند که این‌ها دعا بکنند تا این قضیه حل شود لذا شاهد عنایت ویژه امام به ایشان بودیم.

آیت‌الله تحریری تاکید کرد: ایشان از کسانی بود که بسیار ملازم نماز آیت الله بهجت بود و یکی از کسانی که آیت الله انصاری به او عشق می‌ورزید و عنایت خاصی داشتند آیت الله بهجت بود و متقابلاً آیت الله بهجت هم به ایشان عنایت خاصی داشتند.

آیت‌الله انصاری از ویژگی‌های خاصی برخوردارند و درس اخلاق ایشان درس اخلاق منحصر به فردی بود. جلسات به گونه‌ای بود که در درس‌های اخلاقی شان خود منقلب می‌شدند و اشکشان جاری بود. حتی در یک مجلسی از ایشان خواسته بودند که بحث‌های اخلاقی داشته باشند اولی که شروع کردند حدود یک ربع، بیست دقیقه گریه کردند و موفق به صحبت کردن نشدند.

حکیم غیرتمند

آیت‌الله حسن ممدوحی عضو جامعه مدرسین نیز درباه آیت الله انصار شیرازی اظهار کرد: تقوا و زهد آیت‌الله انصاری شیرازی قابل توجه است و ایشان از علما عاملین اسلام هستند؛ استاد لطافت روحی زیادی دارند و به حق از حکیمان الهی و بکائین روزگار است عطوفت و مهربانی فراوان نسبت به بندگان خدا و مقابله با منکرات با تمام وجود از دیگر خصوصیات ایشان است.

وی گفت: علامه بسیار ایشان را دوست داشتند و ایشان در محضر علامه بسیار با ادب بودند و مودبانه سخن می‌گفتند وروش تدریس ایشان انسان را تربیت می‌کرد. آیت‌الله انصاری حکیم غیرتمندی است که در تبری و تولی بسیار ممتازند.

یک عمر تلاش در راه حکمت و عرفان

آیت‌الله حسن رمضانی از استادان حکمت و عرفان حوزه علمیه قم درباره شخصیت علمی و معنوی آیت‌الله انصاری شیرازی گفت: شخصیت‌‌هایی مانند آیت‌الله انصاری شیرازی، صاحبان قله‌‌های علم و معرفت هستند. در بُعد علوم عرفانی و فلسفی، ایشان آن قدر عظیم است که شخصیتی مثل شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی از علم و معرفت ایشان بهره‌‌‌ها گرفت.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه آیت‌الله انصاری شیرازی یک شخصیت کهن و ریشه‌دار در حوزه علمیه است، افزود: تفاوت است بین ایشان با کسی که یک دوره شرح منظومه یا دیگر کتاب‌های حکمی را خوانده و می‌خواهد آن را تدریس کند. آیت‌الله انصاری شیرازی شخصیتی است که یک عمر در راه حکمت و عرفان تلاش کرده و در علوم و معارف استخوان خرد کرده است.

گریه‌های عارفانه استاد

حجت‌الاسلام افخمی مدرس سطح عالی حوزه و از شاگردان آیت‌الله انصاری شیرازی می‌گوید: حضرت استاد تاج البکائین بودند و گریه های عارفانه ایشان زبانزد خاص و عام است. گاهی ایشان را به کهک می‌بردم و در محلی بین راه اطراق می‌کردیم و در بین راه گله گوسفندی می‌دیدم و توقف می‌کردم و گفتم ببینید چگونه این بره‌ها از مادرانشان شیر می‌خورند و ایشان گریه می‌کردند و می‌گفتند ببینید چه مهری بین این فرزند و مادر برقرار است و به باطن عالم منصرف می‌شدند. ایشان عرفان خود را مخفی می‌کردند و می‌گفتند ای کاش ما هم مادری داشتیم و مسئله را این گونه می‌پیچاندند.

وی می افزاید: ایشان احساس عمیقی داشت و همه امور را توحیدی می‌دیدند و در مشهدالرضا می‌فرمودند من طواف کوی یار می‌کنم و از چشمان ایشان اشک ترشح نمی‌کرد بلکه اشک می‌فشاند و سر مطلب نگاهی توحیدی ایشان به عالم بود و همه چیز را در حلقه توحید می‌دید و خود به خود نازکی دل پیدا می‌شد.

اشعار مثنوی و گریه‌ها استاد

حجت الاسلام افخمی گفت: در جلسات خصوصی اشعار مثنوی را با صدای خوش برای ایشان می خواندم و ایشان در حین خواندن من گریه می‌کردند. زمانی ایشان قسمتی از کتاب را مشخص کرده بودند و گفتند اینجا را قسمت را بخوان ماجرا روباه و شیر و گرگ بود مولوی می خواهد بگوید بنده نباید خود را ببیند و شیر را محضر جبروت خدا دانسته است و گرگ را نفس اماره انسان خوانده است. زمانی که این اشعار را برای ایشان می خواندم به صورت زدند و گفتند گرگ پیر منم و گریه می‌کردند تا حدی که نگران شدم.

ایشان بسیار با مثنوی مانوس بودند. ایشان مخصوصا دو بیتی ها بابا طاهر را خیلی دوست داشتند و گاهی که به سبک دشتی برای ایشان می‌خواندم گریه‌های عجیبی می‌کردند و حتی این اواخر که نمی‌توانستند حرف بزنند باز هم می‌خواندم و ایشان گریه می‌کردند و ایشان یک عارف محض بودند.

گمشده‌ای که یافتم

آیت‌الله علم الهدی از شاگردان آیت‌الله انصاری شیرازی گفت: آیت‌الله انصاری شیرازی کیسه‌ای برای انقلاب ندوخته بودند و تنها برای رضای خدا مبارزه می‌کردند. ایشان سرآمد انقلابیون بودند. نام شریف ایشان را در سال 53 به بعد در لیست اساتید تبعید شده از قم به دلیل امضای مرجعیت حضرت امام شنیده بودم و بعد از دوران تبعید ایشان به قم برگشتند و اول درسی که شروع کردند منظومه سبزواردی بود و تا پایان منظومه خدمت ایشان بودم و بعد به دلیل گرایشاتی که به عرفان نظری داشتم دنبال فردی بودم که چند بعدی باشد هم ابعاد فلسفی و هم عرفانی در ایشان نمودار باشد و در نهایت گمشده خویش در وجود آیت‌الله انصاری حکیم یافتیم.

آخوند تمام عیار

استاد میرزا احمد اسدی از شاگردان نزدیک آیت‌الله انصاری شیرازی و مدرس عالی عرفان و فلسفه گفت: ایشان یک آخوند معتقد تمام عیار به تمام اصول و فروع اسلام می‌دانم. آیت‌الله انصاری شیرازی می‌فرمودند زمانی که همسر علامه طباطبایی رحلت کرد، علامه مقداری پول به ایشان دادند که برود حرم این پول را بدهد به شخصی که روضه بخواند. این مطلب بزرگ است که حکیمی با آن عظمت اینقدر به این اعتقادات پایبند باشد و به واو واو این کتاب‌ها معتقد بودند. آیت‌الله انصاری با عشق به تمام فروع و اصول اسلام نگاه می‌کرد. اگر کسی با آیت‌الله انصاری شیرازی محشور می‌شد معتقد بار می‌آمد، بنابراین ایشان یک آخوند ملای معتقد و معتقد پرورند.

دیدار استاد انسان را به یاد خدا می‌اندازد

حجت‌الاسلام خسروپناه رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران که از شاگردان آیت‌الله انصاری شیرازی بوده پس از عیادت این استاد برجسته عرفان و فلسفه گفت: ایشان با تربیت شاگردان و محققان فلسفه اسلامی نقش حائز اهمیتی در تقویت تدریس و پژوهش فلسفه اسلامی حوزه علمیه قم داشته‌اند.

وی گفت: معظم له علاوه بر تبحر در فلسفه اسلامی، شخصیتی وارسته، اخلاقی و بسیار متواضع بوده و دیدارش انسان را به یاد خدای متعال می‌اندازد.

خالی از هوی و هوس

سید علی طباطبایی یکی دیگر از شاگردان آیت‌الله انصاری شیرازی در وصف استاد می‌گوید: عده‌ای قبل از ارائه مطلب علمی می‌خواهند خود را ارائه دهند و آیت‌الله انصاری شیرازی این گونه نبودند. جلسات ایشان برای ما درس اخلاق بود؛ ما به سفارش آیت‌الله جوادی آملی و اصرار ایشان به درس‌های آیت‌الله انصاری مشرف شدیم، صرف حشر و نشر با ایشان درس اخلاق بود.

وی ادامه داد: در مشهد خدمت ایشان رسیدم و گفتم التماس دعا! ایشان چنان گریه کرد که من پشیمان شدم فرمودند: من که هستم که به من می گوئید التماس دعا. این یعنی خالی از هوی و هوس بودن، حتی راه رفتن ایشان برای انسان درس اخلاق است. نتیجه درس و بحث ایشان این است که انسان نباید برای خود حساب و کتابی جدا باز کند. دیدیم افرادی که کمی اصطلاحات آموختند و تفرعن وجودشان را گرفت و از خود بتی ساختند و شئوناتی برای خود قائل شدند اما آیت‌الله انصاری شیرازی این گونه نبودند.

ایشان طائفه و  سلسله‌ای بودند که به قول مولوی:
رگ رگست این آب شیرین و آب شور
در خلایق می‌رود تا نفخ صور

آیت‌الله یحیی انصاری شیرازی شامگاه شنبه به دلیل یک دوره طولانی بیماری دار فانی را وداع گفت. مراسم تشییع پیکر آن عالم ربانی روز دوشنبه 15 دی ماه از مسجد امام حسن عسکری(ع) به سمت حرم کریمه اهل بیت برگزار می‌شود و آیت‌الله مکارم شیرازی در حرم کریمه اهل بیت(ع) بر پیکر آیت‌الله انصاری شیرازی نماز اقامه می‌کند. مراسم بزرگداشت آن عالم ربانی نیز فردا شب در مسجد اعظم قم برگزار می شود.