خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: شهرستان گرمی در شمال استان اردبیل، ۲۰ درصد از دشت سحرآمیز مغان را به خود اختصاص داده است. دشت مغان که به واسطه آب‌وهوا و اقلیم مطلوب تاریخ دیرینه در سکونت تمدن‌های مختلف دارد.
به واسطه قابلیت ذکر شده در طول قرن ها آثار تاریخی متعددی به آثار طبیعی واقع در شهرستان گرمی اضافه شده است.
بطوریکه با گذر زمان و رشد شهرها برخی آثار تخریب شده و یا از بین رفته اما در روستاهای شهرستان گرمی آثار تاریخی به جا مانده گویای سابقه تاریخی سکونت انسان ها در این منطقه است.
استل‌های سنگی دوره ایلخانی و تیموری
شاخص‌ترین این آثار استل های سنگی قبور تاریخی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. استل های سنگی به تعبیر رئیس میراث فرهنگی شهرستان گرمی متعلق به دوره ایلخانی و تیموری است.
روح‌الله محمدی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: استل های سنگی روستای آلایله در دوره ایلخانی و تیموری بر روی قبور بزرگان و افراد با پایگاه اجتماعی بالا برپا می شد.
وی افزود: بر روی استل های سنگی نماد طوایف و قبیله‌ها و خاندان افراد به صورت اشکال هندسی و طرح‌های ستاره و ماه و در برخی موارد ظروف مثل ابریق و ماسه و گل‌های چند پر حکاکی می‌شد.
به گفته محمدی همچنین برپا نمودن قوچ‌های سنگی بر روی قبور در این دوره همراه با این استل ها رایج بوده است.
پراکنش استل‌ها در روستاهای گرمی
استل های سنگی به تعبیر رئیس میراث فرهنگی گرمی مربوط به یک روستای منحصر به فرد نیست.
وی در این خصوص تصریح کرد: در بخش موران و مرکزی شهرستان مغان (گرمی) از جمله روستاهای آلایله، اوماستان، دریامان، قوزلو، شووون، اینی و تولون استل ها شناسایی شده است.
به گفته محمدی در برخی استل ها طی سال‌های بعد نیز آیات قرآن و همچنین در برخی نمونه‌ها نام و القاب فرد متوفی مشاهده می‌شود.
در اغلب روستاهای تاریخی این استان می‌توان قبور تاریخی را مشاهده کرد که بخشی از عقاید ساکنان قرن‌ها و حتی هزاره‌های پیشین را به یادگار گذاشته استدر مقابل عادت امروز مردم ساکن در منطقه آذربایجان که از سنگ‌قبرهای افقی استفاده می‌کنند، استفاده از سنگ‌قبر عمودی گویای عقاید خاص ساکنان در نزدیک به شش قرن پیش بوده است.
از سویی مطابق اظهارات کارشناسان دفن افراد با نمادی از جایگاه و عقاید فکری و وابستگی‌های قومی و قبیله‌ای وی همراه بوده و به نوعی تمایزی در سنگ‌قبر وی با فرد دیگر ایجاد می‌کردند.
ضرورت ساماندهی قبرستان‌های تاریخی
قبور تاریخی و باستانی تنها مختص شهرستان گرمی در استان اردبیل نیست. در اغلب روستاهای تاریخی این استان می‌توان قبور تاریخی را مشاهده کرد که بخشی از عقاید ساکنان قرن‌ها و حتی هزاره‌های پیشین را به یادگار گذاشته است.
اما آنچه باعث تأسف بوده عدم ساماندهی و ناشناخته ماندن این ظرفیت گردشگری تاریخی است.
قبور تاریخی که خود می‌تواند به موزه سنگ‌ها تبدیل شده و به عنوان یکی از پتانسیل‌های جذب گردشگر مطرح شود، در گوشه گوشه روستاها به حال خود رها شده است.
در اقدامی قابل توجه ساماندهی قبور تاریخی در شهرستان مشگین شهر و در روستای اونار آغاز شده تا در پی آن موزه سنگی در فضای آزاد برای بازدید گردشگران ایجاد می شود.
اقدامی که به نظر می‌رسد در شهرهای دیگر نیز قابلیت اجرا داشته و تنها کافی است برنامه‌ریزی دقیقی اعمال شود.
به اعتقاد مدیرکل میراث فرهنگی استان نگه‌داری آثار تاریخی مستلزم تأمین اعتبار است و اعتبارات اختصاصی استان کافی نیست.
کریم حاجی‌زاده متذکر شد: بیش از ۹۰۰ اثر تاریخی در این استان به ثبت ملی رسیده و اردبیل گنجینه‌ای از نزدیک به دو هزار اثر طبیعی، تاریخی و فرهنگی است که برای حفاظت، مرمت و ساماندهی این آثار باید اعتبار مناسب داشته باشیم.
درعین‌حال به نظر می‌رسد آثار تاریخی واقع در روستاها ظرفیت کم‌نظیری برای توسعه بوم گردی فراهم ساخته است.
بوم گردی که یکی از جاذبه‌های جدید گردشگری محسوب می‌شود، خیل عظیمی از علاقه‌مندان را می‌تواند به روستاها جذب کرده و منجر به توسعه اقتصادی روستاها شود.
امتیاز روستاهایی همچون روستاهای شهرستان گرمی برخورداری از آثار تاریخی است که در کنار طبیعت روستا جاذبه کم‌نظیری فراهم ساخته است.
در واقع برنامه‌ریزی جامع و صحیح می‌تواند به درآمدزایی برای روستاها حتی به واسطه آثار تاریخی که خود نیازمند هزینه کرد برای نگه‌داری است، منجر شود.
نظر شما