دربارۀ مؤسسه توسعه و پیش‌بُرد فلسفه برای کودکان (IAPC)

از نظر لیپمن منظور از آموزش فلسفه به کودکان، آموختن روش تفکر فلسفی است که از طریق گفت‌وگو در حلقۀ کندوکاو فلسفی مطابق با روش سقراطی انجام می‌شود.

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر که درباره فعالیتهای مؤسسه توسعه و پیش‌بُرد فلسفه برای کودکان۱ (IAPC) است توسط محمدرضا واعظ دانش‌آموخته فلسفه برای کودکان در مؤسسه IAPC با همکاری آذین نادری مدیر داخلی مؤسسۀ پیدایش (مرکز ایرانی توسعه و پیش‌برد فلسفه برای کودکان) ترجمه و تألیف شده است؛

متیو لیپمن به عنوان پایه‌گذار برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان در جهان در میان فعالین، تسهیل‌گران و پژوهشگران این برنامه شناخته می‌شود. او در اواخر دهۀ ۱۹۶۰ با ارائه این برنامه چهارچوب جدیدی را در حوزه تعلیم و تربیت مطرح نمود و با ارائه ی این برنامه به صورت رسمی آموزش تفکر فلسفی اعم از مهارت‌های تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی در مورد کودکان و نوجوانان را، حتی پیش از ورود به دبستان، ممکن ساخت. باید به این نکته توجه شود که در این برنامه مُراد از آموزش فلسفه به کودکان و نوجوانان، آموزش اصطلاحات و مکاتب فلسفی و یا تاریخ فلسفه نیست؛ بلکه از نظر لیپمن و همکاران او منظور از آموزش فلسفه به کودکان، آموختن روش تفکر فلسفی است که این امر از طریق گفت‌وگو در حلقۀ کندوکاو فلسفی مطابق با روش سقراطی انجام می‌شود.

لیپمن بعد از هجده سال تدریس در دانشگاه کالیفرنیا به دلیل پی‌بردن به این نکته که دانشجویانش فاقد توانایی لازم برای استدلال کردن، تحلیل و روحیۀ نقادانه هستند و با اشراف به این حقیقت که مشکل عدم توانایی دانشجویان در استدلال کردن و تحلیل انتقادی مسائل در آن زمان دیگر قابل ترمیم و برطرف شدن نیست، به این نتیجه رسید که از طریق تقریر داستان‌هایی فکری و فلسفی برای کودکان، می‌تواند به تقویت مهارت‌های انتقادی، خلاقانه و مراقبتی در آن‌ها بپردازد. بنابراین، او در سال ۱۹۶۹ توانست با حمایت بودجه «سرمایه‌گذاری ملی برای علوم انسانی»(NEH) اولین کتاب داستان برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان با عنوان اکتشاف هَری را برای کودکان با سنین ۱۱ و ۱۲ سال بنویسد. این داستان‌ حاوی مطالب جذاب فکری و تامل‌برانگیزی است که کودکان و نوجوانان را به بحث و گفتگو و تامل وا می‌دارد. وی در سال ۱۹۷۰ تعداد ۳۵۰ نسخۀ آفست از این کتاب را به چاپ رسانید و مجددا با کمکِ بودجه NEH این برنامه را با محوریت این کتاب به طور آزمایشی در مدارس رَند (مدارس دولتی دانشگاه مونت‌کِلِر) اجرا کرد.

سپس، او در سال ۱۹۷۲ از دانشگاه کالیفرنیا به دانشگاه مونت‌کلر۲ نقل مکان کرد و در آنجا بعد از برگزاری کنفرانسی درباره این برنامه در مونت‌کلر، در سال ۱۹۷۴ «مؤسسۀ توسعه و پیش‌بُرد برنامۀ فلسفه برای کودکان» (IAPC) را به عنوان بخشی از دانشگاه مونت‌کِلِر در ایالت نیوجرسی آمریکا پایه‌گذاری کرد. در ادامه، در سال ۱۹۷۵ از طریق همکاری با مارگارت شارپ (که در سال ۱۹۷۳ به او پیوسته بود) و فردریک اُسکانیان به ترتیب ویرایش اول و دوم کتاب راهنمای هَری با عنوان کندوکاو فلسفی را برای تسهیلگران این برنامه در حلقۀ کندوکاو منتشر کرد. همچنین در این سال پروژه‌ای با عنوان آموزش معلمان در دو مدرسۀ منطقه نیووارک شهر نیویورک با حمایت NEH و کنفرانسی در دانشگاه راتگر با حمایت کمیتۀ علوم انسانی ایالت نیوجرسی انجام شد.

او در سال ۱۹۷۶ با کسب بورس دانشکدۀ آموزش نیوجرسی، آزمون سنجش میزان ارتقای قدرت استدلال‌ورزی در کودکان به واسطۀ برنامۀ فلسفه برای کودکان را اجرا کرد. سپس، توانست در یک ورکشاپ هفت روزه اساتید فلسفه را آموزش دهد تا آن‌ها نیز بتوانند معلمان مدارس را در جهت ارتقای مهارت‌های تفکر نقاد و خلاق دانش‌آموزان آموزش دهند. در همین سال وی توانست در مؤسسۀ IAPC اولین نسخۀ کتاب راهنمای هَری با عنوان کندوکاو فلسفی و اولین نسخۀ کتاب داستان لیزا (برای کودکان ۱۲ و ۱۳ سال) را منتشر کند.

سال بعد، یعنی در سال ۱۹۷۷، لیپمن ابتدا اولین نسخۀ کتاب‌ راهنمای لیزا با عنوان کندوکاو اخلاقی و کتاب فلسفه در کلاس را منتشر ساخت. همچنین در این سال، همانند سال قبل، ورکشاپی هفت روزه برای آموزش آموزگاران و اساتید فلسفه در چند دانشگاه و کالج برگزار کرد. پروژۀ آموزش معلمان ضمنِ خدمت در ایالت نیوجرسی و چند ایالت دیگر نیز در همین سال آغاز شد.

از آنجا که در منابع فارسی مربوط به این برنامه اطلاعات چندان زیاد و دقیقی دربارۀ فعالیت‌های مؤسسۀ IAPC موجود نیست، در ادامه، به صورت دقیق سال‌شمار «مؤسسۀ توسعه و پیش‌بُرد برنامۀ فلسفه برای کودکان» (IAPC) از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۰۲ به صورت ستونی ذکر می‌شود.

۱۹۶۹: نوشتن اولین کتاب داستان برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان با عنوان اکتشاف هَری۳ برای کودکان با سنین ۱۱ و ۱۲ سال با حمایت بودجه «سرمایه‌گذاری ملی برای علوم انسانی(NEH )۴».

۱۹۷۰: انتشار تعداد ۳۵۰ نسخۀ آفست از کتاب اکتشاف هری۵ و اجرای این برنامه با محوریت کتاب هَری به طور آزمایشی در مدارس رَند (مدارس دولتی دانشگاه مونت‌کِلِر) مجددا با کمکِ بودجه NEH.

۱۹۷۳: سازمان‌دهی و برگزاری کنفرانس در دانشگاه مونت‌کلر۶.

۱۹۷۴: پایه‌گذاری «مؤسسه توسعه و پیش‌برد برنامۀ فلسفه برای کودکان (IAPC)» به عنوان بخشی از دانشگاه مونت‌کِلِر در ایالت نیوجرسی آمریکا.

۱۹۷۵:

انتشار ویرایش اول و دوم کتاب راهنمای هَری با عنوان کندوکاو فلسفی به ترتیب از طریق همکاری با مارگارت شارپ(که در سال ۱۹۷۳ به او پیوسته بود) و فردریک اُسکانیان۷ برای تسهیلگران این برنامه در حلقۀ کندوکاو.
اجرای پروژه‌ای با عنوان آموزش معلمان در دو مدرسۀ منطقه نیووارک شهر نیویورک با حمایت NEH
برگزاری کنفرانسی در دانشگاه راتگر۸ با حمایت کمیتۀ علوم انسانی ایالت نیوجرسی۹.

۱۹۷۶:

اهدای جایزه ۵ سال توسعه از طرف دانشکدۀ آموزش نیوجرسی۱۰ برای توسعه آزمون استدلال کودکان.
برگزاری پنج تا هفت روز کارگاه / کنفرانس برای آموزش استادان فلسفه به منظور آماده سازی معلمان برای غنی کردن مهارت‌های تفکر انتقادی و خلاق کودکان۱۱.
انتشار اولین نسخه «کندوکاو فلسفی» توسط IAPC با حمایت از بنیاد شومان.
انتشار اولین نسخۀ کتاب داستان لیزا۱۲، خواننده اخلاق برای کودکان ۱۲-۱۳ ساله توسط IAPC.

۱۹۷۷:

انتشار اولین نسخۀ کتاب کندوکاو اخلاقی۱۳ به عنوان کتاب راهنمای آموزشی برای لیزا توسط .IAPC
انتشار اولین نسخه از کتاب فلسفه در کلاس۱۴ درس توسط .IAPC
برگزاری کارگاه/کنفرانس‌های پنج تا هفت روزه، برای استادان فلسفه: دانشگاه ایالتی میشیگان، دانشگاه ایلینویز در شامپاین اوربانا و کالج آلبیون.
شروع برنامه‌های آموزش معلمان ضمن خدمت در نیوجرسی و چند کشور دیگر.

۱۹۷۸:

انتشار کتاب رشد با فلسفه۱۵ توسط انتشارات دانشگاه تمپل.
انتشار کتاب داستان سوکی۱۶، برای بچه‌های ۱۴-۱۵ سال توسط .IAPC
انتشار کتاب داستان مارک۱۷، برای دانش آموزان مدارس متوسطه توسط .IAPC
تدوین تفکر درباره تفکر۱۸، یک فیلم پنج قسمتی با هدف کمک به تدریس بخش منطق هری.
آزمایشی تحت حمایت دانشکدۀ آموزش نیوجرسی و تحت نظارت خدمات تست آموزشی. مکان‌ها: نیوارک و دریاچه‌های پمپتون در ایالت نیوجرسی.
اهدای جایزه سه سال پژوهش۱۹ توسط بنیاد راکفلر.
شروع استفاده از مرکز آموزش محیط زیستی پاکونو در آبشار دینگمن پنسیلوانیا، به منظور آموزش آموزگاران آینده، همچنین برای کارگاه‌های تابستانی آموزش معلمان.

۱۹۷۹:

انتشار جلد ۱، شماره ۱ تفکر: مجله فلسفه برای کودکان؛
انتشار کتاب داستان مارک، توسط IAPC برای بچه‌های ۱۶-۱۷سال.

۱۹۸۰:

انتشار کندوکاو اجتماعی۲۰ به عنوان کتابچۀ راهنمای ضمیمۀ مارک توسط IAPC.
چاپ ویرایش دوم کتاب فلسفه در کلاس درس توسط انتشارات دانشگاه تمپل.
انتشار کتاب نوشتن: چرا و چگونه۲۱، راهنمای ضمیمۀ سوکی، توسط IAPC.
انتشار کتاب فلسفه و کودک جوان۲۲ به قلم گَرِت ب. متیوز، توسط انتشارات دانشگاه هاروارد.

۱۹۸۱:

تکمیل آزمایش یک ساله خدمات تست آموزشی (EST)، مطالعه ۴۵۰۰ دانش آموز نیوجرسی در دسته های جمعیتی متنوع، تحت نظارت روانشناس ارشد پژوهشی EST، دکتر ویرجینیا شیپمن۲۳.
برگزاری کنفرانس بین المللی آموزگاران در فلسفه برای کودکان، کارشناسی ارشد.
انتشار پیکسی۲۴ برای کودکان ۱۰-۹ ساله توسط IAPC.

۱۹۸۲:

اهدای جایزه سه سال تحقیق از طرف بنیاد شومان.
انتشار کیو و گاس۲۵ برای کودکان ۱۰-۹ ساله توسط IAPC.
انتشار کتاب به دنبال معنا۲۶، کتابچه راهنمای ضمیمه پیکسی توسط IAPC.

۱۹۸۳:

انتشار کتاب صحبت با کودکان رونالد رید۲۷،توسط انتشارات آردن۲۸.
تکمیل آزمون استدلال نیوجرسی.
انتشار نسخه اصلاح شده کندوکاو فلسفی توسط IAPC.
انتشار آزمون استدلال نیوجرسی توسط IAPC.
انتشار کتاب ماجراجوییهای فلسفی با کودکان۲۹ به قلم میشل پریچارد۳۰ توسط انتشارات دانشگاه هاروارد آمریکا.
تاسیس ICPIC در پی یکی از اولین کارگاه‌های آموزشی برای آموزش مربیان خارج از ایالات متحده در دانمارک. ( متعاقبا کنفرانسهای بعدی ICPIC در اسپانیا، اتریش، برزیل، مکزیک و چین برگزار شد.)
قطع استفاده از مرکز آموزش زیست محیطی پاکونو برای آموزش مربیان و به جای آن آغاز استفاده از St. Marguerite's Retreat House در شهر مِندهام۳۱ ایالت نیوجرسی، هر سال برای یک دوره ۱۰ روزه و دو دوره دو هفته‌ای.
شروع برنامه کارشناسی ارشد در آموزش فلسفه به کودکان تحت عنوان MSC .

۱۹۸۶:

انتشار کتاب شگفت زده در دنیا۳۲، کتابچه راهنمای ضمیمه کیو و گاس توسط IAPC.

۱۹۸۷:

انتشار الفی۳۳ برای کودکان ۸-۶ سال توسط IAPC.

۱۹۸۸:

انتشار کتاب فلسفه به مدرسه می رود۳۴ توسط انتشارات دانشگاه تمپل.
انتشار کتابچۀ راهنمای ضمیمه الفی، با عنوان افکارمان را روی هم بریزیم۳۵ توسط IAPC.
تاسیس موسسه تفکر انتقادی۳۶(ICT) در کالج مونت کلر.

۱۹۸۹:

شروع پشتیبانی مؤسسۀ IAPC توسط موسسه تفکر انتقادی از طریق اهدای کمک هزینه به پژوهشگران بازدیدکننده و حقوق دستیاری به دانشجویان کارشناسی ارشد.

۱۹۹۰:

بیبیسی یک فیلم یک ساعته در مورد فلسفه برای کودکان را با نام سقراط برای شش سالهها تولید کرد و آن را در بریتانیا، ایالات متحده، ژاپن، اسرائیل و دیگر کشورهای جهان نمایش داد.

۱۹۹۱