به گزارش خبرگزاري "مهر"، جنين تقريبا در چهار ماهگي مي تواند صداها را بشنود. نخستين حسي كه در او به وجود مي آيد، شنيدن است. در طول چهار ماه و نيم دو صدا ملكه بي همتاي حس اوست. در دنياي تاريك و بسته اش بوئيدن و ديدن ممكن نيست و لامسه و چشايي احساساتي دور و مبهم است. درعوض در دنيايي از صداهاي گوناگون غوطه ور است، صداي لالايي مادر، ضرب آهنگ آهسته تنفس او و تبش قلبش.
شنوندگان امروز هم صداي راديو را مي شنوند. شايد ازهمين رو شايسته است كه اين صدا آموزش بدهد، اطلاع رساني كند، نشاط و نيرو ببخشد، انگيزه ايجاد كند و همدل و همراه باشد آن هم به شيوه اي هنرمندانه، جذاب و حرفه اي. صداي راديو صداي همه بر و بچه هاي راديو است، اما در زير اين گنبد نيلي سال هاست كه بغض خوابيده اي در گلوي بچه هاي راديو قرار گرفته و سكوت آنها گلواژه هاي فرياد را شكل مي دهد. آيا تاكنون به اين موضوع فكر كرده ايد كه حتي صداها مي توانند سنگ صبور مشكلات برخي از آدم ها باشند؟ و در حالي كه عشق شان ترانه سراي آهنگ دل هايشان است، سعي كنند كار خود را به نحو مطلوب انجام دهند. اينها جزو بچه هاي راديو نيستند، آنها سعي مي كنند فريادهاي برخي از مسئولان را كه بعد از بيرون آمدن از استوديو پخش را به جان بخرند، اما پاسخ هاي واقعي را براي شنوندگان دريافت كنند.
در واقع رسانه موجود زنده اي است كه پيامي را ازيك پيام ساز به يك پيام گير مخاطب منتقل مي كند و وسيله اي براي برقراري ارتباطات است. زبان رسانه، زبان ارتباطي، اثر بخش و تاثيرگذار است و به شكل ژرف و درازمدت و ايجاد رابطه عاطفي ميان مخاطب رسانه و پيام هاي آن است. موسيقي، گوينده، مجري، لحن و بيان، حتي نوع برنامه، واژگان و دستور زبان به كار رفته در يك پيام، ظاهر و صورت پيام از نظر (گفتاري، شنيداري و ديداري) و در كل عاطفه موجود در پيام تشكيل ماهيتي مي دهند كه موجوديتي رسانه اي مي يابد و زبان رسانه ناميده مي شود.
بايد ساعت 13:30 در استوديو پخش راديو تهران حاضر مي شدم تا گزارشي از برنامه "بحث روز" به سردبيري فرانك نوه سي و تهيه كنندگي غلامحسين خسروي تهيه كنم. سرانجام بعد از پاسخ به چند سئوال مسئولان حراست وارد محوطه راديو تهران مي شوم. اين راديو بر خلاف ديگر شبكه هاي راديويي كه در ساختمان شهداء راديو واقع در جام جم قرار دارند، در ميدان ارگ از قديمي ترين نقطه تهران قرار گرفته است. وقتي وارد حياط بزرگ راديو تهران مي شوم كه منتهي به چند ساختمان است، ناخودآگاه خاطره سال 83 برايم زنده مي شود.
به خاطر دارم آن روزها ساختمان اداري اين راديو پلمپ شده و قرار بود چند روز بعد ساختمان پخش هم پلمپ شود. در واقع مسئولان مي خواستند مكان اين راديو را همانند ديگر شبكه هاي راديويي به ساختمان جام جم منتقل كنند، اما قديمي ها مخالف اين قضيه بودند و دلشان مي خواست مكان اين راديو به عنوان يك مكان تاريخي همچنان به قدمت خود در اين نقطه از شهر ادامه دهد، به همين دليل جلو راديو نشستند و خواستار مقابله با اين قضيه شدند. عزت اله ضرغامي به محض شنيدن اين قضيه در حالي كه از اين تصميم مطلع نبود از راديويي ها عذرخواهي كرد و قضيه فيصله پيدا كرد. حال بر و بچه هاي راديو همچنان در ساختمان راديو مشغول به كار هستند.
بعد از عبور از يك راهرو، وارد استوديو پخش راديو تهران كه بر و بچه هاي برنامه "بحث روز" در كنار هم مشغول گفتگو هستند، مي شوم كه اتفاقاً با استقبال گرم از طرف برنامه سازان اين برنامه رو به رو مي شوم. دو اتاق به شكل مستطيل كه يكي به اتاق فرمان شامل چند دستگاه آنالوگ براي پخش نوارهاي برنامه، دستگاه صدا و CD و يك كتابخانه خيلي كوچك و ديگري به اتاق ضبط منتهي مي شود.
عليرضا محمدي گوينده برنامه همراه مهندس علي چگيني كارشناس اقتصاد وزارت مسكن و مصطفي قلي خسروي رئيس اتحاديه مشاوران مسكن داخل استوديو ضبط مي شود. فرانك نوه سي سردبير به همراه غلامحسين خسروي تهيه كننده و صدابردار در اتاق فرمان قرار مي گيرند. به محض اينكه عقربه ها ساعت 13:30 را نشان مي دهد، برنامه شروع و صداي عليرضا محمدي طنين بخش فضاي استوديو مي شود كه از مهمان برنامه درباره ضابطه مند نبودن نرخ اجاره بهاي مسكن مي پرسد و با گفتن نرخ ها از سوي مهمان برنامه صداي خنده در استوديو فرمان بلند مي شود، چرا كه كارشناس برنامه به جاي پاسخ دادن به سئوال گوينده يكسري آمار ارائه مي كند، اما گوينده به راحتي ميدان را خالي نمي كند و مرتب سئوال مي پرسد. از سوي ديگر سردبير برنامه نيز از طريق گوشي اعلام مي كند كه از مهمان برنامه بخواهد به اين سوال پاسخ بگويد، اما فايده اي ندارد.
يكي از عوامل وارد استوديو فرمان مي شود و اشاره مي كند كه "بچه ها! صداي شنوندگاني را بگذاريم كه از مشكل افزايش اجاره بهاي مسكن رنج مي برند تا اين مسئولان ..." نوارها روي دستگاه آنالوگ قرار مي گيرد و صداي شنوندگان كه اشاره مي كنند، آيا خودتان تاكنون مستاجر بوديد كه از مشكلات ما باخبر شويد؟ ديگري اشاره مي كند كه شما به جاي محاكمه كردن مجري كه اجازه صحبت به شما نمي دهد، پاسخ واقعي بدهيد؟ و ... كارشناس برنامه كه مشخص است از كوره در رفته به صحبت هاي خود ادامه مي دهد. من نيز از اين فرصت استفاده مي كنم و گپي با فرانك نوه سي سردبير و غلامحسين خسروي تهيه كننده مي زنم.
فرانك نوه سي، سردبير برنامه "بحث روز" با اشاره به اينكه كارش را در راديو تهران دو سال است كه شروع كرده، درباره پيشنيه اين برنامه مي گويد: "ظاهراً اين برنامه پيشينه شش تا هفت سال بيشتر دارد و محور برنامه به موضوعات مهم و كلاني برمي گردد كه در شهر تهران مي گذرد. اين برنامه تعدادي سردبير دارد. در واقع به كمك يك گروه هدايت مي شود و هر سردبير در هفته يك برنامه دارد تا برنامه به لحاظ محتوايي غني باشد. هر هفته جلساتي برگزار مي شود تا محورهاي مختلف كه شامل مشكلات تهران است، بررسي شود و بعد از تصويب يكي از سردبيران روي اين موضوع كار كند."
وي درباره اينكه تعدد سردبيران به يك دستي برنامه لطمه نمي زند، اشاره مي كند: "نه، به هيچ عنوان مشكلي ايجاد نمي كند، حتي موثر هم هست و كمك زيادي به بار محتوايي برنامه مي كند. از سوي ديگر وقتي هر روز يك سردبير به يك موضوع مي پردازد، نشان مي دهد كه يك هفته فرصت دارد تا متريال مناسب برنامه را آماده كند، از لحاظ محتوايي مطالعه كند، با مهمانان برنامه ارتباط برقرار و خوراك لازم را براي برنامه تهيه كند."
نوه سي كه از سال 1376 در صدا و سيما مشغول به كار است، درباره كهنه نشدن موضوعات برنامه و به روز بودن خاطرنشان مي كند: "متغييرهايي در نظر گرفته مي شود كه اگر يك اتفاق ناگهاني هم بيفتد، بچه ها توانايي داشته باشند با يك كار فشرده محتواي برنامه را مشخص كنند. برخي موضوعات هم كلان است. به عنوان نمونه بحث افزايش اجاره بهاي مسكن در برنامه امروز ما به يك فصل مربوط است يا برخي از موضوعات چون بحران آب در تهران كهنه نمي شود."
وي در ادامه مي افزايد: "در اين برنامه سردبير، تحقيق و نويسندگي برنامه هم برعهده دارد. البته ما از نظرات مشاوران و كارشناسان بيرون از سازمان هم بهره مند مي شويم."
نوه سي درباره مشكلات برنامه زنده مي گويد: "بستگي دارد كه مشكل را چگونه ببينيد. در اين برنامه بايد چالش شود تا به نتيجه گيري صحيحي هم برسيم. البته اعتراض ارگان ها فراوان است، ولي اذيت مان نمي كند، چون پوست مان كلفت شده است."
غلامحسين خسروي تهيه كننده درباره جذابيت تهيه كنندگي اين برنامه اشاره مي كند: "اين نوع برنامه ميزگرد و مناظره در تمام شبكه هاي راديويي با اين نام ساخته مي شود، اما جذابيت اين نوع برنامه ها براي من و ديگران اين است كه مشكلات مردم را منعكس و پاسخ هاي مناسب هم دريافت كنيم و اين مساله به لحاظ فكري براي خودمان نشاط آور است. راديو تهران هم مانند ديگر شبكه هاي راديويي از ابتداي تاسيس چنين برنامه هايي را به صورت زنده و توليدي داشته است. درباره اين برنامه هم بايد اشاره كنم كه مسئوليت قسمت محتواي برنامه بر عهده سردبير است و تهيه كننده سعي مي كند مواردي كه براي اجراي برنامه تعيين شده را كنترل كند."
وي در ادامه مي افزايد: " اگر برنامه سردبير نداشته باشد، وظيفه سردبير هم بر عهده تهيه كننده است. يعني محتوا، شكل، فرم و اجراي برنامه به عهده تهيه كننده است. در واقع مثل مدير داخلي مي ماند كه راهبر كار صدابردار، گوينده، گزارشگر، دعوت از كارشناسان، انتخاب موسيقي، تركيب و تنظيم تمامي موارد كار بر عهده تهيه كننده است. به خصوص كه به لحاظ موضوعي بايد دقت نظر داشته باشد تا برنامه به هدف خودش برسد."
خسروي در پاسخ به اين سئوال كه قبل از انقلاب تهيه كننده و سردبير يك نفر بوده، اما بعد از انقلاب اين دو مقوله جدا شده و هم اكنون اين قضيه در حال يكي شدن است، توضيح مي دهد: "جدا بودن سردبير و تهيه كننده در برنامه تداخلي ايجاد نمي كند، چرا كه بستگي به گروهي دارد كه با هم كار و همفكري مي كنند. اگر آنها قانون انجام كار را بلد باشند، مشكلي پيش نمي آيد، ولي زماني كه اين مسئوليت بر عهده يك نفر باشد يك سليقه و يك فكر دخيل است. يك ضرب المثل هم هميشه وجود دارد كه مي گويند وقتي آشپز دو تا شد، آش يا شور مي شود يا بي نمك. در واقع وقتي خصوصيات اخلاقي برخي از عوامل با هم متفاوت باشد، بهتر است اين مقوله يكي شود. البته قبل از انقلاب هم همين طور بوده، ولي بعد از انقلاب كه برنامه ها محتوامحور شد، عامل ديگري اضافه شد كه مسائل محتوايي برنامه را بر عهده داشت."
تهيه كننده اين برنامه در پاسخ به اين سئوال كه تا چه حد به گوينده اين اجازه را مي دهيد تا برنامه را هدايت كند، مي گويد: "به هر حال گوينده بايد هدايت شود، اما شغل گوينده اقتضا مي كند كه از مهمان برنامه سئوال كند تا رفع ابهام شود. البته اگر فردي كه به عنوان مهمان برنامه حضور دارد و دوست دارد جواب صحيح را بدهد و به قول معروف طفره مي رود از نظر نوع برنامه سازي، گوينده حق تخطئه يا به پاسخ اجباري گرفتن از مهمان را ندارد، چرا كه اينجا دادگاه نيست، اما بايد سعي كند در كمال احترام پاسخ را دريافت كند. ما به عنوان رسانه ملي وظيفه داريم منعكس كننده نظرات شنوندگان و مسئولان باشيم."
وي درباره ويژگي هاي برنامه هاي زنده و توليدي عنوان مي كند: "در برنامه زنده مسائل روز مورد سئوال و جواب قرار مي گيرد، در حالي كه برنامه هاي توليدي چيزي است كه از قبل ضبط شده. از سوي ديگر در برنامه زنده ما نظر شنوندگان را هم پخش مي كنيم و بحث چالشي مي شود. اگر بحث هاي روز جامعه هم انتخاب شود، بايد برنامه زنده باشد، چرا كه پوياتر است، اما برخي برنامه ها نياز نيست كه به صورت زنده توليد شوند، چرا كه ممكن است يك برنامه توليدي كيفيت بيشتري داشته باشد. از سوي ديگر زنده يا توليدي بودن برنامه ها به سلايق مدير مربوط و خصوصيت اصلي شبكه راديويي برمي گردد كه چگونه برنامه ريزي انجام پذيرد."
خسروي درباره اينكه آيا زنده بودن برنامه براي شما مشكلاتي به وجود آورده است؟ يا نه، خاطر نشان مي كند: "شخصاً براي من مشكلي ايجاد نكرده، وقتي كسي دوره اين كار را گذارانده و تجربه هم دارد، هيچ وقت هدايت برنامه از دستش در نمي رود."
بعد از تمام شدن برنامه عليرضا محمدي گوينده برنامه به همراه دو كارشناس از استوديو ضبط بيرون مي آيند، اما يكي از كارشناسان در حالي كه خيلي عصباني است با فريادهايش نزديك سردبير برنامه مي شود و مي گويد: "شما من را در اين برنامه دادگاهي كرديد. من از اولش هم نمي خواستم به اين برنامه بيايم، ولي شما اصرار كرديد ..."
در حالي كه مهمان برنامه مشغول بحث كردن و فرياد زدن بر سر عوامل است با عليرضا محمدي صحبت مي كنم. او كه از كودكي به راديو علاقمند بوده و هنوز هم در شبانه روز پنج تا شش ساعت به راديو گوش مي دهد، حتي در مقايسه با تلويزيون بيشتر برنامه هاي راديو را گوش مي دهد تا برنامه هاي تلويزيون را تماشا كند، مي گويد: "گويندگي برنامه هاي زنده، استرس هاي خاص خودش را دارد. اگر در برنامه توليدي تپق بزني به واسطه تهيه كننده، سردبير يا خود گوينده حل مي شود، اما در برنامه زنده شما بايد شش دانگ حواست جمع باشد، مسلماً اين اضطراب خاص خودش را دارد."
وي درباره اينكه با توجه به سابقه طولاني در گويندگي هنوز هم استرس برنامه هاي زنده را دارد يا نه اشاره مي كند: "ما چيزي به نام تب آنتن داريم و اين مساله حتي در يك گوينده قديمي هم وجود دارد. به عنوان نمونه مهمان برنامه ما در يك لحظه كنترل خودش را از دست داد. من به عنوان يك گوينده كه البته به تعبير من مجري، بايد اداره كننده اين برنامه باشم تا هم توهيني به مهمان برنامه نشود و هم نماينده افكار عمومي باشم. يعني بايد خط قرمزها و بايدها و نبايدها را در برنامه زنده بدانيم و كنترل كنيم. شما وقتي در آن جايگاه قرار مي گيريد، مسلما استرس را داريد."
وي در درباره دستمزد گويندگان اشاره مي كند: "اگر دستمزد راديويي ها را با تلويزيون مقايسه كنيم، فاصله دستمزدها خيلي زياد است. منتها من هم گزارشگر هستم و هم گوينده. ما اگر دنبال اين حرف ها برويم نبايد كار كنيم. هدف ما اگر صرفاً دستمزد باشد، موفق نمي شويم. در واقع اين عشق و علاقه ما را به كار اميدوار مي كند."
وقتي اشاره اي به وضعيت گويندگان راديو به لحاظ سطح آگاهي مي كنم كه برخي مواقع صداي گوينده چندان مناسب نيست به طوري كه شنونده پس مي زند، محمدي مي گويد: "جانا سخن از زبان ما مي گويي. شايد دليل اين مساله به تعدد شبكه ها برگردد. به نظرم يك گوينده بايد بيست و اندي ويژگي داشته باشد و صرفاً صدا نيست. قدرت انتقال، اطلاعات عمومي و ... موثر است. وقتي گوينده اي پشت ميكروفن قرار مي گيرد بايد آگاه به مسائل روز چون اجتماعي، سياسي و اقتصادي باشد. در واقع بايد مجموعه اي از اينها را دارا باشد تا با تسلط برنامه را اجرا كند."
وي درباره اينكه طبق قانون جديد (كه بي انصافي در حق بچه هاي راديو است) گويندگان نمي توانند در بيش از يك شبكه راديو يا گويندگان راديو نمي توانند در تلويزيون فعاليت كنند، توضيح مي دهد: "اين مساله به خاطر تفكيك شبكه هاي راديويي است. البته اين سئوال را بايد از معاونت صدا پرسيد، اما به عنوان نمونه اگر اين قانون نبود، من مي توانستم وقت بيكاري خود را در راديو ديگري باشم. البته نه در راديو ورزش كه تخصصي ندارم، بلكه در مابقي شبكه هاي راديو مي توانستم فعاليت كنم. شايد منع گويندگان راديو در تلويزيون از سوي معاونت صدا به اين خاطر باشد كه جايگاه راديو حفظ شود، اما شخصاً مخالف با اين قضيه هستم. منع گويندگي در بيش از يك شبكه راديويي هم صحيح نيست."
وي درباره جذابيت گويندگي برنامه "بحث روز" اشاره مي كند: "كسي كه به عنوان گوينده بحث روز هست به تعبير من مجري است، نه گوينده؛ چرا كه گوينده با تكيه بر نوشته جلو خودش صحبت مي كند، اما كسي در "بحث روز" است بايد با اطلاعات كافي پشت ميكروفن بنشيند. بايد جسارت داشته باشد. خط قرمزها را بداند و شش دانگ حواسش به برنامه باشد. در غير اين صورت موفق نيست."
در حالي كه مهمان برنامه هنوز عصباني است و داد و فريادهايش ادامه دارد، استوديو پخش راديو تهران را ترك مي كنم.
نظر شما