لب های خشك مادستان در انتظار نزول رحمت الهی/ بحران جدی آب در همدان

به گزارش خبرنگار مهر، درحالی زمستان به نیمه‌های خود نزدیک می‌شود که برخلاف سال گذشته هنوز شاهد بارش‌های برف و باران مناسب در استان همدان نیستیم که این رویه نگرانی‌هایی را  ایجاد کرده است.

میانگین بارندگی سالانه در کشور ۲۲۵ میلمتر است که از تنوع آب و هوایی و ناهمگونی اقلیمی در ایران حکایت دارد که همین امر موجب توزیع نامتوزان بارش در این سرزمین می‌شود و از این رو الگوی زمانی بارش‌ها نیز از ریتم خاصی پیروی نمی‌کند.

استان همدان در غرب کشور و در بین رشته کوه زاگرس و البرز واقع است و به علت ارتفاع  بالا از سطح دریا به عنوان یکی از معدود استان‌های سردسیری کشور زبانزد است بطوریکه وسعت کم و تفاوت نامحسوس بخش‌های مختلف آن از نظر ناهمواری، موجب شده اختلاف اقلیمی قابل توجهی در نواحی مختلف استان وجود نداشته باشد.

آب و هوای همدان نیز چون سایر نواحی غرب کشور تحت کنترل عوامل بیرونی قرار دارد که در بین این نقش پرفشار جنب حاره در فصل گرم سال و نقش بادهای غربی در فصل سرد سال در هوای آن تاثیر گذار است.

منابع آبی همدان نیز محدود بوده و تمام رودخانه‌های جاری در آن به خارج از استان می‌ریزد بطوریکه از گذشته تامین آب در همدان به منابع زیرزمینی وابسته بوده که این امر خود در گذر زمان موجب بهره برداری بیش از ظرفیت آن‌ها شده و اکنون چند دشت استان وضعیت بحرانی را پیش رو دارند که این موضوع اهمیت بارش برف که موجب تامین منابع زیر سطحی و رو سطحی در نیمه اول سال آینده می شود را دو چندان کرده است.

همدان در ۲۲ سال گذشته شاهد شش سال خشکسالی در  سال‌های،۷۶، ۷۸، ۷۹، ۸۵، ۸۷، و ۹۲ بوده ودر همین مدت نیز ۹ سال شاهد ترسالی خفیف بوده است.

مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، همدان را جز هشت استانی کشور اعلام کرده که دو تا سه سال متوالی دچار خشکسالی شده و بر لزوم برنامه ریزی برای مقابله با بحران تاکید دارد.

محقق شدن بارش‌های بلند مدت در همدان رئیس شبکه پایش اداره کل هواشناسی استان همدان در همین زمینه از محقق شدن بارش‌های بلند مدت در دو ماه آینده و افزایش دمای زمستان در همدان خبر داد.

حسین کریمی جاوید در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه پیش بینی فصلی بارش نشان می‌دهد که مجموع بارش در زمستان در تمام نواحی استان با نوسان ۸۰ تا ۹۰ درصد نسبت به میانگین بلند مدت روی خواهد داد، بیان داشت: پیش بینی فصلی دما نیز نشان می‌دهد میانگین دما در زمستان سال جاری با افزایش بین نیم تا یک ونیم درجه ای همراه خواهد بود.

وی در خصوص میزان بارش از آغاز سال آبی تاکنون در نقاط مختلف استان بیان داشت: درهمدان در ایستگاه فرودگاه تاکنون ۸۴ میلیمتر، در ایستگاه شورین ۱۱۷ میلیمتر، در ملایر ۱۲۳ میلیمتر، در تویسرکان ۱۵۶ میلیمتر، در نهاوند ۱۴۹ میلیمتر، در اسدآباد ۱۶۶ میلیمتر، در رزن ۱۲۱ میلیمتر، درکبودرآهنگ ۹۲ میلیمتر، در فامنین ۸۹ و در بهار ۱۰۴ میلیمتر بارندگی روی داده و به این ترتیب بیش‌ترین بارش تاکنون در شهر تویسرکان به وقوع پیوسته است.

کریمی جاوید با اشاره به اینکه این میزان بارش تاکنون در حالی است که در مدت مشابه بلند مدت در همدان میانگین در ایستگاه فرودگاه ۱۲۶ و در ایستگاه شورین ۱۴۲ میلیمتر، در ملایر ۱۲۵ میلیمتر، در نهاوند ۱۵۶ میلیمتر، در تویسرکان ۱۷۴ میلیمتر، در رزن ۱۵۴ میلیمتر، در کبودرآهنگ ۱۲۲ میلیمتر، در اسدآباد ۱۶۷ میلیمتر ودر بهار ۱۳۵ میلیمتر بوده در خصوص تغییران آن به نسبت سال جاری اذعان داشت: در همدان در ایستگاه فرودگاه شاهد ۵۸ درصد، در ایستگاه شورین ۱۸ درصد، در ملایر ۲۲ درصد، در تویسرکان ۱۷ درصد، در کبودر آهنگ ۴۷ درصد، در نهاوند ۲۰ درصد، در رزن ۳۹ درصد، در اسد آباد هشت درصد و در بهار ۵۱ درصد به نسبت سال گذشته در همین زمان کاهش بارندگی را نشان می‌دهد و به این ترتیب همدان و بهار بیشترین کاهش بارندگی را به نسبت سال گذشته تاکنون داشته‌اند.

وی ادامه داد: میانگین بارش در ۱۸ سال گذشته در همدان در ایستگاه فرودگاه ۳۳ درصد و در ایستگاه شورین همدان ۱۸ درصد، در ملایر دو و در تویسرکان ۱۰ درصد، در نهاوند چهار درصد، در کبودراهنگ ۲۵ درصد، در رزن ۲۱ درصد، در فامنین ۱۰ درصد، در اسد آباد یک درصد و در بهار ۲۳ درصد کاهش بارندگی را نشان می‌دهد و به این ترتیب شهر همدان در این سال‌ها بیشتر کاهش بارندگی را شاهد بوده است.

رئیس شبکه پایش اداره کل هواشناسی استان همدان بیان داشت: میانگین بارش سالیانه در شهر همدان ۳۰۰ میلیمتر، ملایر ۳۰۵ میلیمتر، تویسرکان ۴۰۲ میلیمتر، کبودر آهنگ ۲۸۷ میلیمتر، رزن ۳۶۹ میلیمتر، فامنین ۲۴۲ میلیمتر، در نهاوند ۳۶۷ میلیمتر، اسد آباد ۳۰۸ میلیمتر و در بهار ۳۷۲ میلیمتر بوده و به این ترتیب تویسرکان بیسترین بارندگی استان و فامنین کمترین بارش استان را دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان نیز از وضع خطرناک برداشت آب در دشت‌های استان خبر می‌دهد.

مرتضی عزالدین در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه بحران آب در همدان جدی است، بیان داشت: هم اکنون دو میلیارد و ۲۹۱ میلیون متر مکعب از منابع آب زیر زمینی استان برداشت می‌شود که این رقم معادل ۱۰۰ درصد منابع آبی تجدید پذیر استان است.

آب در استان همدان با بهره وری کمتر از ۱۰ درصد مصرف می‌شود وی ادامه داد: تامین هر نوع تقاضای اضافی آب در آینده فقط از طریق صرفه جویی در این مقدار آب موجود مقدور استچراکه آب در استان همدان با بهره وری کمتر از ۱۰ درصد مصرف می‌شود.

وی با اشاره به اینکه کشت محصولات پر آب بر در استان همدان نسبت به سایر استان‌های کشور بسیار زیاد است، گفت: با این وضعیت نزولات جوی و کاهش ذخایر آب‌های زیر زمینی تغییر الگوی کشت از ضروریات استان به شمار می‌رود.

یکی از بحرانی‌ترین مناطق استان از لحاظ افت منابع آبی دشت‌های کبودرآهنگ است که به علت وجود نیروگاهی حرارتی و برداشت‌ها بی رویه به وضعیت بحرانی رسیده به طوری عمق چاهها در این منطقه اکنون در به ۳۰۰ متر رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان در این خصوص عنوان کرد: با انتقال پسآب فاضلاب همدان به نیروگاه مفتح، تمامی چاه‌های نیروگاه از مدار خارج شده و این امر سبب می‌شود تا وضعیت دشت کبودراهنگ بهبود یابد و در صورت تخصیص به موقع اعتبار و تامین لوله موردنیاز این پروژه در سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.

در حالی که یک میلیارد و ۲۶ میلیون مترمکعب آب سالیانه در بخش زارعت استان که بیشتر شامل محصولات پر آب بر چون یونجه وسیب زمینی است مصرف می‌شود، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان از عزم این نهاد برای تغییر الگوی کشت خبر می‌دهد.

علیرضا رنجبرضرابی با اشاره به اینکه ۹۰ درصد منابع استان همدان در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: سازمان جهاد کشاورزی از سال‌های گذشته به تدریج تغییر الگوی کشت را آغاز کرده است.

وی با اشاره به اینکه باید به دنبال این باشیم تا محصولات کشاورزی براساس منابع آب موجود در استان همدان کشت شوند، اذعان داشت: در کوتاه مدت نمی‌توان الگوی کشت را تغییر داد و این کار با سیاست‌های دستوری امکان‌پذیر نیست و باید از طریق فرهنگ‌سازی عملیاتی شود.

رنجبر ضرابی با اشاره به توسعه سطح زیر کشت محصولات پر آب بر در دستور کار نیست خبر از جهت گیری‌ها به سوی توسعه باغات داد و اذعان داشت: با تجهیز اراضی کشاورزی به سیستم آبیاری تحت فشار بهره‌وری آب در اراضی افزایش می یابد.

وی تاکیدکرد: کشاورزان همدانی نیز محدودیت منابع آب را در استان درک کرده‌اند و این نهاد خواستار ساماندهی منابع آب و تخصیص بهینه به کشاورزان است.

گرچه در طول فصل کشت مسئولان استان دست به مسدود کردن چاهای غیر مجاز نزدند ولی با پایان فصل برداشت تاکنون ۵۰۰ حلقه چاه غیر مجاز در استان مسدود شده که خود موجب کاهش برداشت ۵۰ میلیون متر مکعبی از منابع زیر زمینی شده است.

آغاز بارش‌ها از نیمه دوم بهمن تا نیمه فروردین در غرب کشور  در حالي كه تاكنون ۱۷ درصد از  بارش هاي سال آبي در كشور محقق نشده است، مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور نوید آغاز بارش‌ها از نیمه دوم بهمن تا نیمه فروردین سال آینده و روند نرمال آن در غرب کشور را می‌دهد که این امر دزمین‌های خشک  را از  نعمت الهی سیراب کند.

از سوی دیگر با توجه به مصرف ۹۰ درصد آب در استان در بخش کشاورزی و عدم بهره وری مناسب آن مسئولان استان باید با اولویت قرار دادن مکانیزه کردن این بخش و تغییر الگوی کشت به دنبال نجات منابع زیر سطحی از خطر عدم امکان تجدید پذیر شدن با توجه به برداشت‌های بی رویه از آن‌ها باشند.