همه خیر را از خدا بخواهید/ اهل بیت محور خیر در عالم هستی‌اند

به گزارش خبرنگار مهر، شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان به قلم حسین محمدی فام نویسنده کتاب «تاآسمان» را در ادامه می خوانید؛

اَللّهُمَّ ارْزُقنی فیهِ الذِّهْنَ وَالْتَّنْبِیه وَ باعِدْنی فیهِ من السّفاهةِ والتّمْویهِ واجْعَل لی نصیباً مِنْ کلّ خَیْرٍ تُنزِلُ فیهِ بِجودِکَ یا أجْوَدَ الأجْوَدینَ

خدایا! در این روز به من هوش و هوشیاری نصیب فرما واز سفاهت و نادانی وکارهای باطل دور گردان واز هر چیزی که در این روز نازل می‌فرمایی مرا نصیبی ببخش به حق جود و بخششت ای بخشنده ترین بخشندگان .

یکی از چیزهایی که در روز سوم ماه مبارک رمضان از خدا می‌خواهیم، هوش است. اگر چه اغلب ما این چنین می‌پنداریم که هوش و مقدار آن خدادادی بوده و قابل افزایش نیست، اما در آثار دینی ما برای تقویت این قوه و استفاده درست از آن سفارش شده است.

مثل مضمون این دعا که به ما می‌فهماند با دعا کردن می‌توانیم از خدا بخواهیم که هوش ما را زیاد کند و بهره ما را از این نعمت الهی افزایش دهد. از هوش نیز همانند عقل و علم و بسیاری از نعمت‌های دیگر باید در مسیر کسب رضای خدا استفاده کرد.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «مؤمن، زیرک و باهوش و هشیار است.»[۱] و در روایتی از حضرت امیرالمومنین علی (ع) نیز نقل است که فرمودند: «ارزش انسان به هوش اوست، نه به شکل و شمایلش؛ ارزش انسان به همت اوست، نه به مال و اندوخته‌اش»[۲] ؛ باز از آن حضرت نقل شده که فرمودند: «پرخوری، حکمت را تباه می‌کند و شکم‌بارگی، هوش و ذکاوت را می‌بَرَد.»[۳]

در فراز دیگری از دعای روزسوم ماه مبارک رمضان از خداوند متعال می‌خواهیم که ما را از سفاهت و نادانی دور گرداند. سفاهت یا نادانی یکی از تعابیری است که مثل جهل و حماقت در مقابل عقل و علم و دانایی به کار می‌رود. در این زمینه هم احادیثی در دست است که به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم:

امام باقر (ع) فرمودند: «هرکس که مُسْکِر (مست کننده) می‌خورد، سفیه و نادان است».[۴]

امام صادق (ع) نیز فرمودند: آدم سفیه به زیردست خود زور می‌گوید و در برابر بالا دست خود زبون است.[۵]

ایشان در حدیثی دیگر می‌فرمایند: با بی‌اعتنایی به سفیه و ندادن جواب او با وی مقابله کن تا مردم جانب تو را بگیرند، زیرا کسی که جواب سفیه را بدهد و مقابله به مثل کند، هیزم روی آتش نهاده است.[۶]

خواسته دیگر ما در این دعا بهره‌مندی از تمام خیرات است. خیر از واژگان اسلامی است که در قرآن و روایات برای آن مصادیق‌ فراوانی بیان شده و از بسیاری امور الهی و خوب به خیر تعبیر شده است و در ادعیه به ما آموخته‌اند که تمام خیرها را  از خداوند مسألت کنیم تا او به جود بی‌پایانش به ما عطا نماید.

امام زین‌العابدین (ع) در دعایی که به ابوحمزه ثمالی آموختند و خواندن آن در سحرهای ماه مبارک رمضان بسیار سفارش شده است از خداوند چنین درخواست می‌فرماید: اَسْئَلُکَ یا رَبِّ مِنَ الخَیْرِ کُلِّهِ ما عَلِمْتُ مِنْهُ و ما لَمْ اَعْلَمْ ؛ خدایا هرچه خیر است از تو می‌خواهم؛ آنچه را که می‌دانم و آنچه را که نمی‌دانم. و در بخش دیگری از همین دعا با عبارت وَ اَلْهِمْنی الْخَیْرَ وَالْعَمَلَ بِهِ ؛ خیر را به من الهام کن و توفیق عمل به خیر را به من بده. از خداوند درخواست خیر می‌فرماید[۷].

همانگونه که قبلاً اشاره شد در قرآن و روایات مصادیق گوناگونی برای خیر بیان شده است. برای نمونه قرآن کریم از حکمت به خیر تعبیر کرده است. آنجا که می‌فرماید: وَ مَنْ یُؤْتَ الحِکْمَةَ فَقَد اُوتِیَ خَیْراً کثیراً[۸] ؛ به هرکس که حکمت داده شود، همانا خیر فراوان به او داده شده است.

در سوره مبارکه نحل از خود قرآن هم تعبیر به خیر شده است: وَ قیِلَ لِلَّذینَ اتَّقَوْا ماذا اَنْزَلَ رَبُّکُمْ قالوُا خَیْراً [۹]؛ به اهل تقوا گفته شد که پروردگار شما چه چیزی را نازل کردو آنها در جواب گفتند: خیر را.

درآیه ۱۰۳ سوره مبارکه بقره به پاداش الهی نیز خیر اطلاق شده است. خداوند در این آیه می‌فرماید: وَ لَوْ أَنَّهُمْ امَنوُا واتَّقَوْا لَمَثوبَةٌ مِنْ عِنْدِالله خَیْرٌ لَو کانُوا یَعْلَمُونَ[۱۰] ؛ اگر آنها ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری می‌کردند، پاداشی که نزد خداست برای آنان خیر بود، اگر آگاهی داشتند.

آنچه مهم است این که ما تمام خیر و مصداق‌های آن را از خداوند مسألت کنیم و از آن منبع خیر بخواهیم که ما را از اهل خیر قرار دهد.

حسن ختام شرح دعای این روز، ذکر این مطلب است که محوریت خیر در عالم هستی، وجود نورانی ائمه هدی، اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام هستند. در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: اِنْ ذُکِرَ الخَیْرُ کُنْتُمْ اَوَّلَهُ وَ اَصْلَهُ وَ فَرْعَهُ و مَعْدِنَهُ و مَاْویهُ وَ مُنْتَهاهُ ؛‌ اگر از خیر نام برده شود، شما آغاز آن و اصل آن و شاخه آن و معدن و جایگاه و نهایت آن هستید.