به گزارش خبرنگار مهر، چند ماه پيش بود كه خبر كشف اسكلت ۷ هزار ساله يك زن در چهار راه مولوی تهران، حسابی جنجال به پا كرد... مردم و رسانه‌ها کنجکاوانه اخبار را دنبال می‌کردند. این جسد می‌توانست نشانه هفت هزار ساله بودن تهران باشد و این حقیقتِ تائید نشده برای خیلی‌ها جذاب بود.
اینکه در نهایت هنوز هم برای قضاوت در این مورد اما و اگرهایی وجود دارد به جای خود اما ذوق و شوق مردم و رسانه‌ها در تهران برای این مسئله قابل درک بود. چیزی که راحت نمی‌شود درکش کرد، بی‌توجهی یا به نوعی بی‌ذوقی ما نسبت به حقایق تائید شده درباره قدمت شهرمان و افتخاراتش است.
تنها یک نگاه گذرا به بناهای و محوطه‌های تاریخی در سطح استان قم نشان می‌دهد تا چه اندازه ما از افتخار کردن به گذشته‌مان ناتوان هستیم.
در شهر ما روزی نیست که خبری نرسد از بلدوزرهای شهرداری که بنایی را با خاک یکسان کرده‌اند یا محوطه‌ای تاریخی را ویران. همین بلوار پیامبر اعظم(ص) خدا می‌داند با بهای ویران شدن چند بنای تاریخی ساخته شد یا بلوار عمار یاسر که تپه باستانی شادقلی‌خان را با خاک یکسان کرد...
همان آثاری هم که ویران نشده‌اند امروز یا به زباله‌دانی تبدیل شده‌اند یا گوشه‌ای فراموش شده در این شهر خاک می‌خورند.
تاریخ قم طول و دراز است و پر افتخار... قصه برای بازگو کردن بسیار دارد. خیلی برنامه‌ها می‌شود برای استفاده از ظرفیت‌های تاریخی‌اش تدارک دید. می‌شود مشابه شهرهایی مانند کاشان و همدان و یزد و ... از برخی بناها نمادی ساخت که مردم با آن قم را به یاد بیاورند. می‌شود درآمد‌زایی کرد و گردشگری را رونق داد. می‌شود حس تعلق مردم را نسبت به شهرشان بالا برد تا در برنامه‌ها و روندهای مدیریتی بهتر مشارکت کنند. خیلی کارها می‌شود در قم انجام داد اما گویا اینجا موضوع نتوانستن نیست، بلکه مشکل، نخواستن است.
همان آثاری هم که ویران نشده‌اند امروز یا به زباله‌دانی تبدیل شده‌اند یا گوشه‌ای فراموش شده در این شهر خاک می‌خورند
کافی است چند دقیقه‌ای پای صحبت‌های علاقمندان به میراث فرهنگی و کارشناسان این حوزه در قم بنشینی و گلایه‌هایشان را گوش دهی.
یکی از این افراد سیامک سرلک، مسئول کاووش تپه باستانی قلی درویش است که سال‌های طولانی برای کاووش محوطه‌های باستان وقت گذاشته و در سرما و گرمای زمستان و تابستان تلاش کرده میان ویرانه‌هایی که نهادهای دیگر از محوطه‌های باستانی ساخته‌اند، نشانه‌ای به دست بیاورد.
این باستان شناس اعتقاد دارد تپه قلی درویش که مهم‌ترین نشانه زندگی هفت هزار ساله در قم است، اگر در مناطق مرزی کشور قرار گرفته بود در هشت سال جنگ این همه خسارت نمی‌دید که این سالها با بی‌توجهی نهادهای مختلف در نزدیکی شهر قم دیده است.
از طرفی کافی است چند دقیقه‌ای پای صحبت‌های سرمایه‌گذاران میراث فرهنگی بنشینی تا درد دل‌هایشان را از بی‌توجهی‌ها و سنگ‌اندازی‌های هر روزه در مسیر احیای بناهای تاریخی و حفظ کاربری آنها مو به مو برایت بازگو کنند.
اعتباری که به ما می‌دهند، پاسخگوی حتی یک صدم آثار تاریخی موجود در استان قم نیست و با این اعتبار نمی‌شود میراث فرهنگی را مدیریت کرد
بدتر از همه وقتی است که مقایسه‌ای انجام دهی بین قم و شهرهایی مانند کاشان که همین نزدیکی‌هاست و از نظر ظرفیت‌های میراث فرهنگی حتی پایین‌تر از قم است اما با توجه به جا و مساحت بافت تاریخی و حمایت از فعالان این عرصه توانسته خود را به عنوان یک شهر تاریخی در اذهان جا بیندازد درحالی که با عملکردِ بدِ ما بسیاری ممکن است تاریخ قم را به همین نیم قرن اخیر محدود کنند و چیزی از گذشته پر افتخار آن ندانند.
بدترین نوع گلایه را هم در این عرصه از زبان مدیران و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی قم می‌شنوی. از تعدد بناها و اماکن تاریخی و کمی اعتبار و عدم همراهی نهادهایی که می‌توانند در این عرصه قدم‌هایی بردارند، می‌گویند.
«اعتباری که به ما می‌دهند، پاسخگوی حتی یک صدم آثار تاریخی موجود در استان قم نیست و با این اعتبار نمی‌شود میراث فرهنگی را مدیریت کرد. » این گلایه عمار کاووسی، معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث قم در گفتگو با مهر است.
وی در انتقاد به بی‌توجهی به آثار موجود از ادوار مختلف تاریخی، مسائل مالی را مهم‌ترین چالش این سازمان برای حفظ و حراست از این آثار می‌داند.
کاووسی معتقد است اگر هم بتوانیم در شرایط کنونی کاری انجام دهیم، باید بیشتر به فرهنگ‌سازی و وارد شدن مردم در این حوزه امیدوار باشیم.
در میان تمام این غصه‌ها، غمناک‌تر از همه کم‌لطفی مردم به مسائلی است که باید از مسئولان مطالبه کنند اما گویا آنها هم یادشان رفته توجه به گذشته تاریخی یک سرزمین تا چه اندازه برای مردمش غرور و افتخار به همراه دارد و چقدر می‌تواند در کسب احترام میان دیگر اقوام موثر واقع شود.
بیست و هشتم اردیبهشت‌ماه روز جهانی موزه و میراث فرهنگی امسال هم مانند سال‌های گذشته با برگزاری جلسات کم‌فایده و برنامه‌های کم محتوا گذشت اما تفکری که آثار تاریخی را مزاحم مسیرِ توسعه شهر می‌داند یا احترام به گذشته را منافی پاسداشت ارزش‌ها، هنوز هم در این شهر پرقدرت است و امسال هم نگذاشت مشکلات واقعی این عرصه دیده شود و دغدغه‌های حقیقی حتی به زبان بیاید.
زینب آخوندی
نظر شما