خليل عمراني : ناكامان دهه هاي گذشته ، مانع توسعه ادبيات انقلاب شده اند

خليل عمراني ، شاعر معاصر و منتقد ادبيات و مدير مركز آفرينش هاي ادبي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان  در گفت و گو با خبرنگار ادبي " مهر" با بيان اين مطلب گفت : در حال حاضر ، موانعي جدي براي  جهاني شدن ادبيات ايران در داخل و خارج از كشور مطرح است كه متاسفانه از سوي متوليان فرهنگ و فعالان عرصه ادبيات ، توجه چنداني به آن نمي شود.
اين شاعر و منتقد ادبيات عدم اعتقاد چهره هاي ادبي مرتبط با مجامع ادبي جهاني به ادبيات بومي را يكي از مهمترين موانع موجود در داخل كشور عنوان كرد و افزود : انفعال و وادادگي بخش قابل ملاحظه اي از پرورش يافتگان دو دهه  اخير شعر و ادب در مقابل نظريه هاي ادبي غرب و رواج ادبيات مقلد و مخرب درعرصه زبان فارسي مسئله ساده اي نيست كه بتوانيم به آساني از كنار آن بگذريم ، زيرا بروز اين اتفاق ، در مواقع و مقاطع مختلفي به ما ضربه وارد كرد.
خليل عمراني كه در پايان شعرهايش با نام " پژمان ديري " امضاء مي زند ، خاطرنشان ساخت : خدشه دار شدن  زبان ادبي در ميان نسل پويا ( نسل سوم ) و سكوت نسل هاي قبلي  به خصوص معتقدان درمقابل ضايعه اي كه در حال گسترش يافتن است ، در پرده اي از ابهام قرار دارد.
وي تصريح كرد :  سوء  استفاده ناكامان ادبي دهه هاي چهل و پنجاه از فضاي ايجاد شده براي گريزاندن نسل پويا از ادبيات بومي و ادبيات انقلاب اسلامي  در سالهاي اخير به خوبي قابل لمس است . اين عده كه ديگر حرفي براي گفتن ندارند ، به موج سواري و بهتان بستن به مواريث ادب كهن و سوق دادن نسل امروز به فضاهاي غير بومي و ناهماهنگ با فرهنگ ما اصرار مي ورزند.
مدير مركز آفرينش هاي ادبي كانون كه طي سالهاي گذشته به عنوان مدرس ادبيات در كنگره ها و جشنواره هاي ادبي و هنري آموزش و پرورش حضوري فعال و موثر داشته است ، يادآور شد : بر هيچ كس پوشيده نيست كه استكبار جهاني ،  تبليغات وسيعي را براي انزواي نظام مقدم جمهوري اسلامي به راه انداخته و از هيچ توطئه اي تا امروز دريغ نكرده است .

شعرهايي كه نگاهي كاملا ابزاري و تاريخ مصرف دار به انسان دارد ، به ويژه " زنان " كه هميشه ايام متاسفانه مرسوم بوده و خدشه در اصول  ملي  و ديني ما وارد مي كند  " ادبيات دگرگون شده " نيست  ،  ادامه همان  ابتذال ادبي دهه چهل و پنجاه است

عمراني افزود :  از آنجا كه ادبيات معاصر بدون درنظر گرفتن انقلاب اسلامي براي جامعه ادبي دنيا پذيرفته نيست ،  زيرا يك جامعه  انقلابي نمي تواند ادبيات انقلابي نداشته باشد ،  دشمن تلاش مي كند  با خالي كردن عوامل ادبي سازنده از توان آفرينش و تقوبت عوامل ادبي مخرب ،  مانع ايجاد و توسعه  ادبيات انقلاب بشود واين ادبيات را در مرزهاي كشورمحصور كند.
وي با تبيين بيشتر منظورخود از ادبيات انقلاب واين كه آيا لزوما يك جامعه انقلابي بايد ادبيات انقلابي داشته باشد يا خير ، گفت :
ادبيات امروز در چند مقطع تاريخي قابل تقسيم بندي است .  ادبياتي كه از نيما آغاز شد و ادبياتي كه پس از نيما به وجود آمد . عمراني افزود : اين ادبيات ،  ضمن حمايت از نگاه ادبي " نيما"  مروج نگاههاي ديگري هم بود  ، مثل نگاهي كه فروغ و سهراب داشتند ، نگاهي كه اخوان و آتشي داشتند و نگاهي كه به طور اخص " احمد شاملو"  داشت .
اين شاعر و منتقد ادبيات در ادامه صحبت هاي خود با " مهر " اظهار داشت : در موازت اين نگاهها ، نگاههاي ديگري هم بود ،  مثل نگاهي كه " سيمين بهبهاني "  درغزل داشت و دارد و نگاه  ديگر،  نگاه شاعران سنت گرا بود كه اندك اندك به سمت نظريه نيما آمدند و با زمزمه هاي انقلاب اين نگاه را در قالب شعار و شعر خويش ، نشان دادند.
وي تصريح كرد :  معلوم ترين نقطه  براي دهه آغازين يعني از سال هاي 55 تا 65 شعر" نصرالله مرداني "  بود كه بعدها با ظهور شاعراني جوان تر و تكامل يافتن نگرش ادبي مرداني ، ادبيات انقلابي معاصر،  پايه ريزي شد.
عمراني گفت : براي اثبات ادبيات معاصر انقلابي در جامعه خودمان ،  با يك نگاه دقيق مي توان به ادبيات فرانسه پس از انقلاب نيز اشاره كرد كه نقطه شروع ادبيات اروپا شد.
اين شاعر افزود : معتقدم كه ادبيات معاصرانقلابي ايران نيز،  اندك اندك درعرصه بين الملل اسلامي و فارسي تاثيرات خودش را خواهد گذاشت ،  مثل ادبيات انقلابي امروز كشورهاي عربي كه قطعا بي تاثير از انديشه هاي انقلابي شاعران  متعهد ايران نيست ، براي نمونه مي توان به  ادبيات انقلابي امروز افغانستان ،  تاجيكستان و ... اشاره كرد.
پديد آورنده مجموعه شعر " ساعت به وقت شرعي دريا " با انتقاد از كساني كه مغرضانه تلاش مي كنند تا ادبيات انقلاب را ناديده بگيرند ، خاطرنشان ساخت : روشن است كه  ادبيات انقلابي ايران  ، همين  ادبياتي است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي ،  مبتني بر نگرش هاي ارزش مدارانه انساني تولد يافته و در تمام عرصه هاي اجتماعي الگويي از ادبيات سازنده را نشان داد .
وي كه در حال حاضر ، چند مجموعه ادبي و كتاب با موضوعات فرهنگي زير چاپ دارد ، يادآور شد : به عنوان مثال ممكن است در شعر يك شاعرغزل پرداز،  تعدادي غزل عاشقانه هم باشد كه ارزش هاي انساني را رعايت كرده باشد ، اين ، نمونه اي از ادبيات انقلاب است .
عمراني گفت :  شعرهايي كه در آن نگاهي كاملا ابزاري و تاريخ مصرف دار به انسان  شود ، به ويژه " زنان " كه هميشه ايام متاسفانه مرسوم بوده است  واستفاده از كلمات و تعابيروهن كه مباني اخلاقي را نشانه مي گيرد و سعي در ايجاد خدشه در اصول فكري و ديني و ملي دارد ، به نظر من نمي تواند به عنوان " ادبيات دگرگون شده "  ناميده شود ، اين ،  ادامه همان  ابتذال ادبي در دهه چهل و پنجاه است كه  بخشي از شعر زمان را به خود اختصاص داده بود.
اين شاعر و منتقد ادبيات با ترسيم وضعيت كنوني " شعر جوان معاصر" و اشاره اي گذرا به ميزان  ظرفيت باروري آن مطابق با زمان  و بالندگي آن در سالهاي اخير گفت : من اصولا به تقسيم  بندي " شعر جوان " و " شعر غيرجوان "  معتقد نيستم  ، چراكه  ما شاعران جوان داريم ،  ولي شعر معاصر خود به خود بايد جوان باشد ولو اين كه شاعر پير باشد.
خليل عمراني افزود :  ما در دوره تحول زباني هستيم، تحولي كه از نيما شروع شده  وهنوز شعر فارسي معاصر  در قالب و زبان ،  قله خود را نيافته است . بنابر اين ، راه همچنان براي بالندگي و آفرينش هاي تازه باز است.
عمراني با تقدير از نشرياتي كه عالمانه و از سر تكليف به ادبيات و فعالان ادبي مي نگرند ، اظهار داشت :  ما دو نوع مطبوعات داريم .  يك نوع مطبوعات كه از ادبيات براي پركردن صفحه و بعضا جذب مخاطبان علاقه مند ادبي براي فروش مطبوعه خود سود مي جويند و  نوع ديگر،  مطبوعاتي كه به طور تخصصي به ادبيات مي پردازند .
اين شاعر و منتقد ادبيات ، مطبوعات ادبي را نيز به  گروه ، قابل تقسيم دانست و گفت : گروه اول ، گروهي است كه به صورت  غير منسجم در  چند مجله كار مي كند در عين اين كه  علي الظاهر،  جدا از هم كار مي كنند و ايدئولوژي خاصي هم براي ادبيات ندارند  و در مواقعي نيز خيلي پراكنده كار و منفعل  رفتارمي كنند.
وي افزود :  گروه دوم ، تشكل منسجم تري دارد و من گاهي فكرمي كنم كه اينها به صورت يكپارچه عضو يك هيات تحريريه هستند ،  يعني يك هيات براي بيش از ده مجله كه  براساس ايدئولوژي ادبي خاص خود در معرفي ادبيات  ،  چهره هاي ادبي و بيشتر چهره سازي ادبي فعال هستند كه خدا مي داند با ادامه اين اوضاع آشفته و روند نامناسبي كه توسط اين گروه دنبال مي شود ،  چه بلايي  بر سرادبيات بيايد.
عمراني فعال شدن منتقدان ادبيات را در شرايط فعلي مهم و تاثير گذار دانست و گفت :  بايد اتفاقي بيفتد تا نقد ادبي دركشور ما به طور تخصصي وحرفه اي جاي خودش را باز كند.
وي تصريح كرد : يك اتفاق هست كه اگر بيفتد خوب است ،  ولي سالهاست نيفتاده وباز هم نمي افتد !  آن اتفاق ، نقد بي غرض و رشد دهنده است كه جاي خالي اش واقعا احساس مي شود ،  عده اي  كه در حال حاضر ، با اين عنوان فعالند ، هدفي خاص را دنبال مي كنند و كاري  هم به كار ادبيات  ندارند ،  فقط مي خواهند چهره هاي مورد نظرخود را بسازند و از طريق آثار تبليغ شده آنها انديشه هاي  خود را به جامعه  تحميل كنند.
عمراني در همين زمينه  گفت :  غالب نقد هايي با اين مشخصه ، به خياباني يك طرفه شبيه است ، خيابان مجهولي كه قباله آن  فقط به نام آنها زده  شده  و انگار ديگر هيچ حركت ادبي دركشور وجود ندارد!
اين شاعر و منتقد ادبيات گفت : گروهي هم وجود دارد كه گاه گداري نقد مي نويسد ،  اين هم براي آن است كه از قافله ،  عقب نماند به خاطر همين ،  نشخوار گروه قبلي را به عنوان " نقد " به خورد  جامعه مي دهند ، و البته  اندك شمار آدمهاي با انصافي هم هستند كه متاسفانه كارشان بسيار محدود است و درهياهوي مجله هاي زنجيره اي گم شده اند
وي با مردود دانستن اين نظريه كه با گسترش رسانه هاي ارتباط جمعي ، عصركتاب ، ادبيات و مطالعه را بايد پايان يافته تلقي كرد ، اظهار داشت :  بين كتاب و مطالعه و ادبيات تفاوت است ،  يعني نمي شود آنها را در يك جا جمع كرد . ما عادت كرده ايم كتاب را يك مجموعه كاغذي ببينيم و مطالعه را خواندن !  حال آنكه كتاب مي تواند يك ديسكت يا سي دي رايانه اي باشد و مطالعه هم نشستن در مقابل رايانه ، اما متني كه هم از كتاب كاغذي مي شود گرفت و هم از كتاب رايانه اي ، ادبيات است.
عمراني تصريح كرد :  ادبيات پاياني ندارد ،  كتاب هم اگر تغيير شكل بدهد ،  نوشدن است نه پايان .  مثل تبديل كتابهاي دست نوشته به كتابهاي چاپي.  مطالعه هم تغيير شكل داده است و لازم است كه مردم ما مخصوصا جوانان ، دانش بهره برداري از رايانه را پيدا كنند تا از قافله مطالعه عقب نمانند ،  ضمن اين كه كتاب نيز  كماكان مطالعه كنندگان خود را دارد و من فكر مي كنم لذت خواندن كتاب را نشود از خواندن هاي ديگردريافت كرد.

نقد در شعر امروز ، بيشتر به خياباني يك طرفه و مجهول شبيه است كه قباله آن فقط به نام عده اي خاص است!

نام گوينده : خليل عمراني

عمراني  سرنوشت نسل امروز شعر كه نه با گذشت ادبيات ارتباط دارد و نه آثارش را از صافي نقد عبور مي دهد ، بحراني عنوان كرد و گفت : البته همه نسل امروز اين طورنيستند ،  يك بخش از شاعران ،  داراي مطالعه وعمق دانش هستند كه خوب هم كار مي كنند ،  اما در هياهوي مطبوعات مخرب ،  گم شده اند ، ولي بخش كوچكي سوار بر موج هياهو،  خود رااز گذشته بريده و اصولا  درامروز اصيل هم تنفس نمي كند ...  اينها يا انشا الله ،  همانطوركه بزرگي درمقدمه كتاب يكي از همينطور آدمها گفته است به راه درست بر مي گردند يا اينكه از سرگرداني و مهمل آفريني خسته مي شوند وزير سايه درخت فراموشي از ياد مي روند.
وي در پايان  با تاكيد بر حضور اهل ادب در وادي شعر ديني و آئيني گفت :  دين برنامه زندگي ماست و در برنامه زندگي همه چيز هست . شعر هم يكي از تكه هاي برنامه زندگي يعني " دين " است.  شعر ديني ،  مبتني برارزشهاي ديني است.
عمراني تصريح كرد :  دين با ابتذال ، فساد ، فتنه و .... از اساس مشكل دارد و هر شعري كه فاقد اين گونه رذايل باشد ، در درون خود ،  فضيلت ديني بودن را دارد ،  حال مي خواهد عارفانه باشد يا عاشقانه ،  زميني باشد يا آسماني .
 مرواريد فراموش " غزل "  گزيده ادبيات معاصر "  شماره 140 "  ،  درمدار يك  " غزل ، مثنوي و ... "  از ديگر آثار خليل عمراني است.