علی اصغر سیدآبادی نویسنده و روزنامه‌نگار و مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که چرا تولیدات ادبی ایران تاکنون نتوانسته‌اند منشا اتفاقات قابل اعتنایی در بازار جهانی کتاب بشوند، عنوان داشت: در مواجهه با پدیده حضور جهانی ادبیات ایران نباید تنها دنبال یک علت بود. بخشی از این ماجرا فراتر از حوزه نشر و حتی فراتر از حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال رقم خوردن است که مربوط به ماجرای کپی‌رایت و پیوستن ایران به کنوانسیون برن است. در این زمینه باید حاکمیت تصمیم بگیرد و البته پیگیری‌هایی هم در این زمینه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است ولی به طبع این موضوع مساله یک وزارتخانه نیست و تا وقتی هم که عضو این معاهده نیستی با شما طور دیگری در بازار جهانی نشر برخورد می‌شود.
وی در این زمینه با اشاره به اینکه پیوستن به معاهده کپی‌رایت الزامات حقوقی خاص خودش را می‌طلبد، عنوان کرد: زیر ساخت حقوقی کپی‌رایت در کشور ما فراهم نیست و دولت هم از منظر اقتصادی تمرینی برای این موضوع نداشته است. از سوی دیگر دولت نیز در عرصه ارتباطات بین‌المللی نشر ضعیف عمل کرده است. من ایراد کمی در این زمینه به بخش خصوصی وارد می‌دانم اما وقتی این زیرساخت‌ها فراهم نیست، تجربه و دانش بخش خصوصی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
سید آبادی در ادامه با اشاره به اینکه حضور ایران در بازار جهانی کتاب طی سال‌های بیشتر فرهنگی بوده و نه اقتصادی، بیان داشت: باید حوزه روابط بین‌الملل را از حوزه بازار بین‌الملل در نشر جدا کنیم. شاید در حوزه روابط اتفاقات خوبی رقم خورده باشد اما در زاویه بازار باید درآمد داشت که ما نداریم. به واقع ما به خاطر اینکه زیر ساخت مناسب حضور در بازار جهانی نشر را نداریم هنوز نمی‌دانیم چطور و با چه اثری باید خودمان را در دنیا متمایز نشان دهیم و به کسب درآمد از آن بپردازیم.
مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه دولت باید نقش موثری برای خود در فراهم ساختن زیرساخت‌ها وایجاد شرایط وارد شدن موسسات غیردولتی به عرصه مراودات جهانی اقتصادی نشر قائل بشود، گفت: رسالت دولت این مساله باید باشد که این موسسات و آژانس‌های ادبی هم شکل بگیرند، هم وارد بازار جهانی شوند و هم باقی ماندن در این بازار را یاد بگیرند. دولت باید در این زمینه آموزش بدهد و زیر ساخت علمی و فرهنگی لازم برای این کار را فراهم کند. شرایطی را فراهم سازد که ورود به این کار برای فعالان نشر اقتصادی جلوه کند. اگر همین امروز 10 موسسه بخواهند وارد فضای کار نشر بین‌الملل در ایران شوند کار برایشان اقتصادی نیست و نمی‌توانند از راه فروش رایت کتاب درآمد قابل توجهی داشته باشند. برای همین کسانی در این حوزه فعالیت می‌کنند که کار جنبی آنهاست. نقش دولت در این زمینه باید تسهیل کنندگی شرایط فعالیت فرهنگی اقتصادی آنها باشد.
سید آبادی با تاکید بر اینکه فراهم کردن زیرساخت حقوقی ورود جدی به بازار جهانی کتاب و سیاست‌گذاری در این زمینه در زمره توانمندی‌ها و فعالیت‌هایی است که نهاد دولت باید به آن توجه کند، افزود: ورود به این بازار مربوط به یک عرصه و یک حوزه و وزارتخانه نیست. حتی موضوع گردشگری هم در این مساله باید وارد شود. وقتی اینهمه اسم ایران در دنیا مطرح است حتما عطش بسیاری برای شناختنش هم هست. البته گاهی شناخت کلیشه‌ای است و گاهی هم شناخت عمیق. اما به تقدیر این میل هست. برای بارور کردنش باید به نظرم باید سیاست‌های کلان‌تر از مساله بازار نشر و کتاب را در این عرصه داخل کرد. این اتفاق اگر رخ بدهد بخش خصوصی ما پتانسل و ظرفیت معرفی خود و ادبیات ایران به جهان را دارد. مساله فعلی اما مساله نوع عرضه محصول است. شکل عرضه و نوع عرضه خودش بخشی از همان کالایی است که در حال عرضه آن هستیم. مثلا کتاب کودک در ایران از ترکیه سر تر است اما کار ترجمه شده آنها بیشتر است و در توزیع موفق‌تر از ما هستند در نتیجه در کل از ما جلوتر هستند این مثال را زدم که بگویم در بازار جهانی تنها محتوا نیست که حرف می‌زند بلکه همه مسائل روی هم تاثیر متقابل می‌گذارند.
سیدآبادی افزود: نویسندگان ما در این روزها مثل گیاه خود رو شده‌اند. اگر می‌توانند بمانند و بنویسند حاصل تلاش خودشان است در حالی که نوشتن و بازاریابی و چاپ و ... همه یک پروسه‌اند که ما تنها در یک بخش از آن توانی برای موفقیت پیدا کرده‌ایم.
نظر شما