خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: کدبانوهای اردبیلی از یک ماه مانده به رمضان نیازمندی‌های مصرفی یک ماه خود را تهیه و تدارک می‌بینند.
در گذشته که پخت نان صنعتی تا به این حد رواج نداشت و اشخاص در منازل خود به پخت نان اقدام می‌کردند، چند روز یا هفته قبل از آغاز ماه رمضان شاطر، خمیرگیر، چونه گیر و وردنه زن دعوت می‌شدند تا نان مصرفی یک ماه خانواده تأمین شود.
تهیه انواع سبزی‌های خشک، انواع مربا، انواع ترشی و مواد اولیه انواع غذا و آش از یک ماه مانده به رمضان آغاز می‌شد تا در این ماه سفره‌ها همیشه پربار بوده و خانواده کسری نداشته باشد.
افطار با غذاهای محلی
به عقیده کارشناسان تغذیه ترکیب غذاهایی که اردبیلی‌ها در افطار و سحری مصرف می‌کنند، متناسب با نیاز فرد در این ایام بوده و همه گروه‌های غذایی را در خود گنجانده است.
علی نصرتی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: توصیه می‌شود که افطار با غذای سبک آغاز شود و شام کمی با فاصله مصرف شود که در سبک تغذیه اردبیلی‌ها به ویژه از گذشته به این مهم توجه و حتی تأکید شده است.
وی افزود: برنامه غذایی که در ماه رمضان مصرف می‌شود برخوردار از تمامی گروه‌های غذایی است و زمان و شکل مصرف آن نیز متناسب با اصول تغذیه تعیین شده است.
این کارشناس تغذیه مصرف غذاهای چربی‌دار در سحر را با هدف ذخیره‌سازی انرژی دانست و تأکید کرد: در مجموع می‌توان سبک تغذیه ماه رمضان در اردبیل را برخوردار از ارزش غذایی لازم دانست.
اردبیلی‌ها در هنگام افطار از غذاهای محلی از جمله فرنی با آرد برنجی که خود اقدام به آرد کردن آن می‌کنند و امروز با دستگاه‌های صنعتی در مغازه‌ها انجام می‌شود مصرف می‌کنند.
در حیاط اغلب شهروندان اردبیلی گل‌های محمدی مشاهده می‌شود که گلبرگ‌های آن با ظرافت خاصی جدا شده و برای تهیه مربای گل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر چند امروز فروش مربای گل خانگی در مغازه‌ها متداول شده و بیانگر تغییر شیوه‌های زندگی است اما در گذشته بانوان کدبانو با وسواس خاصی مربای خود را تهیه می‌کردند.
یک شهروند اردبیلی در این خصوص گفت: مربای گل محمدی چنانچه از نامش پیداست یکی از مواد غذایی باارزش محسوب می‌شود که خانم‌ها برای پخت بهتر آن رقابت می‌کنند.
نسترن دلجو افزود: هرچند امروز خیلی‌ها مربا را از بازار تهیه می‌کنند اما در گذشته خانم‌ها با علاقه‌مندی و وسواس آن را در منزل تهیه می‌کردند.
فرنی علاوه بر مربای گل با پودر دارچین و پوست پسته نیز مصرف می‌شود و بانوان به فراخور طبع خانواده انواع مربای دیگر از جمله بهارنارنج و بالهنگ و مربای میوه‌های فصل را نیز جهت مصرف با کره در سفره افطاری قرار می‌دهند.
علاوه بر این چای و یا آب جوش که با شکر شیرین شده، پنیر با سبزی خوردن در کنار نان‌های محلی و عسل و سرشیر محلی غذای مرسوم دیگر در سفره‌های افطار است.
یک بانوی کهنسال اردبیلی به خبرنگار مهر گفت: از گذشته مهمانی‌های ماه رمضان همراه با کوکو یا کتلت است که کوکوی اردبیل متفاوت از کوکویی است که معمولاً در همه جا پخته می‌شود.
پوراندخت سپاسی تأکید کرد: در کوکوی اردبیل که با قطر کلفت پخت می‌شود گوشت و گردو نیز اضافه می‌کنند تا به عنوان یک غذای مقوی مصرف شود.
وی همچنین به پخت انواع آش که در هنگام افطار می‌تواند برای روزه‌دار مناسب و مقوی باشد اشاره کرد و افزود: در گذشته آش دوغ، آش گیلدیک و آش ترش طبخ می‌شد که هر سه غذاهای مقوی محسوب می‌شوند.
به پا کردن سفره در منزل و تدارک برای مهمان ناخوانده
در اردبیل رسم است که شام ساعتی بعد از افطار مصرف می‌شود و اغلب خانواده‌ها در زمان افطار به غذاهای ذکر شده بسنده می‌کنند.
کهنسال اردبیلی تأکید دارد که در گذشته ارزش سفره افطار بسیار مورد توجه بود تا جایی که خانواده‌ها در منزل خود سفره افطار را به پا می‌کردند و افطاری دادن در جایی به غیر از خانه خود را عمل نادرستی می‌دانستند.
وی افزود: دلیل آن را می‌توان در اهمیت صله‌رحم در منزل خود جستجو کرد اما متأسفانه امروز حتی در مهمانی ماه رمضان خانواده‌ها به خانه یکدیگر دعوت نمی‌شوند و تالار و رستوران محل دیدار خانواده‌ها شده است.
زن کهنسال دیگری تأکید دارد که در سفره افطاری اغلب برای یک یا دو مهمان فرضی غذا تدارک دیده می‌شد. به عنوان مثال برای فرزندان، دختران شوهر کرده و یا پسر و عروس غذا تدارک می‌دیدند.
فاطمه رستمی به خبرنگار مهر گفت: مهمان سرزده در افطار که روزه خود را افطار می‌کند، برکت خانه محسوب می‌شد و اینکه خداوند مهمانی را به خانه فرد فرستاده تا در سفره وی شریک شود.
وی افزود: بزرگ خانواده با دعا طلب مغرفت و برکت می‌کرد و بعد از اینکه دعا به پایان می‌رسید اعضای خانواده افطار می‌کردند.
آبگوشت در سحر
در گذشته رسم بود که اغلب شهروندان تا سحر بیدار مانده و در مساجد حاضر می‌شدند و به دعا و نماز می‌پرداختند. در ادامه غذای سحری غذای پرچربی انتخاب می‌شد که کمی مدت گرسنگی را به تأخیر بیندازد.
به گفته کهنسالان بیشترین غذای متداول در سحر آبگوشت و کوفته بود و در برخی مواقع کباب و انواع خورشت با برنج از جمله قورمه‌سبزی، مرغ، ماهی، پیچاق قیمه غذای محلی اردبیل و قیمه مصرف می‌شد.
برای اینکه تشنگی از غذاها حاصل نشود کدبانوی خانه تا حد امکان در پخت غذا نمک کمتری مصرف می‌کند و انواع مواد غذایی آب دار از جمله انواع میوه‌ها در کنار غذا مصرف می‌شود.
به دلیل اینکه هوای اردبیل اغلب سرد است در سحر بیشتر غذاهای چرب مصرف می‌شود و حتی در این ایام مصرف کله‌پاچه نیز افزایش پیدا می‌کند؛ تا جایی که تا اذان صبح کله فروش‌ها برای فروش کله‌پاچه آستین بالا می‌زنند.
در ماه رمضان شیرینی محلی که مختص به اردبیل باشد مصرف نمی‌شود. انواع پشمک، زولبیا، بامیه و گز در قنادی‌ها پخته و به مصرف می‌رسد که عموماً در همه جا متداول است.
مهمانی برای برکت افزایی زندگی
اردبیلی‌ها اعتقاد خاصی به مهمانی‌های ماه رمضان دارند. هر چند این روزها مهمانی‌های ماه رمضان به محل تجمل‌گرایی و نمایش دارایی خانواده‌ها تبدیل شده اما از گذشته خانواده‌ها مهمانی ماه رمضان را مجزا از سایر مهمانی‌ها قلمداد می‌کردند.
در اردبیل «افطار آشتی» به عنوان مهمانی تلقی می‌شود که برکت به همراه داشته و می‌تواند مال و روزی خانواده را افزایش دهد.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل معتقد است مهمانی ماه رمضان باید به فرصت دیدوبازدید اقوام تبدیل شود و نباید به واسطه تجملات از اصل و فلسفه خود جدا بماند.
حجت‌الاسلام مهدی ستوده در گفتگو با خبرنگار مهر فرهنگ‌سازی برای مهمانی و افطاری ساده را وظیفه رسانه‌ها دانست و افزود: لازم است مهمانی با هدف افطار یک روزه‌دار و متناسب با وسع انجام شود و در این میان نیازمندان فراموش نشوند.
وی با بیان اینکه مهمانی با هدف فخرفروشی مغایر با توصیه‌های اکید دین اسلام است، تأکید کرد: در ماهی که خداوند بندگان را مهمان خود می‌داند لازم است مسلمانان نیز سفره‌هایی متناسب با فلسفه این ماه بیارایند.
شهروندان اردبیلی در مهمانی‌های ماه رمضان اغلب غذاهایی که ذکر آن رفت را تدارک می‌بینند. عسل و سرشیر، فرنی و مربا، پنیر و خرما و سبزی به همراه نان‌های محلی در کنار کوکو و یا کتلت و انواع آش‌ها غذای افطار آشتی را شکل می‌دهد. به دلیل اینکه مهمانان بعد از صرف افطار منزل فرد را ترک می‌کنند و عموماً شام نیز تدارک دیده می‌شود و از گذشته چلوکباب با کره محلی غذای متداول برای شام بعد از افطار است.
در صورتی که مهمانان بعد از افطار نیز ساعاتی را در منزل میزبان بگذرانند با انواع میوه‌های فصل و شیرینی‌هایی که ذکر آن رفت پذیرایی می‌شوند.
خاطرات افطاری‌هایی که از صبح زود عطر فرنی و گل محمدی و کوکوی مادربزرگ‌ها در حیاط خانه می‌پیچید هنوز در ذهن بسیاری از شهروندان زنده است. هنوز هم می‌توان سبک زندگی متداول امروزی که در برخی مواقع حتی شکل برگزاری مهمانی‌هایی از این دست را تغییر داده است، عوض کرد و به روزهایی بر گشت که سفره‌ها به واسطه نشاط و همدلی و رفاقت گرم و پربار بود.
نظر شما