به گزارش خبرنگار مهر، هم اندیشی تبیین گام دوم؛ از نظر تا عمل به همت گروه فرهنگ پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سالن اجتماعات این پژوهشگاه برگزار شد. در این جلسه ارتباط همزمان با پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در قم نیز برقرار بود.
دبیری این نشست به عهده مهدی جمشیدی بود. محسن ردادی به عنوان اولین سخنران این هم اندیشی گفت: بنده در سخنرانی پیش رو قصد دارم به چهار پرسش پاسخ دهم؛ چه نیازی به گام دوم وجود دارد؟ این بیانیه چه می‌گوید؟ چه باید کرد؟ و چه نباید کرد؟ چارچوب نظری من در بحث تحلیل گفتمان است چون این بیانیه در چارچوب یک گفتمان نظام انقلابی است و تلاش می‌کند تا مفهوم درستی از جهان را بیان کند. به نظر می‌رسد رهبر معظم انقلاب فکر کرده اند که گفتمان کلاسیک انقلاب دچار نوعی کدورت شده و لازم است بیانیه جدیدی مطرح شود. به بیان دیگر امروزه فهمی در جهان حاکم شده که لازم است یک گفتمان جدید بیاید و گفتمان حاکم را تحت تأثیر قرار دهد.
وی افزود: گفتمان این بیانیه فضایی را فراهم می‌کند که در آن می‌توانیم با هم صحبت کنیم در کشور ما یک گفتمان کلاسیک انقلاب وجود داشت که امروز دیگر این گفتمان کاربرد و شفافیت ندارد مثلاً در گذشته وقتی صحبت از شاه، آمریکا و یا رژیم پهلوی می‌شد معنادار می‌شد اما امروزه اینگونه نیست و تفاوت این موقعیت‌ها ضرورت یک گفتمان جدید را فراهم می‌کند. بیانیه گام دوم در واقع برای شفافیت سازی و مشخص کردن دوست و دشمن آمده است. این موضوع را می‌توان چشم پوشی کرد که موقعیت جمهوری اسلامی هم اکنون عوض شده و در موقعیت جدید باید گفتمان انقلاب اسلامی هم جدید و عوض می‌شد.
ردادی در پایان تصریح کرد: این بیانیه روایتی از جهان پیرامون ما را ارائه می‌دهد. البته در این گفتمان دال‌های مرکزی مثل انقلاب و اسلام حفظ شده اما دال‌های پیرامونی عوض شده به عنوان مثال در گفتمان جدید علم و اقتصاد بیش از گفتمان کلاسیک انقلاب اهمیت پیدا کرده است. وظیفه ما این است که این گفتمان را تکثیر کنیم چون پتانسیل آن را دارد که درون خود گفتمان‌های جدیدی را شکل دهد.
حبیب رحیم‌پور ازغدی در ادامه این هم‌اندیشی با موضوع ایده انقلاب و انقلاب ایده سخنرانی کرد و گفت: چکیده سخنان من این است که راه مراقبت از انقلاب، صیانت از ایده انقلاب است و این امر در گرو پیشگیری از انقلاب ایده یا انقلاب در ایده انقلاب است.
وی در ادامه بخش‌هایی از بیانیه گام دوم را قرائت کرد و گفت: این متن موازی با تصویرسازی از سرگذشت و سرنوشت انقلاب در چهل سال اول و دوم، در صدد صورت‌بندی مفهومی و مرزبندی معنایی ایده انقلاب است. به نظر می‌رسد از اهداف بیانیه این است که گوشزد کند اگر از مفاهیم کلیدی و ایده‌های پایه‌ای انقلاب صیانت نشود، انقلاب می‌تواند به غیرانقلاب یا ضدانقلاب تبدیل شود. اگر ایده انقلاب از بین برود، انقلاب هم از بین می‌رود یا ایده دیگری به جای ایده انقلاب می‌نشیند و وضعیتی را می‌سازد که ظاهری انقلابی و باطنی غیرانقلابی دارد.
مجری‌کارشناس برنامه تلویزیونی زاویه در ادامه به بخشی از سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و ادامه داد: رهبری در آذرماه سال ۱۳۸۷ گفتند که اگر مغزهای حقیقی و بخش‌های اصلی هویت واقعی جمهور اسلامی ایران از دست برود، ساخت ظاهری جمهوری اسلامی ایران خیلی کمکی نمی‌کند. خیلی اثری نمی‌بخشد و پسوند اسلامی بعد از مجلس شورای اسلامی یا دولت جمهوری اسلامی به تنهایی کاری صورت نمی‌دهد. اصل قضیه این است که مراقب باشیم آن روح، آن سیرت از دست نرود و فراموش نشود، دلمان خوش نباشد به حفظ صورت و قالب. بنابراین معلوم می‌شود نیاز بوده و هست برای محدود نماندن در ظاهر و حفاظت کردن از باطن، به بازخوانی ایده انقلاب بپردازیم.
حبیب رحیم‌پور ازغدی در پایان تصریح کرد: یادآوری ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب از اصلی‌ترین کارکردهای این بیانیه است. رهبران انقلاب در طول این ۴۰ سال چند متن کلاسیک در معرفی انقلاب اسلامی ایران به جا گذاشته‌اند که خط و ربط‌های اصلی را نشان می‌دهد. برای مثال علاوه بر وصیت‌نامۀ امام، یکی از آن متون، پیام رهبری به مناسبت اولین سالگرد ارتحال امام خمینی بوده یا پیام ایشان به ملت ایران به مناسبت ۲۰ سالگی انقلاب و آخرینش تا به امروز، همین بیانیه رهبری به مناسبت ۴۰ سالگی انقلاب است. صیانت از ایده انقلاب و پیشگیری از انقلاب در ایدۀ انقلاب وابسته به بازخوانی‌های علمی و بسط نظری این متون کلاسیک در معرفی انقلاب اسلامی ایران است.
حامد حاجی حیدری دیگر سخنران این نشست با اشاره به اینکه برگزاری چنین همایش‌هایی که از طریق چند رسانه ضبط می‌شود، مناسبت بررسی بیانیه نیست، گفت: بهتر بود این نشست به شکل دیگری ترتیب داده می‌شد آن وقت من با خیال راحت می‌توانستم بگویم برخی از اساتید دانشگاه نظرشان درباره این بیانیه چیست.
وی افزود: زمانی که این بیانیه منتشر شد خیلی‌ها منتظر متن دیگری بودند و انتظار دیگری داشتند بنده اخیراً شنیدم که بچه‌های بسیج دانشجویی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران حتی نقدهایی به این بیانیه دارند ولی نکته اصلی درباره بیانیه این است که برای جوانان و به سبک آنان نوشته شده است، چنانکه می‌بینید در بخش پایانی بیانیه هم ذکر شده که بقیه صحبت‌ها درباره سبک زندگی را بعداً می گویم. چنین بیانیه‌هایی مثل یک پروتکل پایه است که باید آپدیت شود. بیشتر متون امام خمینی مثل درس‌های ولایت فقیه ایشان اینگونه است. پربسامدترین مضمون این بیانیه هم این است که جوانان شانه زیر بار مسئولیت بدهند.
حاجی حیدری در ادامه سخنانش به سخنرانی رهبری در سال ۱۳۷۵ که راجع به جهاد بود اشاره کرد و توضیحاتی درباره مفهوم جهاد ارائه داد.
فرشاد مهدی پور پس از حاجی حیدری گفت: ابن خلدون در جایی مطرح کرده که «حکومت ها عمدتاً بعد از ۴۰ سال دچار افت و خزان می‌شوند.» اما این نظر برخلاف اتفاقی است که در جمهوری اسلامی ایران افتاده، چنانچه می‌بینید در طول این ۴۰ سال عقلانیت در نظام جمهوری اسلامی ایران رشد کرده و نسل سوم بیش از نسل اول به انقلاب وفادار هستند. همچنین این نسل جدید بسیار واقع گرا است.
وی افزود: مخاطب این بیانیه جوانان هستند چون آنها پیشران حرکت هستند. اگر این بیانیه را به ساحت سیاست ببریم می‌توانیم از آن در سیاست گذاری ها استفاده کنیم. این بیانیه می‌گوید ما چه بودیم، چه هستیم و چه خواهیم شد. بیانیه گام دوم متنی برای حکمرانی است.
مهدی پور ادامه داد: توصیه‌های این متن ما را به سمت استحکام ساخت درون پیش می‌برد و حرکت به سمت آینده و پیشرفت است. به بیان دیگر ما می‌توانیم این متن را مانیفستی برای حکمرانی بدانیم. نو بودن بیانیه هم در کلیتش است چون روایت تازه ای در ذیل یک گفتمان قدیمی ارائه داده است.
آخرین سخنران این همایش حجت الاسلام و المسلین علی ذوعلم گفت: بعد از انتشار این بیانیه بارها از من این سوال را پرسیدند که این بیانیه چه چیز نویی دارد که به نظر من این سوال درستی نیست. چرا ما هر وقت موضوعی مطرح می‌شود دنبال چیز تازه ای در آن هستیم؟ سخنان رهبر انقلاب در این بیانیه نشان می‌دهد این انقلاب اصیل و ماندگار و شعارش با فطرت جامعه و بشر پیوست خورده است. این بیانیه نمی خواسته حرف تازه ای بزند ولی کار تازه ای کرده و به نوعی یک عمل است. کار تازه اش هم این است که می‌گوید این انقلاب همان انقلاب ۴۰ سال پیش است و ما احتیاجی به جمهوری دوم و سوم نداریم بلکه باید گام دوم انقلاب را برداریم. البته این گام دوم به معنای انقلاب دوم نیست. از طرفی این بیانیه نشان می‌دهد که رهبری انقلاب یک امر اعتباری نیست. همین که تعداد زیادی از مراجع تقلید تاکید کردند که این بیانیه باید خوانده شود و از آن حمایت کردند نشان می‌دهد رهبری یک رهبری واقعی و عینی است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: این بیانیه در عمل گام دومی را رقم زده و مخاطبش هم جوانان است. آن هم همه جوانان نه لزوماً جوان انقلابی، مسجدی یا بسیجی. نگاه این بیانیه یک نگاه ملی و فراجناحی است و درباره گام دوم نظام نیست بلکه درباره گام دوم انقلاب است. روح جاری بر بیانیه هم جوانان هستند و حدود ۴۰ بار عنوان جوانان تکرار شده است. در بیانیه گام دوم انقلاب عرصه مبارزه، عرصه عمیق‌تری است. ما امروزه بن مایه‌ای به نام نظام انقلابی داریم که قبلاً نداشتیم. این انقلاب یک انقلاب پیشرفت گرا، معنوی، فکری و عقلانی است.
ذوعلم در پایان گفت: ما باید گام دوم خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی را برداریم و پیش برویم. لازم است بر روی خودسازی بیشتر تکیه کنیم و این مفهوم توسعه پیدا کند البته خودسازی در زمین واقعیت اتفاق می‌افتد. این بیانیه هم کلام است، هم عمل و هم مدل. مدل برای هر مجموعه و صنفی که می‌خواهد برای خودش یک مرحله دوم تعریف کند. مجموعه یا صنفی که می‌خواهد جهش داشته باشد.
این هم اندیشی با پرسش و پاسخ میان حاضرین تمام شد.
نظر شما