برآورد روزانه تابش خورشید با ماهواره/ بررسی نوسانات دریاچه ارومیه

به گزارش خبرنگار مهر، محسن بهرامی در مراسم افتتاح کارگاه آموزشی استفاده از فناوری فضایی در پایش خشکسالی و گرد و غبار در منطقه خاورمیانه که با همکاری دفتر فضای ماوراء جو سازمان ملل متحد در تهران آغاز به کار کرده است، اظهار داشت: در کنار پیشرفت‌های بشر در حوزه‌های مختلف، حفظ محیط‌زیست و مدیریت صحیح منابع طبیعی نیز باید به صورت جدی مدنظر قرار گیرد.

وی با بیان اینکه تغییر اقلیم ناشی از فرآیندهای طبیعی موجود در محیط اطراف زمین و نیز فعالیت بشر بر آن در دوره‌های گذشته تأثیرات گسترده‌ای را بر سامانه‌های اقلیم کره زمین داشته است، به تأثیراتی چون تأثیر بر جو، تأثیر بر هیدروسفر، تأثیر بر یخ کره و تأثیر بر بیوسفر اشاره کرد و ادامه داد: بدون شک در سال‌ها و دهه‌های آینده نیز فعالیت‌های بشری از قبیل مصرف سوخت‌های فسیلی، آبیاری، تخریب جنگل‌ها و کشاورزی افزایش می‌یابد و به دنبال آن مقدار انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو افزایش خواهد یافت. این افزایش باعث تشدید تغییرات در متغیرهای اقلیمی کره زمین خواهد شد.

ایجاد مرکز ملی پایش ماهواره ای زمین

رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه در ایران نیز پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری را برای بخش‌های مختلف کشور به همراه داشته است، اضافه کرد: افزایش رخداد بلایای جوی و اقلیمی از جمله خشکسالی، سیل، طوفان، گرد و غبار و موج‌های گرمایی از جمله این پیامدها است که هم‌اکنون باید اثرات منفی این پدیده‌ها از طریق فناوری فضایی بهتر شناسایی و مطالعه شود و راهکارهای مقابله یا کاهش آنها در برنامه‌های علمی و اجرایی کشور در نظر گرفته شود.

معاون وزیر ارتباطات توسعه کاربرد فناوری سنجش از دور را از جمله مواردی عنوان کرد که می تواند با این پیامدها مقابله کند و گفت: ارائه خدمات کاربردی فناوری سنجش از دور در قالب یک سند نقشه راه تعریف و برنامه استراتژیک این فناوری با هدف ایجاد سامانه‌ها و تولید محصولات ارزش افزوده دیده شده که یکی از مهمترین اقدامات انجام شده، ایجاد «مرکز ملی پایش ماهواره‌ای زمین» است.

وی گفت: این مرکز با هدف پایش زمین با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای در مرکز فضایی ماهدشت ایجاد شده است و برنامه داریم تا هر ساله به صورت مداوم چندین سرویس و محصول جدید را در این مرکز تولید و در اختیار کاربران قرار دهیم.

تدوین دستورالعمل پایش پدیده خشکسالی با استفاده از ماهواره

رئیس سازمان فضایی ایران از اجرای پروژه «تدوین متدلوژی پایش و پهنه‌بندی ریسک خشکسالی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای آرشیو» خبر داد که از جمله پروژه‌های بین‌المللی سازمان فضایی ایران محسوب می شود و بنا به درخواست سازمان ملل متحد در دستور کار قرار گرفته است.

بهرامی، هدف از این پروژه را ارائه یک دستورالعمل مدون برای پایش ریسک پدیده خشکسالی با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای عنوان کرد و افزود: نتایج این پروژه هم‌اکنون در دسترس عموم قرار گرفته است.

وی در مورد پروژه «برآورد روزانه تابش خورشید با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای مادیس» نیز گفت: این پروژه از جمله سرویس‌های سازمان فضایی است که در آن تابش خالص خورشید با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به صورت پیوسته برای کل کشور و برای هر گذر از داده‌های ماهواره‌ای بر حسب واحد وات بر مترمربع اندازه‌گیری می‌شود.

بررسی نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه

رئیس سازمان فضایی ایران از اجرای پروژه «بررسی نوسانات سطح آب‌های داخلی» نظیر دریاچه ارومیه، تالاب‌ها و رودخانه‌های مرزی به کمک تصاویر ماهواره‌های سنجش از دور به عنوان دیگر پروژه کاربردی این حوزه نام برد و اظهار داشت: پایش و دیده‌بانی روزانه کشور از قبیل پایش آتش‌سوزی، تهیه نقشه‌های وضعیت سیل و نقشه‌های ریسک خشکسالی از دیگر برنامه‌های در دست انجام است.

وی با اشاره به برنامه‌های طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجش از دور گفت: این برنامه بنا بر نیازسنجی از جامعه کاربران در حوزه‌های مختلف کشاورزی، مدیریت آب و منابع طبیعی، مدیریت بحران و نقشه‌برداری تنظیم شده و توسعه آن شامل زیرسیستم‌های مختلف ماهواره، ایستگاه‌های کنترل و پردازش داده‌ها می‌شود.

بهرامی به پروژه «ژئوپرتال داده فضایی» اشاره و خاطرنشان کرد: در قالب این سرویس، جستجو و دانلود تصاویر ماهواره‌ای با سطوح تصحیحات مختلف به کاربران ارائه می‌شود. ارائه محصولات با ارزش افزوده از تصاویر ماهواره‌ای از جمله محصولاتی است که در این سرویس قابل دسترس خواهد بود.

رئیس سازمان فضایی ایران از دیگر زیرساخت‌های فضایی کشور در حوزه سنجش از دور از ایستگاه‌های اخذ داده‌های ماهواره‌ای عنوان کرد و ادامه داد: در حال حاضر داده‌های سنجنده مادیس (MODIS ) و ماهواره‌های ترا (TERRA ) و آکوا (Aqua ) به صورت روزانه در مرکز فضایی البرز دریافت می‌شود.

احداث مجهزترین مرکز داده فضایی کشور

وی با بیان اینکه آزمایشگاه ملی سنجش از دور در حال توسعه است، اضافه کرد: یکی از مجهزترین مراکز داده کشور نیز در حال احداث در مرکز فضایی ماهدشت است که هدف آن ذخیره‌سازی داده‌های فضایی و امکان دسترسی و جستجوی داده‌های ماهواره‌ای است.

بهرامی گفت: سازمان فضایی ایران با عقد تفاهم با سازمان‌های مختلف از جمله سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات شیلات، مؤسسه ژئوفیزیک، وزارت نیرو و سازمان نقشه‌برداری به دنبال گسترش فرهنگ و استفاده از فناوری فضایی در این بخش است. هم‌اکنون دو پروژه شامل تهیه منحنی طول دوره رشد اراضی کشاورزی استراتژی و نیز تهیه نقشه پراکنش اراضی کشاورزی با تمرکز بر اراضی زیر کشت گندم و جو در برنامه کاری این سازمان قرار گرفته است.

رئیس سازمان فضایی ایران در مورد تفاهمنامه با سازمان محیط‌زیست نیز گفت: ایجاد سامانه‌های کاربردی پایش ماهواره‌ای برای حفاظت از تنوع زیستی و عرصه‌های طبیعی، همچنین پایش ماهواره‌ای مخاطرات طبیعی از جمله مفاد این تفاهمنامه است.

وی تصریح کرد: ما آمادگی داریم با همکاری سازمان ملل، کشورهای منطقه و مراکز فضایی تحقیقاتی فرامنطقه‌ای، سامانه پایش گرد و غبار با استفاده از فناوری فضایی را در مرکز فضایی البرز ایجاد کنیم.